តើនរណាខ្លះអាចបញ្ជូនច្បាប់ដែលអនុម័តរួច ទៅក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ មុនច្បាប់នោះប្រកាសឲ្យប្រើ?
🔹️មានព្រះមហាក្សត្រ នាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រធានរដ្ឋសភា តំណាងរាស្រ្ត ១/១០ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ឬ សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ១/៤ ត្រូវសំរេចក្នុងរយៈពេល ៣០ ថ្ងៃយ៉ាងយូរ។

ដើម្បីទាញយករ៉ែមកប្រើប្រាស់ គេប្រើវិធីអ្វីខ្លះ?
🔹️ដើម្បីទាញយករ៉ែ គេប្រើវិធី ២ យ៉ាង គឺ៖
· ការបូមយករ៉ែ៖ គឺជាវិធីទាញយករ៉ែលើផ្ទៃដី ដូចជា ខ្សាច់ ក្រួស និង កំណប់រ៉ែផ្សេងទៀត ដែលនៅបាតទន្លេ ឬ សមុទ្រ ដោយប្រើប្រដាប់ចូកពិសេសម៉្យាង។
· ការជីកយករ៉ែ៖ មានបួនប្រភេទ ការជីកយកដោយចំហ ការចូកយកដោយផ្ទាល់ ការជីកយករ៉ែផ្តេក និង ការជីករយករ៉ែបញ្ឈរ។

ក្នុងនាមយើងលជាកូនខ្មែរ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ បញ្ញាវ័ន្ត គ្រូបង្រៀន និង អ្នកដែលរស់នៅលើទឹកដីនៃកម្ពុជា តើការស្រុតចុះនៃតម្លៃមនុស្សនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នវាបណ្តាលមកពីកត្តាអ្វីខ្លះ? ចូរបកស្រាយពន្យល់?
🔹️តម្លៃ គឺជាអ្វីៗដែលល្អ ជាទីពេញចិត្ត ជាទីស្រឡាញ់និងជាទីប្រាថ្នារបស់មនុស្ស។ មនុស្ស គឺជាសត្វដែលមានវិចារណញាណ និង ជាទីប្រាថ្នារបស់មនុស្ស។ មនុស្ស គឺជាសត្វដែលមានវិចារណញាណមានមនោសញ្ចេតនា មានប្រវត្តិសាស្រ្ត និង មានការរស់នៅជាលក្ខណៈសង្គម។ ការស្រុតចុះតម្លៃមនុស្សនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា វាបណ្តាលមកពីកត្តាមួយចំនួន ដូចខាងក្រោម៖
· ការកាប់សម្លាប់មនុស្ស ដូចជា សម្លាប់ដោយការលួច ការប្លន់ ស៊ីផឹក ជម្លោះបន្តិចបន្តួចនៅក្នុងគ្រួសារ សេចក្តីច្រណែនឈ្នានីស តាមការប៉ះទង្គិចគ្នាបន្តិចបន្តួច ការរាំធុងបាស រំាតាមរង្គសាល ក្លឹបកម្សាន្ត និង សម្លាប់ដោយការចាប់រំលោភ។
· ការចាប់រំលោភស្រ្តីភេទ ដូចជា ឪពុករំលោភកូន បងរំលោភប្អូន កុមារារំលោភកុមារី និង មនុស្សចាស់រំលោភកូនក្មេង ជាដើម។
· ការជេរប្រមាថតាមសង្គ្រាមប៉ាការ អនាធិបតេយ្យក្នុងអក្ខារាវិរុទ្ធ ឃ្លាប្រយោគ និង អនាធិបតេយ្យក្នុងការបន្ទាបបន្ថោក​តម្លៃមនុស្ស។
· ការជួញដូរមនុស្ស និង សរីរាង្គរបស់មនុស្ស ដូចជា ការចាប់ស្រ្តីពីជនបទមកលក់នៅទីក្រុង ការចាប់ស្រ្តីទៅលក់នៅឯបរទេស ការយកស្រ្តីទៅរស់នៅបរទេស ជាដើម។
· ការចាប់មនុស្សជម្រិតយកប្រាក់
· ការបាញ់កាំភ្លើងឥតគោរពសណ្តាប់ធ្នាប់
· ការបាត់ជំនឿលើសង្គម និង ខ្លួនឯង
· ការជួញដូរគ្រឿងញៀន
· អាជិវកម្មផ្តាច់មុខ
· ការរំលោភបំពានដីធ្លី
· ពុករលួយ បក្សពួកនិយម ស៊ីសំណូកសូកប៉ាន់
· ស្រីញី អូនបង ប្រុសឈ្មោល ខុសទំនង
· សម្ភារៈនិយម...។

