ប្អូនយុវជន យុវតី តែងតែបានដឹងថាយុវបញ្ញាវ័ន្តខ្មែរច្រើនចង់បានសុចរិត យុតិ្តធម៌ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង នីតិរដ្ឋ។
--- ចម្លើយ​​ ---
ក. ពន្យល់ពាក្យ
· សុចរិតយុត្តិធម៌៖ ទៀងត្រង់ ត្រឹមត្រូវ មិនប្រព្រឹត្តខុស និងគន្លងច្បាប់វិន័យ។
· លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ៖ ជារបបគ្រប់គ្រងដោយប្រជាពលរដ្ឋ គឺមានន័យថា របបមួយដែលអ្នកដឹកនាំកើតចេញពី ឆន្ធៈរបស់ប្រជារាស្ត្រ គឺស្របតាមរាស្រផង ស្របតាមច្បាប់ផង ពោលគឺជារបបដែលប្រជាជនធ្វើជាម្ចាស់លើវាសនារបស់ប្រទេសជាតិ។
· នីតិរដ្ឋ៖ រដ្ឋ ឬ ប្រទេសដែលប្រកាន់យកច្បាប់ជាតិ ឬធ្វើជាត្រីវិស័យសម្រាប់ដំណើរការអភិវឌ្ឃប្រទេសជាតិ។
* ន័យម៉្យាងទៀត នីតិរដ្ឋ មកពីពាក្យ នីតី + រដ្ឋ។
· នីតី មាន័យថា ច្បាប់ នយោបាយជាគ្រឿងណែនាំ បែបផែន
· រដ្ឋ មានន័យថា ដែនប្រទេស...។ ដូចនេះនីតិរដ្ឋមានន័យថា ប្រទេសដែលមានច្បាប់
ខ. ខ្លឹមសារនីតិរដ្ឋ
· នីតិរដ្ឋជារដ្ឋ ឬនគរដែលមានច្បាប់ទម្លាប់ត្រឹមត្រូវ មានសិទ្ធិ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រកដោយ គតិយុត្តិ គឺ គោរព ច្បាប់ អនុវត្តន៍ ច្បាប់ត្រូវមានប្រសិទ្ធភាព។
គ. ដើម្បីកសាងនីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា ត្រូវមានលក្ខខណ្ឌចាំបាច់មួយចំនួន ដូចខាងក្រោម៖
· មានច្បាប់នៅក្រោមច្បាប់ និង អនុវត្តន៍ច្បាប់ត្រូវមានគោលការណ៍នៃការកសាងច្បាប់ឱ្យបានសមស្របទៅតាមការវិត្ត របស់សង្គម ពោលគឺជា ច្បាប់ដែលបង្កើតឡើងទៅតាមតម្រូវការចាំបាច់នៃការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ។
· ប្រើប្រាស់ច្បាប់ផ្ទៃក្នុងមួយប្រកបដោយឧត្តមភាព និង មានលក្ខណៈស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិ។
· ការអនុវត្តរាល់កិច្ចការប្រកបដោយគតិយុត្តិ និង សមត្ថភាព គឺបុគ្គលគ្រប់រូបត្រូវចំណុះនៅក្រោមច្បាប់តែមានករណីលើកលែងក្នុងកាលៈទេសៈពិសេស។
· មានប្រព័ន្ធនៃការទទួលខុសត្រូវច្បាស់លាស់ គឺមានគោលការណ៍ មានអ្នកទទួលខុសត្រូវផ្នែកនីតិបញ្ញាតិ្ត នីតិប្រតិបត្តិ តុលាការ និង គោលការណ៍ឯកជន។
· មានប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ជាក់លាក់ត្រឹមត្រូគឺជាប្រព័ន្ធតុលាការមួយដែលឯករាជ និង ប្រកាន់ខ្ជាប់នូវសច្ចធម៌។

