តើការរៀបចំដំណើរការថវិកាជាតិធ្វើឡើងយ៉ាងដូចម្តេច?
○ ដំណើរការរៀបចំថវិកាជាតិ គឺ៖
· ខែ ៣-៦៖ រំលឹកពិនិត្យថវិកា និង គោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ
· ខែ ៧-៩៖ ធ្វើផែនការពីក្រសួង ឬ ស្ថាប័ន
· ខែ ១០-១២៖ អនុម័តក្នុងចំនោមក្រសួង-ស្ថាប័ន អនុម័តទៅរដ្ឋមន្រ្តី
· ខែ ១២៖ អនុម័តទៅរដ្ឋសភា និង ព្រឹទ្ធសភា

តើអ្វីទៅជាការបរាជ័យនៃផលិតផលថ្មីមួយអាចបណ្តាលមកពីមូលហេតុអ្វីខ្លះ?
○ ការបរាជ័យនៃផលិតផលថ្មីមួយ អាចបណ្តាលមកពីមូលហេតុ ដូចខាងក្រោម៖
· មើលស្រាលចំពោះគូរប្រកួត​ប្រជែង គឺជា កំហុសជាទូទៅ។
· ប្រញាប់ប្រញាលនាំទំនិញចូលទីផ្សារពេក ដោយមិនបានរៀបផែនការ Marketing ឲ្យបានពេញលេញ។
· មិនបានគិតលើចំណាយ​ថ្លៃដើម។
· ផលិតផលលើសគម្រោងដែលបានគិតទុក។
· គ្មានភាពរហ័សរហួន ក្នុងការនាំទំនិញចូលកាន់ទីផ្សារ ឲ្យបានមុនគូរប្រកួត​តប្រជែង។

តើកំណែទម្រង់ពេរ៉េស្រ្តូលផ្តល់ផលវិបាកអ្វីខ្លះ ចំពោះអតីតសហភាពសូវៀត និងចំពោះនយោបាយពិភពលោក?
○ កំណែទម្រង់ពេរ៉េស្រ្តូល ផ្តល់ផលវិបាកចំពោះអតីតសហភាពសូវៀត និង ចំពោះនយោបាយពិភពលោក៖
• បានបើកឱ្យមានវិនិយោគទុន ខាងវិស័យឧស្សាហកម្មមកពីខាងក្រៅ។
• បំផុសឱ្យមានការប្រណាំងប្រជែងតាមទំរង់​ សេដ្ធកិច្ច តាមរបបទីផ្សារសេរី។
• បានបើកឱ្យពួកប្រឆាំង ធ្វើការរិះគន់ជាចំហរ ដល់របបមុន (សង្គមនិយម)។
• ផ្តល់ឱ្យមានរបបប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងបក្ស ពោលគឺមានការជ្រើសមន្ត្រី ដោយការបោះឆ្នោត ដើម្បីសំដែងការទុកចិត្ត។

តើរដ្ឋាភិបាលធ្វើដូចម្តេច ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ជនជាតិភាគតិច?
○ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការរបស់ជនជាតិភាគតិច រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានវិធានការ ដូចជា៖
• លុបបំបាត់ការរើសអើង និង បង្កើនការចូលរួមពីសំណាក់ជនជាតិភាគតិច ក្នុងការធ្វើផែនការអភិវឌ្ឃន៍នៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន និង ថ្នាក់ជាតិ។
• ជំរុញឱ្យមានការចូលរួមពេញលេញ និង មានប្រសិទ្ធភាពពីសំណាក់ជនជាតិភាគតិច ក្នុងការធ្វើការសម្រេចចិត្ក។
• កំណត់គោលនយោបាយអភិវឌ្ឃន៍ ស្របតាមវប្បធម៌ ប្រពៃណី ជំនឿ និង ភាសារបស់ជនជាតិភាគតិ។
• លើកទឹកចិត្ត ឱ្យមានអ្នកបកប្រែភាសាជនជាតិភាគតិចនៅពេលមានការជម្រះក្តីក្នុងតុលាការ។
• ជំរុញឱ្យមានការអប់រំជនជាតិភាគតិច ថែរក្សាសុខភាព អនាម័យ និង រក្សាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗ។
• ទទួលស្គាល់ការប្រើប្រាស់ដី ជា លក្ខណៈសមូហភាព។
• ជំរុំឱ្យមានសេវាទេសចរណ៍ ក្នុងសហគមន៍ជនជាតិភាគតិច។
• ខឹតខំរកជំនួយពីគ្រប់ដៃគូ ដើម្បីអភិវឌ្ឃជនជាតិភាគតិច។
• បង្កើនសេវាកម្មផ្នែកសុខភាព ដល់ជនជាតិភាគតិច។
• ជំរុញការអប់រំថែរក្សាសុខភាព​ អនាម័យ ផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត ការអប់រំ ការផ្លាស់ប្តូរទម្លាប់ ជា បណ្តើរៗលើផ្នែកកសិកម្ម។

ហេតុអ្វីបានជាគេនិយាយថាគ្រូបង្រៀនជាវិស្វករនៃព្រលឹង?
○ បានជាគេនិយាយថា គ្រូបង្រៀនជាវិស្វករនៃព្រលឹង ព្រោះ​វិស្វករ គឺជា អ្នកដែលធ្វើអោយសម្រេចការងារពលកម្ម និង បច្ចេកទេសគ្រប់បែបយ៉ាង រឺ ហៅថាអ្នកដែលមានគំនិតច្នៃបប្រឌិត និង បង្កើតថ្មី។
🍢 វិស្វករ​នៃព្រលឹង គឺជា អ្នកធ្វើអោយបញ្ញាញាណរបស់មនុស្ស មានការរីកចម្រើន​ ឈ្លាសវៃ។
✅ គ្រូបង្រៀនជា៖
· អ្នកអប់រំ កសាងបញ្ញារបស់មនុស្សជាតិ
· អ្នកបង្ហាញប្រាប់សេចក្តីសុខ និង ការរីកចម្រើននៃការរស់នៅរបស់មនុស្ស
· គ្រូពេទ្យព្យាបាលភាពល្ង​ង់​ខ្លៅ ដល់មនុស្សជាតិ
· ឃ្លាំងនៃនៃបញ្ញាញាណ