តើសម្បទានអ្វីខ្លះ ដែលមិនស្ថិតនៅក្រោមបទបញ្ញាត្តិនៃច្បាប់ភូមិបាល?
🔹️សម្បទាន ដែលមិនស្ថិតនៅក្រោមបទបញ្ញាត្តិនៃច្បាប់ភូមិបាល មាន៖
· សម្បទានរ៉ែ
· សម្បទានកំពង់ផែ
· សម្បទានព្រលានយន្តហោះ
· សម្បទានរៀបចំតំបន់់ឧស្សាហកម្ម
· សម្បទាននេសាទ​

តើការវិភាគបរិយាកាសបន្តបន្ទាប់មានប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
🔹️ការវិភាគបរិយាកាសបន្តបន្ទាប់ មាន ៥ គឺ៖
• ត្រូវប្រមើលមើលគ្រប់ផ្នែកនៃបរិយាកាស និង ត្រូវបង្កើតគំនិតដែលផ្តោតទៅលើ៖
- ការអភិវឌ្ឍ
- ការកើតឡើងថ្មី
- ពាក្យចរចាមអារាម
• កំណត់និងជ្រើសរើសអថេរសំខាន់ៗ សម្រាប់ការសិក្សាបន្ត។
• ប្រមូលព័ត៌មានអថេរ ដែលបានជ្រើសរើសរួច ឬ បង្កើតនិង រៀបចំការប្រែប្រួល។
• ប៉ាន់ប្រមាណលើការប្រែប្រួល ចំពោះអថេរដែលបានជ្រើសរើសរួច។
• កំណត់ការឆ្លើយតប សម្របទៅនឹងការសំខាន់ៗ។

លំនឹកចែកចេញជាប៉ុន្មានគឺអ្វីខ្លះ?
◈ លំនឹកចែកចេញជាពីរ គឺលំនឹកទំលាប់ និងលំនឹកសុទ្ធសាធ។
· លំនឹកទំលាប់ គឺជាការនឹកផ្ទួនៗ ដើម្បីអោយចាំនូវប្រត្តិការណ៍មួយ។ ដូចនេះ វាកើតឡើងពីការស្ទួនញយៗ ក្នុងលំនឹក។
· លំនឹកសុទ្ធសាធ គឺជាការផ្តិតរូបភាព ឬ ប្រតិបត្តិការណ៍ អោយជាប់ជាប្រចាំនៅក្នុងចិត្តគំនិត ដោយមិនប្រើការស្ទួនញយៗឡើយ។

ដូចម្តេចដែលហៅថា រូបភាព?
◈ រូបភាព ជាលំនឹកគិតនៃចិត្តទៅរកវត្ថុមួយ ដែលសរីរាង្គឥន្ទ្រីយារម្មណ៍ មិនបានជួបប្រទះក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន។

ហេតុដូចម្ដេចបានជាមានការបង្កើត “ក្រុមប្រឹក្សារាជានុសិទ្ធិ” ក្រុមប្រឹក្សានេះមានតូនាទីដូចម្ដេចខ្លះ?
◈ បានជាមានការបង្កើតក្រុមប្រឹក្សារាជានុសិទ្ធិដោយសារក្រុមប្រឹក្សារាជសម្បត្តិ មិនអាចជ្រើសរើសបេក្ខជនណាមួយ អោយឡើងសោយរាជ្យ ជាព្រះមហាក្សត្រថ្មីបាន។ ក្រុមប្រឹក្សានេះ មានតូនាទីបំពេញការងារ ជាព្រះមហាក្សត្របណ្ដោះអាសន្ន។