តើអ្នកត្រូវពន្យល់ទៅភ្ញៀវទេចរណ៍យ៉ាងដូចម្តេចចំពោះ “ព្រហ្មមុខបួននៅប្រាសាទបាយ័ន”?
◈ ការ​ពន្យល់ “ព្រហ្មមុខបួននៅប្រាសាទបាយ័ន”
· ជាស្នាព្រះហស្ថព្រះបាទ ជ័យវរ្ម័ន ទី ៧
· ប្រាង្គប្រាសាទបាយ័ន សុទ្ធសឹងជារូបចម្លាក់ “ព្រហ្មមុខបួន”
· ប្រាង្គប្រាសាទបាយ័នមាន ៥៤ តំណាងឱ្យចំនួនខេត្តខ្មែរសម័យកាលនោះ
· ជាលក្ខណៈពិសេសមួយនៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ
· មុខបួនបង្កប់ដោយស្នាមញញឹមដែលតំណាងឱ្យព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង ៤ គឺ៖
១. មេត្តា៖ ផ្សព្វផ្សាយ សេចក្តីរាប់អាន ទៅរកសព្វសត្វ
២. ករុណា​៖ ផ្សព្វផ្សាយ សេចក្តីអាណិតទៅរកសព្វសត្វ
៣. មុទិតា៖ ផ្សព្វផ្សាយ សេចក្តីអំណរទៅរកសព្វសត្វ
៤. ឧបេក្ខា៖ ផ្សព្វផ្សាយ សេចក្តីស្មោះស្មើទៅរកសព្វសត្វ។
· ប្រាង្គប្រាសាទនេះតំណាង “លទ្ធិពុទ្ធរាជ”។

តើអត្តសញ្ញាណជាតិជាអ្វី? តើអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរមានអ្វីខ្លះ?
◈ អត្តសញ្ញាណជាតិ ជាគ្រឿងសំគាល់របស់មនុស្សរស់នៅក្នុងសហគមន៍មួយ ដែលជាទូទៅមានភាសា និង វប្បធម៌ដូចគ្នា រស់នៅលើទឹកដីជាមួយគ្នា មានអតីតកាលដូចគ្នា មានមនោសញ្ចេតនា និង ឆន្ទៈដូចគ្នាបង្កើតបានជាចរិកដូចគ្នា។
▪︎ អត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ រួមមាន៖
· ឈ្មោះមនុស្ស ទីកន្លែង ធម្មជាតិ (ដើមត្នោត...)
· ការស្លៀកពាក់ (ហូរ ផាមួយ)
· ភាសា (គ្មានការលើកដាក់សំលេង)
· ការប្រាស័យទាក់ទង (សំពះ អង្គុយ...)
· សិល្បៈ (តន្ត្រី របាំ...)
· ការរស់នៅ (លំនៅដ្ឋាន ការទទួលទាន)
· ល្បែងប្រជាប្រិយ (លាក់កន្សែង ចាប់កូនខ្លែង...)

ដើម្បីជ្រើសរើសមុខរបរ ឬ ការងារមួយសម្រាប់អនាគត តើអ្នកគប្បីពិចារណាលើលក្ខខណ្ឌអ្វីខ្លះ?
◈ ដើម្បីជ្រើសរើសការងារ ឬ មុខរបរ យើងត្រូវពិចារណាលើចំណុច ដូចទៅ៖
ក. សមត្ថភាពវិជ្ជាជីវៈ
· ស្គាល់ពីសមត្ថភាព ជំនាញ និង ឯកទេសរបស់ខ្លួន
· មានបទពិសោធក្នុងជំនាញ
ខ. ឧបនិស្ស័យ
· ចំណង់ចំណូលចិត្ត
គ. ប្រភពធនធាន
· គិតពីសមត្ថភាព ចំណេះដឹង
· កម្រិតបច្ចេកទេស សម្ភារៈ ថវិកា សុខភាព និង ពេលវេលា។
ឃ. ច្បាប់សង្គម ឬ ឧត្តមគតិសង្គម
· មុខរបរសមស្រប ស្របច្បាប់ ស្របតាមឧត្តមគតិសង្គម។
· មុខរបរមានស្ថេរភាព និង រីកចម្រើន។
ង. ស្ថានភាពសង្គម ឬ ស្ថានភាពទីផ្សារ
· សិក្សាពីតម្រូវការទីផ្សារពលកម្ម ឬ តម្រូវការនៃការផ្គត់ផ្គង់។