ចូរនិយាយអំពីតុល្យភាពអំណាចរវាងអង្គការនីតិបញ្ញត្តិ និង នីតិប្រតិបត្តិ ដោយឈរលើខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្នជាមូលដ្ឋាន? (អធិប្បាយពីការកោះហៅគណៈរដ្ឋមន្ត្រីមកបំភ្លឺចំពោះមុខរដ្ឋសភា)
○ តុល្យភាពអំណាចរវាងអង្គការនីតិបញ្ញត្តិ និង នីតិប្រតិបត្តិ ដោយឈរលើខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញបច្ចុប្បន្នជាមូលដ្ឋាន គឺ៖
• តំណាងរាស្ត្រ មានសិទ្ធិដាក់សំណួរទៅនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រី ជាលាយល័ក្ខណ៍អក្សរ ជូនទៅប្រធានរដ្ឋសភា ឲ្យមកបំភ្លឺដោយផ្ទាល់មាត់ ឬ លាយល័ក្ខណ៍អក្សរលើករណីពាក់ព័ន្ធដល់នយោបាយទូទៅរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរ ៧ ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីបានទទួលសំណួរ។ ករណី បើកឲ្យមានការជជែកដេញដោលគ្នា ម្ចាស់សំណួរ វាគ្មិន និង រដ្ឋមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ ឬ នាយករដ្ឋមន្ត្រី អាចប្តូរយោបល់ក្នុងរយៈពេលមួយនៃអង្គប្រជុំ។
• គណៈកម្មាធិការនានារបស់រដ្ឋសភា អាចអញ្ជើញរដ្ឋមន្ត្រីមកបំភ្លឺ អំពីបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន។
• រដ្ឋសភាអាចទំលាក់សមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ឬ រាជរដ្ឋាភិបាលពីតំណែង ដោយអនុម័តញត្តិបន្ទោស ដែលលើកឡើងដោយសំលេង ៣០ នាក់ ឡើង លើកយកមកពិភាក្សាសម្រេចអនុម័ត ក្នុងសំលេងឆ្នោតភាគច្រើនដាច់ខាតនៃចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាទាំងមូល។

តើក្រសួងទេសចរណ៍មានភារកិច្ចនិងមុខងារយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះ?
○ ក្រសួងទេសចរណ៍ ជា សេនាធិការរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានតួនាទី និង ភារកិច្ច ដូចខាងក្រោម៖
• ដឹកនាំ​គ្រប់គ្រងសម្របសម្រួល និង អភិវឌ្ឍន៍លើវិស័យទេបសចរណ៍។
• កំណត់ និង រៀបចំគោលនយោបាយ ផែនការ​យុទ្ធសាស្រ្ត ផែនការសកម្មភាព និង បទដ្ឋានគតិយុត្តពាក់ព័ន្ធសំដៅប្រសិទ្ធភាព គណភាព និង និរន្តរភាពដើម្បីរួមចណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និង ឆ្លើយតបនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។
• រួមចំណែកការពារ និង ថែរក្សាធនធានធម្មជាតិ វប្បធម៌និង ទំនៀមទម្លាប់ដែលជាមូលដ្ឋាន បម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។
• ទាញយកផលប្រយោជន៍ ក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ឲ្យបានជាអតិបរមា ធានាការបែងចែកប្រកបដោយសមធម៌ និង បន្តទប់ស្កាត់ផលប៉ះពាល់ អវិជ្ជមាននៃវិស័យទេសចរណ៍។
• ផ្សព្វផ្សាយវិស័យទេសចរណ៍ក្នុង និង ក្រៅព្រះរាជណាចក្រកម្ពុជា។
• ចាត់តាំងស្ថានតំណាងទេសចរណ៍នៅក្រៅប្រទេស ដោយសហការជាមួយក្រសួងការបរទេស និង សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ។
• គ្រប់គ្រង និង ត្រួតពិនិត្យព័ត៌មានទេសចរណ៍់ គ្រប់គ្រង និង ជំរុញចលនាទេសចរណ៍ក្នុងស្រុក។
• លើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការទូលំទូលាយ រកទីផ្សារ និង ជំរុញការផ្សព្វផ្សាយទេសចរណ៍កម្ពុជាឲ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធិភាព ដោយមានការចូលរួមពីក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និង វិស័យឯកជន។
• អភិវឌ្ឍន៍ផលិតផលទេសចរណ៍ ដោយសហការជាមួយក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ និង វិស័យឯកជន។
• ពង្រឹងការអភិវឌ្ឍន៍អេកូទេសចរណ៍ និង សហគមន៍ទេសចរណ៍មូលដ្ឋាន ដោយសហការជាមួយក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ។
• អភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្ស ក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ឲ្យស្របតាម។
• ស្តង់ដារជាតិ និង អន្តរជាតិ អាស៊ានតំបន់ ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ។
• គ្រប់គ្រង និង ត្រួតពិនិត្យសាលាជំនាញវិជ្ជាជីវៈទេសចរណ៍ និង គ្រឹះស្ថាប័នអប់រំទេសចរណ៍។
• ធានា និង លើកកម្ពស់គុណភាពសេវាកម្មទេសចរណ៍ នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តាមរយៈការបង្កើតប្រព័ន្ធស្តង់ដានានា ក្នុងវិស័យទអេសចរណ៍ និង ប្រព័ន្ធធានាគុណភាព ដោយផ្តល់សន្តិសុខ សុវត្ថិភាព ផាសុខភាព និង បង្កើតការពេញចិត្តដល់ទេសចរណ៍។
• គ្រប់គ្រងអាជីរកម្មទេសចរណ៍ រមណីយដ្ឋាន ទេសចរណ៍ និង សេវាកម្មផ្សេងទៀតបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍ តាមរយៈការផ្តល់អាជ្ញារបណ្ណទេសចរណ៍។
• ត្រួតពិនិត្យ និង ធ្វើអធិការកិច្ចលើអាជីវកម្មទេសចរណ៍ រមណីដ្ឋានកទេសចរណ៍ និង សេវាកម្មផ្សេងទៀត ដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។
• រៀបចំគោលនយោបាយ ផែនការយុទ្ធសាស្រ្ត ផែនការសកម្មភាពលើកកម្ពស់ និង ជំរុញចលនាប្រលងប្រណាំង ទីក្រុងស្អាត រមណីយដ្ឋានស្អាត សេវាកម្ម បដិសណ្ឋារកិច្ចល្អ និង ចលនាប្រឡងប្រណាំងធុរកិច្ចបៃតង ក្នងវិស័យទេសចរណ៍។
• ពង្រឹង និង ពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាតិ និង អន្តរជាតិក្នុងវិស័យទេសចរណ៍។
• សហការ គ្រប់គ្រងសមាគមន៍ឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍។
• សហការ រួមចំណែកការពារបរិស្ថាន​ និង លើកកម្ពស់ កម្ពុជាស្អាត កម្ពុជាបៃតង។
• សហការ ជំរុញការវិនិយោគវិស័យទេសចរណ៍ ស្របតាមផែនការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ និង ផែនការអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍កម្ពុជា។
• សហការ គ្រប់គ្រង និង ឯកជនភាវូបនីកម្ម សហគ្រាសបរទេសរបស់រដ្ឋ ដែលជួលសម្រាប់គោលបំណងទេសចរណ៍។
• សហការ ជាមួយនគរបាលទេសចរណ៍ និង សមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីធានាសន្តិសុខសុវត្ថិភាពទេសចរណ៍។
• ផ្តល់យោបល់លើផែនការ ប្រើប្រាស់ដីធ្លី តាមរយៈយន្តការគណៈកម្មាធិការរៀបចំដេនដី និង នគរូបនីយកម្មថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់រាជធានី ខេត្ត ក្រុង ​ខណ្ឌ។
• ផ្តល់យោបល់លើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និង សេវាសាធារណៈបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។
• ផ្តល់យោបល់លើការផ្តល់សម្បទាន សម្រាប់គោលបំណ​ងទេស​ចរណ៍។
• សហការ ផ្តល់យោបល់ជាមួយក្រសួង ស្ថាប័ន ពាក់ព័ន្ធ លើការកសាងគោលនយោបាយពន្ធដា លើអាជីវកម្ម ទេសចរណ៍ទិដ្ឋាការ និង គោលនយោបាយអាកាសចរណ៍។
• រៀបចំនិងអនុវត្តន៍ សម្របសម្រួល និង ពិ​គ្រោះយោបល់ជាមួយក្រសួង ស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ អាជ្ញាធរ និង ផែ្នកឯកជន ក្នុងការអនុញ្ញាត្តិគោលនយោបាយ ផែនការយុទ្ធសាស្រ្ត ផែនការសកម្មភាព និង កម្មវិធីនានាពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យទេសចរណ៍ ដូចមាន ចែងក្នុងច្បាប់ស្តីពីទេសចរណ៍។
• ធ្វើរបាយការណ៍ប្រចាំថ្ងៃ ត្រីមាស ឆមាស នព្វមាស និង ប្រចាំឆ្នាំ។
• ទទួលអនុវត្តន៍ភារកិច្ចផ្សេងៗទៀត តាមការប្រគល់ជូនពីរាជរដ្ឋាភិបាល។