ចូរឱ្យនិយមន័យបញ្ញា។
◈អ្នកប្រាជ្ញមួយចំនួនបានឱ្យនិយមន័យបញ្ញា ដូចតទៅ៖
· លោកក្លាប៉ា៖ បញ្ញា គឺជាសម្បទាដែលអាចសម្រប ទៅនឹងស្ថានការណ៍ថ្មី។
· លោកដឺឡាក្រ័រ៖ បញ្ញា ជាសិល្បៈសម្រាប់បង្កើតប្រព័ន្ធអរូបីកម្ម នៅចំពោះមុខស្ថានភាពមួយ ហើយបញ្ចូលប្រព័ន្ធអរូបីយទាំងនោះ ទៅក្នុងស្ថានភាពរូបីយមួយ។
· លោកហាកម៉ាន់៖ បញ្ញា ជាអនុគមន៍សម្របមធ្យោបាយ និងគោលដៅ។
· លោកប៊ែរសុន៖ បញ្ញា ជាសតិសម្រាប់កសាងគ្រឿងប្រដាប់ផ្សេងៗ។
· លោកដេកាត និង វ៉ុលទែរ៖ បញ្ញា ជាឧបករណ៍សកលសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហាថ្មីៗ ដែលស្របទៅនឹងលក្ខខណ្ឌនៃជីវិត។
· លោកកូល័រ៖ បញ្ញា ជាអព្ភន្តរញាណភ្លាមៗ។
· តាមទ្រឹស្ដីពុទ្ធសាសនា៖ បញ្ញា ជាប្រទីបសម្រាប់បំភ្លឺសត្វលោក ទៅរកសេចក្ដីសុខ។ អ្នកមានសតិបញ្ញាស្គាល់ហេតុនៃទុក្ខ និង ស្គាល់ផ្លូវរំលត់ទុក្ខ។

តើក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបង្កើតឡើង និង បញ្ចប់យ៉ាងដូចដូចម្តេច?
◈ សមាជិកមានចំនួន ៩ រូប សំរាប់អាណត្តិ ៩ ឆ្នាំ ដែលជ្រើសតាំងដោយព្រះមហាក្សត្រចំនួន ៣ រូប ដោយរដ្ឋសភាចំនួន ៣ រូប និង ដោយឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមចំនួន ៣ រូប ដែលសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ១/៣ ត្រូវផ្លាស់ថ្មីក្នុងរយៈពេល ៣ ឆ្នាំម្តងៗ។
✧ សមាជិកជាឥស្សរជនជ្រើសរើស មានសញ្ញាប័ត្រចាប់ពីឧត្តមសិក្សាផ្នែកច្បាប់ រដ្ឋបាល កាទូត សេដ្ឋកិច្ច មានពិសោធន៍ការងារ។ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ជ្រើសតាំងឡើងដោយសមាជិកទាំងមូល។ ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ មានសំលេងឧត្តមានុភាពសំរេចក្នុងករណីសំលេងស្មើគ្នា។

តើការប្រើប្រាស់រ៉ែមានលក្ខណៈដូចគ្នាឬទេ? ហើយក្រុមប្រទេសណាប្រើប្រាស់រ៉ែច្រើនជាងគេ?
◈ ការប្រើប្រាស់រ៉ែ មានលក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាទៅតាមប្រទេសនីមួយៗ និង អាស្រ័យលើលក្ខណៈរបស់វា។ ប្រទេសអភិវឌ្ឃ ប្រើប្រាស់រ៉ែយ៉ាងច្រើនលើសលប់។

ដូចម្តេចដែលហៅថារបបម៉ៅការ?
◈ អ្នកជាប់ពន្ធតាមរបបម៉ៅការ គឺជាអ្នកជាប់ពន្ធតូច ដែលស្ថិតនៅក្រោមកំរិតអប្បបរមា ដែលត្រូវចុះបញ្ជីរជាអ្នកជាប់ពន្ធតាមរបបស្វ័យប្រកាស និង ត្រូវបានកំណត់ឲ្យបង់ប្រាក់ពន្ធក្នុងរយៈពេលកំណត់ណាមួយ បីខែ ឬ ប្រាំខែនៃឆ្នាំប្រតិទិន។ នៅក្នុងរបបនេះ មានសហគ្រាសតាមរបបម៉ៅការប្រមាណ ១៥% នៃចំណូលពន្ធដែលអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ រៀបចំមូលដ្ឋានត្រូវបង់ពន្ធស្របតាមបញ្ជីទាំងឡាយ ដែលប្រគល់មកដោយការប៉ាន់ប្រមាណ ជាក់ស្តែងណាស់ ដែលថាប្រព័ន្ធនេះ នឹង ត្រូវចំណាយច្រើន ដើម្បីគ្រប់គ្រងឲ្យបានប្រសើរឡើង។
✧ របបសរពើពន្ធ៖ អ្នកជាប់ពន្ធទាំងឡាយត្រូវមានកាតព្វកិច្ចចុះបញ្ជីនូវរដ្ឋបាលសារពើពន្ធក្នុងអំឡុងពេល ១៥ ថ្ងៃ ក្រោយមានសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច។ ជាការអនុវត្តអ្នកជាប់ពន្ធនៅកម្ពុជាមានពីរីប្រភេទគឺរបបស្វ័យប្រកាស និង របបម៉ៅការ ចំពោះរបបបំព្រួញគេមិនទាន់បានអនុវត្តទេ។

តើបញ្ហាមនុស្សអ្វីខ្លះ ដែលទស្សនវិជ្ជាត្រូវគិតពិចារណា?
◈ យើងដឹងហើយថា ទស្សនវិជ្ជាពិចារណាលើបញ្ហាមនុស្ស និង បញ្ហាធំៗដែលទាក់ទងនឹងមនុស្ស។ ដូចនេះ បញ្ហាដែលទស្សនវិជ្ជា ត្រូវគិតពិចារណាមានបញ្ហាកំណើតមនុស្សលោក បញ្ហាវាសនា បញ្ហាន័យនៃជីវិត បញ្ហាអកុសល បញ្ហាសហអត្តិភាពនៃរបៀប និង កង្វះរបៀប បញ្ហារបៀបរៀបរយនៃពិភពលោក បញ្ហាពុទ្ធិ បញ្ហាភាវៈ បញ្ហាសុខៈ ជាដើម។

តើអ្វីជាប្រភពពិតនៃតំលៃ?
◈ បើពោលថាចំណ​ង់ រឺ សញ្ចេតនា រឺ សភាវគតិ ជាប្រភពនៃតំលៃ សត្វក៏មានចំណ​ង់ មានសភាវគិត មានវេទនារម្មណ៍ដែរ។ ប៉ុន្តែ សត្វពុំស្គាល់តំលៃបានឡើយ ហើយមានតែមនុស្សទេ ដែលស្កាល់តំលៃ។​ ដូចនេះ ចំណ​ង់សញ្ចេតនា សភាវគតិ ពុំមែនជាប្រភពនៃតំលៃឡើយ។
✧ តំលៃ តំរូវអោយមានទំនាក់ទំនងរវាងប្រធាន​ និង វត្ថុ រវាងកាល និង អន្តរភាពរវាងអ្វីដែលមានព្រំដែន និង អ្វីដែលជាអនន្ត ហើយមានតែមនុស្សទេ ដែលអាចធ្វើ និង សំរេចនូវទំនាក់ទំនងបែបនេះបាន។ ដូចនេះ តថភាពរបស់មនុស្ស ឋិតនៅលើមនុស្សជាប្រភពតែមួយគត់ ដែលអាចធ្វើអោយមានតំលៃបានក្នុងលោកនេះ។