ដូចម្តេចហៅថារបាយការណ៍មូលធនម្ចាស់? មានប៉ុន្មានរបៀប?
○ របាយការណ៍មូលធនម្ចាស់ (Statement of Owner’s Equity Capital Statement)៖  របាយការណ៍មូលធនម្ចាស់ ពេលខ្លះអាចត្រូវបានគេហៅថារបាយការណ៍បប្រែបម្រួលទ្រព្យម្ចាស់ (Statement of Change in Owner’s Equity)។ របាយការណ៍នេះ ជារបាយការណ៍មួយដែលបង្ហាញពីភាពប្រែប្រួលរបស់មូលធនម្ចាស់របស់អង្គភាព នៅក្នុងត្រាគណនេយ្យជាក់លាក់ណាមួយ។ របាយការណ៍មូលធនម្ចាស់ អាចត្រូវបានគេរៀបចំតាមពីរបៀប គឺ ការរៀបចំតាមជួរដេក និង ការរៀបចំតាមជួរឈរ។

• ការរៀបចំតាមជួរឈរ៖ របាយការណ៍នេះ ត្រូវរៀបចំតាមលក្ខណៈជារបាយការណ៍​។ ការរៀបចំរបៀបនេះ គឺមិនមានលក្ខណៈស្មុគ្រស្មាញច្រើននោះទេ ព្រោះវាបង្ហាញពីគណនីដែលពាក់ព័ន្ធនីមួយៗយ៉ាងច្បាស់។ ខាងក្រោមនេះជាគំរូ នៃរបាយការណ៍មូលធនម្ចាស់ដែលរៀបចំតាមជួរឈរ៖

​​                                           ឈ្មោះក្រុមហ៊ុន (Company’s Name)

                         របាយការណ៍មូលធនម្ចាស់ (Statement of Owner’s Equity)

                                                 ការិយបរិច្ឆេទ (Date)

មូលធនដើមគ្រា (Beginning Capital) ……………………………………………………                X

បូកៈ ការវិនិយោគ (Additional Investment) ………………………………………………  x

        ចំណេញ (Net Income / Less: Net Loss) …………………………………………    x

ដកៈ ការដកសាច់ប្រាក់ (Owner’s withdrawal) …………………………………………    x

កំនើន / តម្លយមូលធន (Increase / Decrease in Owner’s Equity) ……………………               X

មូលធនចុងគ្រា (Ending Capital) …………………………………………………………            *******

• ការរៀបចំតាមជួរឈរ៖ ការរៀបចំរបាយការណ៍មូលធនម្ចាស់តាមជួរដេក៖

ឈ្មោះក្រុមហ៊ុន (Company’s Name)

របាយការណ៍មូលធនម្ចាស់ (Statement of Owner’s Equity)

ការិយបរិច្ឆេទ (Date)

Share               Share               Revaluation     Retained          Total

Capital             Premium          Reserve           Earnings

Proceeding Balance                   X                     X                     X                     X                    XX

Comprehensive Income                                                             X                    X                    XX

Dividend                                                                                                          (X)                 (X)

Balance                                      X                     X                     X                     X                    *******

ហេតុអ្វីបានជានៅក្នុងសង្គមខ្មែរយើង គេចាត់ទុកស្ត្រីជាធំ?
○ សង្គមខ្មែរយើង គេនិយម ឬ ជាសង្គមចាត់ស្ត្រីជាធំពីបុរាណ។ មេនិយម ជា ការនិយមស្រ្តីជាធំ ឬ ជាមង្គល មានភស្តុតាងជាច្រើនបញ្ជាក់ ដូចខាងក្រោម៖
ក. ភាសា៖ មេទ័ព មេភូមិ
ខ. ប្រើក្នុងស្ថាបត្យកម្ម៖ មេដំបូល មេទ្វារ..
គ. ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី៖ បុរសទោដណ្តឹងស្ត្រី ខាងស្រីគេហៅថាខាងលើ ខាងប្រុសគេហៅថាខាងក្រោម។
ឃ. ពាក្យស្លោក ឬ សុភាសិត៖ សំណាបយោកដី ស្រីយោងបុរស ស្ត្រីជាមាតាពិភពលោក
អ. ប្រវត្តិសាស្ត្រ៖ ព្រះនាងឥន្ទ្រទេវី ព្រះថោងនាងនាគ
ជ. អក្សរសិល្ប៍៖ រឿងភ្នំប្រុសភ្នំស្រី រឿងមាយើង

ចូររៀបរាប់ប្រាសាទតាមរចនាបថនីមួយៗ។
○ រៀបរាប់ប្រាសាទ តាមរចនាបថនីមួយៗ៖                           
+ រចបថបភ្នំដា ស.វ ទី ១ ដល់ ស.វ ទី ៥
+ រចនាថបសម្បូរណ៍ គ.ស ៦១៥ ដល់ ៦៥០ ពាក់កណ្ដាលទី ១ នៃ ស.វ ទី ៧ រួមមាន
· ប្រាសាទភ្នំធំ
· ប្រាសាទដំបងដែក
+ រចនាបថព្រៃក្មេង គ.ស ៦៣៥ ដល់ ៧០០
· ប្រាសាទព្រៃក្មេង
· ប្រាសាទស្វាយព្រាហ្មណ៍
   · ប្រាសាទភ្នំបាសិត
· ប្រាសាទអណ្ដែត
+ រចនាបថកំពង់ព្រះ រវាង គ.ស​ ៧០៧
   · ប្រាសាទកំពង់ព្រះ
   · ប្រាសាទអកយំ
   · ប្រាសាទត្រពាំងផុង
   · ប្រាសាទបាសែត
   · ប្រាសាទភូមិប្រាសាទ
+ រចនាបថគូលេន គ.ស ៨០២ ដល់ ៩៥០
   · ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ
   · ប្រាង្គប្រាសាទក្នុងសម្បូណ៍ព្រៃគុក
   · ប្រាសាទភ្នំគូលែង
   · ប្រាសាទដំរីក្រាប
   · ប្រាសាទអូរបាង
   · ប្រាសាទខ្ទីងស្លាប់
   · ប្រាសាទរូបអារក្ស
   · ប្រាសាទថ្មដា
   · ប្រាសាទគគីរ
   · ប្រាសាទក្រហម
   · ប្រាសាទអ្នកតា​...
+ រចនាបថព្រះគោ ៨៥០ ដល់ ៨៧៧ នៃ គ.ស
   · ប្រាសាទព្រះគោ
   · ប្រាសាទបាគង
   · ប្រាសាទលលៃ...
+ រចនាបថបាខែង ៨៨៩ ដល់ ៩១២ នៃ គ.ស
   · ប្រាសាទភ្នំបាខែង
   · ប្រាសាទភ្នំក្រោម
   · ប្រាសាទភ្នំបូក...
+ រចនាបថកោះកកេរ ៩២១​ ដល់ ៩៤១ នៃ គ.ស​
   · ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត
   · ប្រាសាទប្រែរូប
   · ប្រាសាទបន្ទាយស្រី
   · ប្រាសាទស្រឡៅ
   · ប្រាសាទដែលស្ថិតនៅខាងជើងប្រាសាទឃាំ្លង...
+ រចនាបថឃ្លាំង ៩៦៥ ដល់ ១,០០១នៃ គ.ស
   · ប្រាសាទមេ​​បុណ្យខាងកើត
   · ប្រាសាទប្រែរូប
   · ប្រាសាទបន្ទាយស្រី
   · ប្រាសាទស្រឡៅ
   · ប្រាសាទដែលស្ថិតនៅខាងជើងប្រាសាទឃ្លាំង...
+ រចនាបថឃ្លាំង ៩៦៥ ដល់ ១,០៥០ នៃ គ.ស
   · ប្រាសាទតាកែវ
   · ប្រាសាទឃ្លាំងខាងជើង
   · ប្រាសាទភិមានអាកាស
   · ប្រាសាទឃ្លាំងខាងត្បូង
   · ប្រាសាទភ្នំជីសូរ
   · ប្រាសាទព្រះហារ
   · ប្រាសាទចៅវាបុល...
+ រចនាបថបាពួនពាក់កណ្ដាល ស.វ ទី ២​​​ ដល់ ស.វ ទី ១១​
   · ប្រាសាទបាពួន
   · មេបុណ្យខាងលិច
   · ប្រាសាទវត្តខ្នារ
+ រចនាបថអង្គរវត្ត គ.ស ១,១១២ ដល់ ១,១៥២
   · ប្រាសាទបឹងមាលា
   · ប្រាសាទព្រះបាលិលេយ្យ
   · ប្រាសាទភិម៉ៃ
   · ប្រាសាទព្រះពីធូរ
   · ប្រាសាទចៅសាយទេវតា
   · ប្រាសាទអង្គរវត្ត
   · ប្រាសាទព្រះខ័ន្ធ
   · ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ
   · ប្រាសាទធមនន្ទ...
+ រចនាបថបាយ័ន ១,​១៨១ ដល់ ១,២២០ នៃ គ.ស
   · ប្រាសាទតាព្រហ្ម
   · ប្រាសាទបន្ទាយក្ដី
   · ប្រាសាទព្រះខ័ន្ធ
   · ប្រាសាទនាគឆ្មារ
   · ប្រាសាទនាគព័ន្ធ
   · ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ
   · ប្រាសាទបាយ័ន
   · ប្រាសាទតាព្រហ្ម (ទន្លេបាទី)
   · ប្រាសាទនគរវត្ត (កំពង់ចាម)
   · កំពែង និង ខ្លោងទ្វារទាំង ៥ នៃអង្គរវត្ត...

តើការសិក្សាពីវប្បធម៌ចំណេះដឹងទូទៅត្រូវសិក្សាពីអ្វីខ្លះ?
○ ការសិក្សាពីវប្បធម៌ចំពោះដឹងទូទៅ ត្រូវសិក្សាពី ចំណេះដឹងទូទៅ ទូលំទូលាយលើគ្រប់សកម្មភាព
សង្គម មាន៖
• ចំណេះដឹងជំនឿសាសនា ចំណេះវិជ្ជា វិទ្យាសាស្រ្ត អក្សរសិល្ប៍ សិល្បៈពត៌មាន ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី ការសិក្សា ការអប់រំ សីលធម៌ គុណធម៌ ចរិយាធម៌​​ ច្បាប់ទូន្មាន កីឡា ល្បែងកំសាន្ត ច្បាប់នានា មធ្យោបាយ បច្ចេកទេស វិទ្យាសាស្រ្តទំនើប ការបង្កបង្កើតផល ការដើរហើរ មុខរបរ វិជ្ជាជីវៈ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច នយោបាយក្នុង និង ក្រៅប្រទេស ពោលគឺរបៀបរៀបរយសដង្គមឲ្យមានសណ្ដាប់ធ្នាប់ឲ្យមានការរីកចម្រើន។
• ចំណេះដឹងពីអ្វីដែលខ្លួនមាន ដែលល្អ​ហើយត្រួវបានអ្នកផងទាំងពួង ស្រលាញ់ និង ទទួលស្គាល់តាំងពីបុរាណមក ពោលគឺស្គាល់មូលដ្ឋានគ្រឹះរបស់សង្គមជាតិ អត្តសញ្ញាណជាតិ។
• ចំណេះដឹងពីសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សិទ្ធិ និង ច្បាប់ សិទ្ធិនិងករណីកិច្ច ការទទួលខុសត្រូវ វប្បធម៌សន្ដិភាព ចំណេះចេះរស់នៅក្នុងសង្គម ការកសាងនិតីរដ្ឋ លទ្ធិប្រជាធិតេយ្យ និង ការបោះឆ្នោតក្នុងរបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស​ សិទិ្ធកុមារ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ អនាម័យ សុខភាព។
• ចំណេះដឹងស្ដីអំពីអំពើហិង្សានៅក្នុងគ្រួសារ ផលវិបាកនៃអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ច្បាប់ទប់ស្កាត់អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ។
• ចំណេះដឹងស្ដីអំពើបរិស្ថាន (ការថែរក្សា និង ការពារបរិស្ថាន) ដើម្បីឲ្យយល់ច្បាស់ថា បរិស្ថានធម្មជាតិ​ គឺជា ប្រភពជីវិតនៅលើភពផែនដី។
• ចំណេះដឹងស្ដីពីជំងឺអេដស៍ និង កាមរោគដែលជាជំងឺឆ្លងពុំអាចព្យាបាលបាន យល់ពីវិធីផ្សាព្វផ្សាយ និង ការពារជំងឺនេះ។
• ចំណេះដឹងរឹងមាំលើព្រឹត្តិការណ៍ជាតិ អន្ដរជាតិ ពិសេស ការយល់ដឹងស្ដីអំពីការវិរដ្ដនៃបច្ចេកវិទ្យាទំនើបនៅលើសកលលោក ទាំងផ្នែក នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និង សង្គមកិច្ច។