តើសារៈសំខាន់នៃគម្ពីរស្លឹករឹតស្ថិតនៅលើរបៀបធ្វើ ឬ នៅលើខ្លឹមសារ?
◈ ខ្លឹមសារ៖
ព្រោះក្នុងគម្ពីរនេះបុព្វបុរសយើងបានចម្លង ឬ កត់ត្រាទុកក្បូនច្បាប់ទាំងឡាយ ដែលលោកបានឃើញ ដើម្បីបន្សល់ទុកឲ្យកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។
◈ របៀបធ្វើគម្ពីរ៖
ព្រោះបើគ្មានគម្ពីរនេះទេ គំនិតរបស់បុព្វបុរសយើងពុំអាចដល់សព្វថ្ងៃនេះឡើយ។ ម៉្យាងទៀត បើមិនយល់ពីរបៀបធ្វើនោះទេ គម្ពីរស្លឹករឹតនេះ ក៏ពុំអាចល្អប្រសើរដែរ។ ជាពិសេសរបៀបធ្វើគម្ពីនេះ ឆ្លុះឲ្យឃើញពីទេពកោសល្យដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់បុព្វបុរសយើង ក្នុងការបង្កើតថ្មីនូវអ្វីដែលពួកគាត់រកឃើញ។

តើប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុកបានបញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោកនៅថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំណា?
◈ ប្រាសាទសម្បូរព្រៃគុក បានបញ្ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភ័ណ្ឌពិភពលោក នៅថ្ងៃទី ៨ កក្កដា ២០១៧។

ចូរនិយាយអំពីថាមពល និងធនធានធម្មជាតិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
◈ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានទាក់ទង់ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយក្នុងការជួយប្រទេសទាំងឡាយ ក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិរបស់ពួកគេ ឲ្យឈរលើមូលដ្ឋានស្ថិតស្ថេរមួយ។ មហាសន្និបាត បានប្រកាសនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥២ ថាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ អាចប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិ ដែលពួកគេមានដោយសេរី និង ថាពួកគេត្រូវតែប្រើប្រាស់ធនធានទាំងនោះ សំដៅទៅលើការធ្វើឲ្យសម្រេចបានផែនការរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច ដោយអនុលោមទៅតាមផលប្រយោជន៍ជាតិសារៈសំខាន់នៃធនធានធម្មជាតិ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចត្រូវបានគេយកចិត្តទុកដាក់ ជាពិសេសនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧០ គឺ នៅពេលដែលក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច និង សង្គមបានបង្កើតនូវគណៈកម្មាធិការធនធានធម្មជាតិមួយ។ គណៈកម្មាធិការនេះ ជាអ្នកត្រួសត្រាយផ្លូវអំពីគោលនយោបាយ និង យុទ្ធសាស្រ្ត សម្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាសង្គម និង សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលនីមួយៗ ពិនិត្យឡើងវិញពីការរៀបចំ ដើម្បីសម្របសម្រួលសកម្មភាពទាំងឡាយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ធនធានធម្មជាតិ និង វាយតម្លៃលើនិន្នាការ និង បញ្ហាទាំងឡាយដែលទាក់ទង់នឹងការស្រាវជ្រាវ អំពីធនធានធម្មជាតិ និង ការអភិវឌ្ឍន៍ ក៏ដូចជា ការរុករកធនធានរ៉ែទាំងអស់ក្នុងដី និង បាតសមុទ្រ។ អង្គការសហប្រជាជាតិ រក្សាជានិច្ចនូវកម្មវិធីដ៏សកម្ម ស្តីអំពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបច្ចេកកទេស នៅក្នុងផ្នែកធនធានធម្មជាតិ និង ថាមពល។ កម្មវិធីនេះ បញ្ចូលនូវសេវាកម្មផ្តល់យោបល់លើនយោបាយ និង យុទ្ធសាស្រ្តការបង្កើត និង អភិវឌ្ឍ​ន៍គម្រោង ​កម្មវិធីក្នុងការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ និង ការប្រជុំ ការរួមយោបល់ និង សន្និសីទជាមួយនឹងសាធារណៈ។
* ដើម្បីជួយប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលស្នើសុំបេសកកម្មប្រឹក្សាយោបល់រយៈពេលខ្លី អង្គការសហប្រជាជាតិ បានផ្តល់អ្នកឯកទេសបច្ចេកទេសវិទ្យាខាងផ្នែកនេះ។ អ្នកជំនាញទាំងនេះ នឹងផ្តល់មតិអំពីគោលនយោបាយ ការវាយតម្លៃការស្រាវជ្រាវ និង រុករកធនធានក្នុងស្រុក ការផ្ទេរបច្ចេកទេស ការរៀបចំគម្រោង និង សិក្សា។ ក្នុងរយៈពេលពីរទស្សវត្សចុងក្រោយនេះ កិច្ចស​ហប្រតិបត្តិការបច្ចេកទេស និង គម្រោងវិនិយោគទុនជាច្រើន ក្នុងផ្នែកថាមពល និង ធនធានធម្មជាតិដែលទាក់ទងនឹងទឹកប្រាក់រាប់រយលានដុល្លារត្រូវតែអនុវត្ត។