ចូរនិយាយអំពីក្រុមប្រឹក្សាទទួលខុសត្រូវផ្នែកសន្តិសុខអន្តរជាតិ។
○ ក្នុងការបង្កើតប្រព័ន្ធទទួលខុសត្រូវអន្តរជាតិ (International Trusteeship Syetem) ធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ បានបង្កើតក្រុមប្រឹក្សាទទួលខុសត្រូវមួយ ដែលជាអង្គមួយក្នុងចំណោមអង្គសំខាន់ៗរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយផ្តល់ការងារជាអ្នកដឹកនាំការងាររដ្ឋបាលរបស់ប្រទេស ឬ ដែនដីទាំងឡាយ​ណា ដែលមិនទទួលសិទ្ធពេញលេញជារដ្ឋឯករាជ្យ​មួយ (Trust Territies) ហើយស្ថិតក្រោមប្រព័ន្ធទទួលខុស​ត្រូវ។ គោលដៅសំខាន់របស់ប្រព័ន្ធ​នេះ គឺ ជំរុញឲ្យមានការរីកចម្រើនជីវភាពរស់នៅ អ្នកដែលរស់នៅក្នុងតំបន់ដើមទាំង ១១ នៃ Trust Territories និង ការអភិវឌ្ឍន៍របស់ពួកគេឆ្ពោះទៅរកការបង្កើតរដ្ឋាភិបាល ឬ ក៏រាជ្យផ្ទាល់ខ្លួន។ ក្រុមប្រឹក្សានេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមាន សមាជិកអចន្ត្រៃយ៍ ៥ នៃក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ គឺ ប្រទេស ចិន បារំាង សហព័ន្ធរុស្ស៊ី ចក្រភពអង់គ្លេស និង សហរដ្ឋអាមេរិក។ គោលបំណងរបស់ប្រព័ន្ធទទួលខុសត្រូវនេះ គឺ បំពេញនូវវិសាលភាពដែលគ្រប់ Trust Territories បានឈានទៅដល់ការបង្កើតរាជ្យរដ្ឋាភិបាលដោយខ្លួនឯង ឬ ទទួលឯករាជ្យដោយរួមទាំងរដ្ឋបម្បែកខ្លួន ឬ ក៏ប្រទេសដែលចូលរួមឯករាជ្យ​ជាមួយ និង ប្រទេសជិតខាង។

តើខួរឆ្អឹងខ្នងស្ថិតនៅកន្លែងណា? ហើយខួរឆ្អឹងខ្នងការពារដោយអ្វីខ្លះ?
○ ខួរឆ្អឹងខ្នងស្ថិតនៅប្រហោងឆ្អឹងកងខ្នង​។ ខួរឆ្អឹងខ្នងការពារដោយឆ្អឹងខ្នង ស្រោមខួរ​ និង ទឹកខួរ។

ចូររៀបរាប់លក្ខណៈពិសេសនៅលើផ្ទៃព្រះចន្ទដោយសង្ខេប?
○ លក្ខណៈពិសេសនៅលើផ្ទៃព្រះចន្ទ រួមមាន៖
• ម៉ារីម៉ា គឺជា សិលាកករឹងដែលកើតឡើងពីលំហូរម៉ាក់ម៉ាដ៏ច្រើនកាលពី 3-4 ពាន់លានឆ្នាំមុន។
• មាត់ភ្នំភ្លើង គឺជា រណ្តៅធំៗជាច្រើ​ន នៅលើផ្ទៃព្រះចន្ទ។ មាត់ភ្នំភ្លើងទាំងនេះ កើតពីការបុកទង្គិចនៃអាចម៍ផ្កាយធ្លាក់មកពីលំហ។
• ដីខ្ពស់ គឺជា ផ្ទៃដែលយើងមើលឃើញនៅលើផ្ទៃព្រះចន្ទ ជា ដីខ្ពស់ ឬ ជាភ្នំ។

ឧបមាថាភពមួយមានព្រះចន្ទពីរ ហើយព្រះចន្ទមួយស្ថិតនៅឆ្ងាយជាងព្រះចន្ទមួយទៀតពីរដង។ តើព្រះចន្ទមួយណាវិលបានមួយជុំភពនោះមុនគេ? ចូរពន្យល់?
○ ឧបមាថាភពមួយមានព្រះចន្ទពីរ ហើយព្រះចន្ទមួយស្ថិតនៅឆ្ងាយជាងព្រះចន្ទមួយទៀតពីរដង។ ព្រះចន្ទដែលវិលបានមួយជុំភពនោះមុនគេ គឺ ព្រះចន្ទដែលនៅជិត ព្រោះព្រះចន្ទដែលនៅជិត មានអក្ស័ពាក់កណ្តាលគោល ខ្លីជាងព្រះចន្ទដែលនៅឆ្ងាយ។ ហេតុនេះ ធ្វើឲ្យគន្លងរបស់ព្រះចន្ទដែលនៅជិត តូចជាងគន្លងរបស់ព្រះចន្ទដែលនៅឆ្ងាយ។ ដោយសារមូលហេតុនេះហើយ ទើបធ្វើឲ្យព្រះចន្ទដែលនៅជិត វិលបានមួយជុំមុនព្រះអាទិ​ត្យដែលនៅឆ្ងាយ។

ទំនាបកណ្តាលកម្ពុជាមានលក្ខណៈទូទៅដូចម្តេច?
○ ទំនាបកណ្តាលកម្ពុជា ជា ទំនាបបន្តពីទំនាបថៃ សណ្តូកតាមទិសពាយព្យ​ អាគ្នេយ៍ មានបណ្តោយ ៥០០ គីឡូម៉ែតការ៉េ និង ទទឹងមធ្យម ១១០ គីឡូម៉ែតការ៉េ មានរាងវៀវកណ្តាល ហើយរីកកាន់តែធំឆ្ពោះទៅទិសខាងត្បូង។

តើសារៈសំខាន់នៃអត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ប្រទេសខ្មែរមានអ្វីខ្លះ?
○ សារៈសំខាន់នៃអត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ប្រទេសខ្មែរ មាន៖
• ការស្គាល់ពីប្រភពលក្ខណៈ និង តម្លៃនៃព្រលឹងជាតិឱ្យបានច្បាស់លាស់ ជា ហេតុឈានទៅស្គាល់ពីអរិយធម៌ខ្មែរ និង អាចឱ្យខ្មែរមាន​មោទនភាព មនសិការជាតិខ្ពស់ ដែលជាប្រយោជន៍របស់ជាតិ និង ប្រជាជន។
• ការចេះរក្សា ការពារ អត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ខ្លួន និង មានវិធាការការណ៍ទប់ស្កាត់នូវរាល់ភាពអសកម្ម ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជាតិ។

អ្វីទៅជាចំណងជើង?
○ ចំណងជើង គឺ គេសរសេរចំណងជើងជាតួអក្សរធំៗបន្តិច នៅចំកណ្តាលទំព័រ ៤-៥ ចន្លោះបន្ទាត់ ក្រោមបាវចនា។
💥ឧទាហរណ៍៖ ចំណែកដើម
                                                                         
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

                      ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ

សាកលវិទ្យាល័យ.....

លេខៈ.............                                             ​​​                                                 
រាជធានីភ្នំពេញ

ថ្ងៃទី....ខែ.......ឆ្នាំ ២០....
                                                                               សេចក្តីប្រកាស
                                                                               ស្តីពី
                                                           ការ.......................................................

ចូរធ្វើការប្រៀបធៀបអំពីបញ្ចសីលឬសីល ៥ និងសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។
○ ខាងក្រោមនេះជាការផ្គូផ្គងរវាងបញ្ចសីល ឬ សីល ៥ និង សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ៖
🔆 បញ្ចសីល ឬ សីល ៥
· បាណា៖ វៀរចាកការសម្លាប់ជីវិត
· អទិន្ទា៖ វៀរចាកការលួចទ្រព្យអ្នកដទៃ
· កាមេ៖ វៀរចាកការប្រព្រឹត្តខុស
· មុសា៖ វៀរចាកការពោលពាក្យកុហក់ ញុះញង់ បង្កាច់ បង្ខូច
· សុរា៖ វៀរចាកការសេពគ្រឿងស្រវឹង។
🔆 សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ
· សិទ្ធិរស់រានមានជីវិត
· សិទ្ធិមានកម្មសិទ្ធិ
· សិទ្ធិការពារមិនឱ្យគេយកធ្វើជាខ្ញុំកញ្ជះ (ទាសីតណ្ហ)
· សិទ្ធិទទួលពត៌មានពិត ឬ សិទ្ធិមានសេចក្តីថថ្លៃថ្នូរ សិទ្ធិមានសេរីភាពបញ្ចេញមតិ
· សិទ្ធិមានសន្តិសុខ សង្គម និង សន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួន កាតព្វកិច្ចចំពោះសហគមន៍។

ចូរនិយាយពីទំនាក់ទំនងរវាងទំនួលខុសត្រូវផ្នែកសីលវិជ្ជា និងទំនួលខុសត្រូវផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌ?
○ ទំនាក់ទំនងនេះមានលក្ខណៈច្បាស់លាស់ ព្រោះដោយសារការយកទំនួលខុសត្រូវ ផ្នែកសីលវិជ្ជាមូលដ្ឋាន ទើបគេតែងឃើញមេធាវី អាចសុំបាននូវការអនុគ្រោះពីតុលាការ ក្នុងស្ថានភាពសម្រាលទោសដល់កូនក្តីរបស់ខ្លួន ក្នុងករណីដែលមេធាវីបានបង្ហាញនូវលក្ខខណ្ឌសមហេតុផល ដូចជា ពិរុទ្ធភាពនៃទោសកម្ម ដោយអចេតនាជាមូលដ្ឋាននៃទំនួលខុសត្រូវផ្នែកសង្គម។

តើ Macro Economic សិក្សាអំពីអ្វីខ្លះ?
○ Macro Economic សិក្សាអំពី៖
• សិក្សាអំពីខឿនសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូល ស្តីពីតួលេខសរុបរបស់សេដ្ឋកិច្ច ដូចជា ចំណាយសរុបលើផលិតកម្ម អត្រានិកម្មភាព និង អនិកម្មភាព អត្រាទូទៅនៃថ្លៃ អត្រាការប្រាក់ តុល្យភាពជញ្ជីងទូទាត់ ចរន្តពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស ចំណូលពន្ធ ចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ថវិការជាតិ។
• សិក្សាអំពីបរិមាណសរុបនានា (ផលិតផលជាតិសរុប ការចំណាយជាតិសរុប ការវិនិយោគ) ដែលផ្សារភ្ជាប់គ្នាក្នុងកំរិតតំបន់ ប្រទេស ឬ ក្រុមប្រទេស។

តើដំណើរប្រព្រឹត្តនៃការអភិវឌ្ឍន៍ផលិតផលថ្មី មានប៉ុន្មានជំហាន?
○ ដំណើរប្រព្រឹត្តនៃការអភិវឌ្ឍន៍ផលិតផលថ្មីមាន ៦ ជំហាន គឺ៖
• ការបង្កើតគំនិត ដំណើរនៃការអភិវឌ្ឍន៍ផលិតផលថ្មីដែលចាប់ផ្តើមដោយគំនិតថ្មី។
• ការពិនិត្យជ្រើសរើស និងការវាយតម្លៃដំណាក់កាលដែលត្រូវផ្តើមជាមួយគោលដៅរបស់ក្រុមហ៊ុន។
• វិភាគអាជីវកម្ម ត្រូវពិនិត្យមើលហេតុផល លក់ការប៉ាន់ស្មាន កំរិតរីកចម្រើន ទីផ្សារភាពខ្លាំង និងភាពខ្សោយរបស់ផលិតផលថ្មី។
• កាអភិវឌ្ឍន៍ផលិតផលថ្មី ប្រយោជន៍នៃការបំលែងទៅជារូបរាងទម្រង់ផលិតផលត្រូវបានគូសគ្រោង។
• សាកល្បងទីផ្សារ ទាក់ទងទៅនិងការជ្រើសរើសកន្លែងទីប្រជុំជនពីមួយទៅបីកន្លែងយ៉ាងតិច តំបន់ណាដែលក្រុមហ៊ុនប្រុងនឹងត្រូវជ្រើសរើសទីផ្សារគោលដៅ ដើម្បីសាកល្បងផលិតផលនៅតំបន់នោះ។
• ការដាក់ទុកក្នុងការធ្វើអាជីវកម្ម ផលិតផលត្រូវបានរស់រានមានជីវិត ឆ្លងផុតគ្រប់ជំហាននៃដំណាក់កាលរបស់ដំណើរការប្រព្រិត្តឹនៃវឌ្ឍន៍កម្ម។