ដែលអាចចាប់ក្លិនបាននៅក្នុងរន្ធច្រមុះនីមួយៗមានផ្ទៃក្រឡាប៉ុន្មាន?
◈ នៅក្នុងសំបកខួរក្បាល មជ្ឈមណ្ឌលឃានវិញ្ញាណនៅត្រង់កំពកសៀតផ្កា។ តំបន់ដែលអាចចាប់ក្លិនបាននៅក្នុងរន្ធច្រមុះនីមួយៗ មានផ្ទៃក្រឡាប្រហែល 10cm2។

តើប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកណាមានសារៈសំខាន់សេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងជាងបណ្តាប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គ និង ប្រព័ន្ធទឹកតាមឈូងសមុទ្រ ព្រោះអ្វី?
◈ ប្រព័ន្ធផ្លូវទឹកដែលមានសារៈសំខាន់សេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងជាងគេ គឺ ប្រព័ន្ធទន្លេមេគង្គ ព្រោះវាអាចធ្វើនាវាចរណ៏បាន ផ្តល់ថាមពលអគ្គិសនី ដីល្បាប់ និង ត្រី...។

ក្នុងពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍ ជាទំលាប់មានផ្កាស្លាបី។ តើផ្កាស្លាទាំងបីនេះតំណាងឱ្យអ្វីខ្លះ?
· ផ្កាស្លាទី ១ មានផ្កាស្លា ២១ ទង រុំស្រោបម្លូ ២១ សន្លឹក ជាផ្កាស្លាច្បង ជានិមិត្តរូបគុណទាំង ២១ របស់ឪពុក។
· ផ្កាស្លាទី ២ មានផ្កាស្លា ១២ ទងរុំស្រោបម្លូ ១២ សន្លឹក ជាផ្កាស្លាកណ្តាល ជានិមិត្តរូបគុណទាំង ១២ របស់ម្តាយ។
· ផ្កាស្លាទី ៣ មានផ្កាស្លា ៦ ទងរុំស្រោបម្លូ ៦ សន្លឹក ជាផ្កាស្លាពៅ ជានិមិត្តរូបគុណ ទាំង ៦ របស់បង។

ដូចម្តេចហៅថាកំណត់បង្ហាញរឿង?
◈ កំណត់បង្ហាញរឿង គឺជាឯកសាររដ្ឋបាល​ដែលគេធ្វើឡើង សម្រាប់ជួយឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំជ្រាបបានច្បាស់លាស់ នូវខ្លឹមសារនៃកិច្ចការអ្វីមួយ ដែលជាសំណើ ឬ ជាការជូនព័ត៌មាន ចំពោះលិខិតស្នាមនានា។