ក្នុងអាណត្តិរបស់លោក សក ប៉ុមពីឌូ តើមានបញ្ហាអ្វីខ្លះកើតឡើង?
○ ក្នុងអាណត្តិរបស់លោក សកប៉ុមពីឌូ មានបញ្ហាកើតឡើង ដូចជា៖
• ចលនាទាមទារសិទ្ធិមួយចំនួន ដូចជា ចលនាស្ត្រីទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការពន្យាកំណើត និង លែងលះ។
• ចលនាតំបន់និយម សុំឱ្យដកចេញតំបន់មួយចំនួនដើម្បីបង្កើតជាតំបន់ស្វ័យត ដោយរក្សាវិប្បធម៌ដើមរបស់ខ្លួន។
• បារាំងឆ្លងកាត់នូវវិបត្តិថាមពល ២ លើក ទី ១ នៅឆ្នាំ ១៩៧៣ នៅពេលប្រទេសអង្គការអូប៉ិច បានដំឡើងថ្លៃប្រេង។
• ការដំឡើងតម្លៃប្រេងនេះ ធ្វើឱ្យប្រទេសបារាំងមានវិបត្តិថាមពល និង នាំមកនូវភាពមិននឹងនរនៃជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម។
• លោក ប៉ុមពីឌូ មានជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ ទទួលមរណភាពនៅថ្ងៃទី ២ ខែ មេសា ១៩៧៤។ ទោះបីយ៉ាងនេះក្តី គេបានចាត់ទុក ជាយុគមាសនៃប្រទេសបារាំងផងដែរ។

ចូរនិយាយពីសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិច។
○ សិទ្ធិជនជាតិភាគតិច មាន៖
· អនុវត្តន៍ គោរពសាសនារបស់ខ្លួន
· ចូលរួមយ៉ាងសកម្ម ក្នុងជីវភាពវប្បធម៌ សាសនា សេដ្ឋកិច្ច និង កិច្ចការសាធារណៈ
· ប្រើប្រាស់ភាសារឯកជន និង ជាសាធារណៈ
· ចូលរួមធ្វើសេចក្តីសម្រេចថ្នាក់ជាតិ ពីបញ្ហាជនជាតិភាគតិច
· បង្កើត និង ថែរក្សាសហគមន៍របស់ខ្លួន ហើយមានទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុម និង អ្នកដទៃដោយសេរី
· ប្រើប្រាស់ដោយពេលលេញ និង មានប្រសិទ្ធភាពនូវសិទ្ធិមនុស្ស
· ទទួលចំណេះដឹងអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ ប្រពៃណី ភាសា និង វប្បធម៌ ដែលមានក្នុងផែនដីរបស់គេ
· មានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការរៀនសូត្រចំណេះដឹង អំពីសង្គមជាតិ។

ប្រព័ន្ធពិភពលោកមួយ បានចាប់កំណើតឡើង។ តើប្រព័ន្ធពិភពលោកនោះគឺជាអ្វី? តើអំណាចហិរញ្ញវត្ថុសំខាន់ៗនៅ​លើពិភពលោកមាននៅទីណាខ្លះ? ចូររៀបរាប់។
○ ប្រព័ន្ធពិភពលោកមួយ បានចាក់កំណើតឡើង។ ប្រព័ន្ធពិភពលោកនោះ គឺ អំណាចហិរញ្ញវត្ថុ អំណាចនវកម្ម (ការបង្កើតថ្មី) នៃការសម្រេច ភាពជាម្ចាស់ការលើការដោះដូរ និង ភ្លុចនានាបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់បំផុតក្នុងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ អំណាចហិរញ្ញវត្ថុសំខាន់ៗនៅលើពិភពលោកមាននៅ ញូយ៉ក ក្រុងឡុង និង តូក្យូ។ ញូយ៉ក ជាមជ្ឈមណ្ឌលហិរវត្ថុធំបំផុតក្នុងលោក ជាទីផ្សារពិភពលោកដែលបើក ២៤ ម៉ោង។ ទីតាំងហិរញ្ញវត្ថុទីក្រុងតូក្យូ
ទទួលបានការរីចម្រើនអស្ចារ្យ។ ទីក្រុងឡុង អាចឈរនៅជួរទីមួយបាន ដោយសារការបន្ធួរបន្ថយបទវិន័យនៃទីផ្សារភាគហ៊ុនកាលពីឆ្នាំ ១៩៨៥។

តើនរណាខ្លះ ដែលមានសិទ្ធិផ្តួចផ្តើមគំនិតធ្វើច្បាប់?
○ អ្នកមានសិទ្ធិផ្តួចផ្តើមគំនិតធ្វើច្បាប់ គឺ៖
· សមាជិកព្រឹទ្ធសភា
· សមាជិករដ្ឋសភា
· នាយករដ្ឋមន្ត្រី

ទស្សនៈមួយបានពោលថា ការសិក្សាចំណេះដឹងវប្បធម៌ទូទៅពិតជាមានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់កូនខ្មែរ។ ចូរបំភ្លឺ?
○ ការសិក្សាចំណេះដឹងវប្បធម៌ទូទៅ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ចំពោះកូនខ្មែរ គឺ៖
• ឲ្យស្គាល់កាន់តែច្បាស់​ អំពីមូលដ្ឋា​នរបស់សង្គម និង ព្រលឹងជាតិ​។
• ឲ្យយល់រឹតតែច្បាស់នូវអ្វីដែលខ្លួនមាន ដែលល្អ អស្ចារ្យដែលអ្នកផងនិយម ចូលចិត្តស្រឡាញ់ និង ទទួលស្គាល់ពីបុរាណ​។
• ឲ្យចេះបណ្តុះនូវមនោសញ្ចេតនា មន:សិការគំនិតនោះ ថែរក្សា និង ការពារនូវសម្បត្តិទាំងឡាយ ដែលខ្លួនមាន​។
• ឲ្យចេះស្គាល់ច្បាស់នូវប្រភពលក្ខណៈរបស់ជាតិ ដោយចេះប្រៀបធៀបវប្បធម៌បរទេស និង វប្បធម៌របស់ជាតិយើង​។
• ឲ្យចេះកែច្នៃវប្បធម៌បរទេសទាំងឡាយណា ដែលល្អឲ្យមកជារបសជាតិជាតិខ្លួន ស្របទៅតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ប្រទេសជាតិ​។
• ឲ្យចេះរិះរកនូវវិធានការទប់ស្កាត់ និង វាយបក ទាន់ពេលវេលា នូវឥទ្ធិពលវប្បធម៌បរទេសណា ដែលមកបំផ្លាញវប្បធម៌យើង​។
• ឲ្យយើងរាល់គ្នាមានគំនិត បកស្រាយនូវតថភាពក្នុងសង្គម ពោល គឺ កាលេងពាក្យ លេងសម្តី ឲ្យចេះស្វែងយល់ឲ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅ នូវអត្តសញ្ញារបស់ជាតិនិង អ្វីជាអត្តសញ្ញាណរបស់បរទេស ប្រសិនបើ យើងអាននូវសៀវភៅវប្បធម៌ទូទៅច្រើន នាំឲ្យយើងមានគំនិតទូលំទូលាយ ក្នុងការពិភាក្សាផ្លាស់ប្តូរយោបល់អ្វីមួយ​។
• ឲ្យមានស្មារតីចេះប្រុងប្រយ័ត្ន ក្នុងការធ្វើកិច្ចការទាំងឡាយ ដោយកាយវាចារ និង ចិត្ត ឲ្យចេះយោគយល់អធ្យាស្រ័យគ្នា​ អត់ឱនខន្តី ចេះអត់ធអ្មត់នៅក្នុងការធ្វើការងារ​។

តើរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុមានប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
○ របាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ត្រូវបានគេចែកចេញជា ៥ គឺ៖
· របាយការណ៍លទ្ធផល (Profit and Loss Statement)
· របាយការណ៍មូលធនម្ចាស់ (Statement of Owner’s Equity)
· របាយការណ៍ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុ (Financial Position Statement)
· របាយការណ៍ចលនាសាច់ប្រាក់ (Statement of Cash Flow)
· កំណត់សម្គាល់ (Explanatory Note)

តើពុទ្ធប្រវត្តិសង្ខេបចែកចេញជាប៉ុន្មានដំណាក់? ចូររៀបរាប់ដំណាក់កាលនីមួយៗ។
⏰ កំណើត
· បិតាព្រះនាមសុទ្ធោទន៍ និង មាតា សិរិមហាមាយា
· បដិសន្ធិ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ១៥ កើត ខែ អាសាធ ឆ្នាំ រកា
· ប្រសូត្រ នៅថ្ងៃសុក្រ ទី ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ឆ្នាំ ច
· ប្រសូតបាន ៥ ថ្ងៃ មានព្រហ្ម ៨ នាក់ ថ្វាយនាមថា សទ្ធាថ៍ ប្រែថា អ្នកសម្រេចប្រយោជន៍
⏰ ត្រាស់ដឹង
· ព្រះជន្ម ១៦ ព្រះវស្សា រៀបអភិសេកជាមួយព្រះនាង ពិ ម្តាយយសោធរា
· ព្រះបិតាសង់ប្រាសាទ ៣ ថ្វាយ តម្រូវតាមរដូវ (ក្តៅ រងារ រំហើយ)
· ទេពនិមិត្ត ៤ យ៉ាង គឺ មនុស្ស ជរា ឈឺ ស្លាប់ និង បួស
· ព្រះជន្ម ២៩ ព្រះវស្សា ព្រះអង្គចេញសាងផ្នួស
· ព្រហ្មកោណ្ឌញ្ញ និង កូន ៤ នាក់ទៀត មានសទ្ធាបួសដែរ​ “បញ្ចវគីយ”
· សាកល្បងរៀនធម៌ជាមួយតាបស ពីរ នាក់ ឈ្មោះថា អាឡាតាបស និង ឧទកតាបសមិនបានលទ្ធផល
· ព្រះអង្គធ្វើទុក្ករកិរិយា ៦ វស្សា
· ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ដឹងនៅឆ្នាំ រកា ក្នុងព្រះជន្ម ៣៥ វស្សា
⏰ ធម្មទេសនា
✨ ព្រះអង្គបំពេញពុទ្ធកិច្ច ៥ យ៉ាងក្នុងរយៈពេល ៤៥ វស្សា
· ពេលព្រឹកបិណ្ឌបាត
· ពេលរសៀលសម្តែងធម្មទេសនា
· ពេលព្រលប់ទ្រង់ប្រទានឱវាទធម៌ដល់ភិក្ខុសង្ឃ
· ពេលពាក់កណ្តាលអាធ្រាតុដោះប្រស្នាពួកទេវតា
· ពេលទៀបភ្លឺប្រមើលមើលនិស្ស័យសត្វលោក
⏰ ព្រះនិព្វាន
· ព្រះអង្គចូលបរិព្វាន នៅថ្ងៃទី ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ឆ្នាំ ម្សាញ់ ក្នុងព្រះជន្ម ៨០ ព្រះវស្សា។

តើបញ្ហាបរិស្ថានដែលបណ្តាលមកពីកំណើននគរូបនីយកម្មមានអ្វីខ្លះ? ចូររៀបរាប់។ ចូរនិយាយពីរបៀបទុកដាក់កាកសំណល់រឹងនៅប្រទេសកម្ពុជា។
○ បញ្ហាបរិស្ថាន ដែលបណ្តាលមកពីកំណើននគរូបនីយកម្ម រួមមាន៖
• កង្វក់អាកាស ដែលបណ្តាលមកពី ផ្សែងរោងចក្រ ម៉ាស៊ីនភ្លើង ផ្សែងចេញពីរថយន្ត និង ធូលីបណ្តាលមកពីផ្លូវថ្នល់មិនបានចាក់កៅស៊ូ។
• ការរំខានដោយសូរសំឡេង ដែលចេញពីរោងចក្រ ម៉ាស៊ីនភ្លើង រថយន្ត និង ពេលមានពីធីបុណ្យ និង អាពាហ៍ពិពាហ៍។
• កាកសំណល់រាវ និង ប្រព័ន្ធលូទឹកស្អុយ ពុំទាន់មានរបៀបរាបរយ កាកសំណល់រាវចេញពីរោងចក្រ មិនបានធ្វើប្រព្រឹត្តកម្មមុនពេលបញ្ចេញចោល។ ប្រព័ន្ធលូចាស់មានភាពទ្រុឌទ្រោម។
• ការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់នៅទីក្រុង ការទុកដាក់កាកសំណល់ ពុំទាន់មានកន្លែងបានត្រឹមត្រូវ និង មានសណ្តាប់ធ្នាប់ល្អទេ។
• បញ្ហាទឹកជំនន់ ដោយសារមានទំនប់ច្រើននៅទីក្រុងភ្នំពេញ អាចជៀសផុតពីការគំរាមកំហែងនៃទឹកជំនន់ ប៉ុន្តែ ពេលទឹកឡើងខ្លាំង វាបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សំណង់ថ្មីៗ ពិសេស សំណង់អាណាធិបតេយ្យ នៅពេលមានការលើកទំនប់ដើម្បីការពារទឹកជំនន់។
• និយាយពីរបៀបទុកដាក់កាកសំណល់រឹងនៅប្រទេសកម្ពុជា៖ ប្រទេសកម្ពុជាយើង ពុំទាន់មានកន្លែងសម្រាប់ទុកដាក់សំណល់បានត្រឹមត្រូវ តាមបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្តអ្វីទេ ហើយគេចាក់សំរាមកណ្តាលវាល ដែលជាមូលហេតុធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់ ទៅដល់បរិស្ថានយ៉ាងខ្លាំង។