តើប្រាក់ចំណូលដែលមិនជាប់ពន្ធមានអ្វីខ្លះ?
◈ ប្រាក់ចំណូលដែលមិនជាប់ពន្ធ មានដូចជា៖
ក. ប្រាក់ចំណូលរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ឬ ប្រាក់ចំណូល ស្ថាប័នរាជរដ្ឋាភិបាល។
ខ. ប្រាក់ចំណូលរបស់អង្គការណាមួយដែល៖
     - ត្រូវបានរៀបចំឡើង និង ដំណើរការសម្រាប់គោលដៅសុទ្ធសាធខាងសាសនា សប្បុរសធម៌ វិទ្យាសាស្រ្ត អក្សរសាស្ត្រ ឬ អប់រំ។
     - គ្មានចំណែកណាមួយនៃទ្រព្យ ឬ ប្រាក់ចំណូលត្រូវបានប្រើប្រាស់ ជាផលប្រយោជន៍ឯកជន។
គ. ប្រាក់ចំណូលរបស់អង្គការពលករ ឬ សភាពាណិជ្ជកម្ម ឧស្សាហកម្ម ឬ កសិកម្ម ក្នុងករណីដែលប្រាក់ចំណូលរបស់អង្គការទាំងនោះ មិនត្រូវបានប្រើប្រាស់ ជាផលប្រយោជន៍ឯកជនរបស់អ្នកចូលហ៊ុន ឬ រូបវន្តបុគ្គល។
ឃ. ប្រាក់ចំណេញដែលបានមកពីការលក់ផលិតផលកសិកម្ម ដែលបុគ្គលមិនមែនជាអ្នកជាប់ពន្ធ តាមរបបពិតផលិតបានដោយខ្លួនឯង ទោះបីផលិតផលនោះមិនទាន់កែច្នៃ ឬ កែច្នៃហើយក៏ដោយទៅតាមទំលាប់នៃការងារកសិកម្ម។ ប្រតិបត្តិការតាមមធ្យោបាយឧស្សាហកម្ម រួមទាំងការកែច្នៃការរក្សាគុណភាព ការវេចខ្ចប់សំរាប់លក់ ពុំត្រូវបានចាត់ទុកជាទំលាប់នៃការងារកសិកម្មឡើយ។

តើយុទ្ធសាស្រ្តទីផ្សារផ្តោតលើចំណុចអ្វីខ្លះ?
○ យុទ្ធសាស្រ្តទីផ្សារផ្តោតលើចំណុច ដូចជា​៖
ក. បង្កើនល្បឿននៃការលក់
· ទន្រ្ទានចូលជ្រៅទៅក្នុងទីផ្សារបច្ចុប្បន្ន ជាមួយនឹងផលិតផលដែលមានស្រាប់
· ឧទ្ទេសនាមផលិតផលថ្មី ទៅក្នុងទីផ្សារដែលមានស្រាប់
· ឈានចូលទីផ្សារជាមួយនឹងផលិតផល ដែលមានស្រាប់
· ឧទ្ទេសនាមផលិតផលថ្មី ទៅក្នុងទីផ្សារថ្មី
ខ. ជំរុញបង្កើនប្រាក់ចំណេញ
· កាត់បន្ថយការចំណាយ
· បង្កើនផលិតភាពផលិតកម្ម
· បង្កើនទិន្នផល៖ បង្កើនថ្លៃ និង បង្កើនការលក់ផលិតផលចំរុះ
គ. ជ្រើសរើសចំណែកទីផ្សារ
ឃ. យុទ្ធសាស្រ្តនៃការដាក់លក់ផលិតផល

តើតុលាការខ្មែរក្រហម មានតួនាទី និងទិសដៅដូចម្តេច?
○ តុលាការខ្មែរក្រហម មានតួនាទី និង ទិសដៅ ដូចជា៖
· រកយុត្តិធម៌ឱ្យជនរងគ្រោះ
· ផ្សះផ្សាជាតិ និង ទប់ស្កាត់របបខ្មែរក្រហម

ចូរនិយាយពីស្ថានភាពរបស់កុមារក្នុងពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន?
○ ស្ថានភាពរបស់កុមាររាប់រយនាក់ នៅក្នុងពិភពលោក៖
· ត្រូវគ្រួសារបោះបង់ចោល
· កុមារខ្លះធ្វើការធ្ងន់
· កុមារក្លាយជាក្មេងប្រព្រឹត្តបទល្មើស
· កុមារចូលធ្វើទ័ព
· កុមារដើសុំទានគេ អនាថា
· កុមាធ្វើការប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់
· កុមារខ្លះមិនបានចូលរៀន។
✨ប្រទេសកម្ពុជាបានផ្តល់សច្ចាប័ន នៅក្នុងអនុសញ្ញា ស្តីពីសិទ្ធិកុមារ នៅថ្ងៃទី ១៥ ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៩៩២។

តើគោលនយោបាយ “ភូមិ ឃុំ មានសុវត្ថិភាព” ត្រូវបានអនុម័តនៅឆ្នាំណា? ​តាមស្មារតីនៃគោលនយោបាយនេះ “ភូមិ ឃុំ​មានសុវត្តិភាព” ត្រូវមានលក្ខណៈសម្បត្តិអ្វីខ្លះ?
○ គោលនយោបាយ “ភូមិ ឃុំ មានសុវត្ថិភាព” ត្រូវបានអនុម័តនៅឆ្នាំ ២០១០។ តាមស្មារតីនៃគោលនយោបាយនេះ “ភូមិ ឃុំ​មានសុវត្តិភាព” ត្រូវមានលក្ខណៈសម្បត្តិ ដូចខាងក្រោម៖
· គ្មានចោរកម្ម
· គ្មានគ្រឿងញៀន
· គ្មានហីង្សា ជួញការដូរ​ផ្លូវ​ភេទ​ និង ស្រ្ដី
· គ្មានក្មេងទំនើង
· គ្មានល្បែងស៊ីសងគ្រប់ប្រភេទ

ពាក្យ បណ្តៅខ្មែរ

បេីសេាយត្រីព្រូល កុំចេាលស្រកា
បេីសេាយត្រីប្រា កុំចេាលស្រកី
បេីស្លរម្ចូរត្រីសណ្តាយ កុំភ្លេចដាក់ម្ជូរសណ្តាន់
តេីពាក្យនេះមានន័យដូចម្តេច ? ចូលរួមឆ្លេីយទងអស់គ្នាដេីម្បីជា ចំណេះដឹង 😊

តើសុជីវធម៌តម្រូវឱ្យមនុស្សម្នាក់ៗចេះធ្វើអ្វីខ្លះ?
○ សុជីវធម៌តម្រូវឱ្យមនុស្សម្នាក់ៗចេះ៖
· រៀបចំខ្លួនកុំឱ្យឆ្គាំឆ្គងក្នុងឥរិយាបថណាមួយ ដូចជា ការនិយាយ ដេក ដើរ ឈរ អង្គុយ
· រៀបចំចរិយា ឬកពារឱ្យសមទីកន្លែង និង កាលៈទេសៈ
· រៀបចំកាយវិការក្នុងពេលសន្ទនាជាមួយអ្នកដទៃ ឬ ក្នុងពេលទទួលទានអាហារ
· ប្រើសម្លៀកបំពាក់សមរម្យទៅតាមពេលវេលា
· របៀបនិយាយ សរសេរឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមក្បួនខ្នាត
· ទទួលភ្ញៀវដោយរាក់ទាក់
· គោរពសិទ្ធិ ទ្រព្យសម្បត្តិ សេចក្តីទុក្ខសោករបស់អ្នកដទៃ។ល។

តើក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញជាអ្វី? មានភារកិច្ចអ្វីខ្លះ?
○ ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ជា អង្គការត្រួតពិនិត្យធម្មនុញ្ញភាពនៃច្បាប់ និង ដោះស្រាយវិវាទការបោះឆ្នោតអាចហៅថាជា “តុលាការធម្មនុញ្ញ”។ មានភារកិច្ចធានាការពារការគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បកស្រាយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង ច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័ត និង ព្រឹទ្ធសភាបានពិនិត្យចប់រួចហើយ ពិនិត្យ និង សំរេចអំពីករណីវិវាទកម្មទាក់ទងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ និង ជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា។

តើរបាយកំណប់រ៉ែនៅលើផែនដីស្មើរគ្នាឬទេ? ព្រោះអ្វី?
○ របាយកំណប់រ៉ែនៅផែនដីពុំស្មើរគ្នាទេ ព្រោះគេសង្គេតឃើញប្រទេសខ្លះសម្បូរកំណប់រ៉ែ ហើយប្រទេសខ្លះទៀត ពុំសូវមានកំណប់រ៉ែទាល់តែសោះ។