តើសង្គម និង គ្រួសារ មានតួនាទីយ៉ាងដូចម្តេចដើម្បីកសាងមនុស្សអោយទៅជាមនុស្សពេញលេញ។
◈ ដើម្បីកសាងមនុស្ស អោយទៅជាមនុស្សពេលលេញ (ពេញលក្ខណៈ) គឺ៖
ក. សង្គមមានតួនាទី៖
· ពង្រឹងច្បាប់ និង ក្រមសីលធម៌សង្គមតាមរយៈការអប់រំ ការធ្វើគំរូឈានមុខរបស់អ្នកដឹកនាំ ដោយប្រព្រឹត្តទង្វើ ជាកុសល (អំពើល្អ)
· ប្រកាន់យ៉ាងខ្ជាប់ខ្លួន និង ពង្រឹងនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិគ្នាទៅវិញទៅមក។
· បំបាត់នូវរាល់ទំនាស់ ការប្រេះឆា តាមរយៈការសន្តោសប្រណី ប្រកបដោយភាពអធ្យាស្រ័យ អត់ឱនគ្នា បំបាត់ហិង្សា ភាពឃោរឃៅ អំពើពាលាអាវ៉ាសែ គ្រប់រូបភាព ពិសេស តាមរយៈទូរទស្សន...
· ពង្រឹងបរិយាកាសអព្យាក្រឹក្យ មិនប្រកាន់បក្សពួក មានភាពអយុត្តិធម៌សង្គម បណ្តុះនូវភាពថ្លៃថ្នូរ។
· ផ្តល់នូវការលើកទឹកចិត្ត គ្រប់រូបភាព ដល់បុគ្គល ឬ ក្រុមមានសកម្មភាពល្អ ជាប្រយោជន៍ដល់សង្គម។
ខ. គ្រួសារមានតួនាទី ត្រូវអប់រំខ្លួនផ្ទាល់ និង សមាជិកគ្រួសារដោយ៖
· ចេះទទួលខុសត្រូវ ប្រកបដោយសតិសម្បជញ្ញៈ
· មានក្រមសីលធម៌ គុណធម៌ ល្អប្រពៃ
· មានទំនាក់ទំនងល្អក្នុងផ្ទៃគ្រួសារ បា្រសចាកអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ និង មជ្ឃដ្ឋានជុំវិញ។ ប្រកាន់នូវធម៌ខន្តី និង សម្របសម្រូលនូវការគោរពសិទ្ធិ រវាងមនុស្សផងគ្នា។
· ផ្តល់នូវគំនិតល្អៗដល់កូនចៅ និង នៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន។

តើសារៈសំខាន់នៃគម្ពីរស្លឹករឹតស្ថិតនៅលើរបៀបធ្វើ ឬ នៅលើខ្លឹមសារ?
◈ ខ្លឹមសារ៖
ព្រោះក្នុងគម្ពីរនេះបុព្វបុរសយើងបានចម្លង ឬ កត់ត្រាទុកក្បូនច្បាប់ទាំងឡាយ ដែលលោកបានឃើញ ដើម្បីបន្សល់ទុកឲ្យកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។
◈ របៀបធ្វើគម្ពីរ៖
ព្រោះបើគ្មានគម្ពីរនេះទេ គំនិតរបស់បុព្វបុរសយើងពុំអាចដល់សព្វថ្ងៃនេះឡើយ។ ម៉្យាងទៀត បើមិនយល់ពីរបៀបធ្វើនោះទេ គម្ពីរស្លឹករឹតនេះ ក៏ពុំអាចល្អប្រសើរដែរ។ ជាពិសេសរបៀបធ្វើគម្ពីនេះ ឆ្លុះឲ្យឃើញពីទេពកោសល្យដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់បុព្វបុរសយើង ក្នុងការបង្កើតថ្មីនូវអ្វីដែលពួកគាត់រកឃើញ។

ចូរនិយាយពីររបៀបចារអក្សលើស្លឹករឹត។
○ ការចារអក្សរលើស្លឹករឹត៖ គេត្រូវយកស្លឹករឹតមួយសន្លឹកម្តងទៅដាក់លើឈើទ្រនាប់ រួចបញ្ជូលទៅក្នុងស្នាប់ដៃ។ គេយកស្លឹករឹតដែលភ្ជាប់នឹងស្នាប់ដៃ ទៅដាក់លើបាតដៃខាងឆ្វេង ដែលគងលើជង្គង់បញ្ឃរ រួចកាន់ដែកចារនៅដៃខាងស្តាំ ដាក់សង្កត់លើដៃខាងឆ្វេង ទើបចាប់ផ្តើមចារ។

តើពលរដ្ឋម្នាក់ៗត្រូវមានករណីកិច្ចដូចម្តេចខ្លះ ចំពោះជាតិមាតុភូមិរបស់ខ្លួន?
○ ប្រជាពលរដ្ឋមានករណីកិច្ច ជាច្រើនចំពោះប្រទេសជាតិ ដូចជា៖
· បង់ពន្ធជូនរដ្ឋទៅតាមច្បាប់កំណត់
· រួមចំណែកក្នុងការកសាង និង ការពារប្រទេសជាតិ
· ចូលរួមកិច្ចការងារសាធារណៈ
· ជួយថែក្សាសម្បតិ្តសាធារណៈ
· ជួយពង្រឹងភាសាខ្មែរ និង វប្បធម៌ជាតិ
· គោរពច្បាប់រដ្ឋ
· ថែរក្សាបរិស្ថាន
· ពង្រឹងសាមគ្គីជាតិ និង អន្តរជាតិ
· ប្រើសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន ដោយបំពេញកាតព្វកិច្ច ជាពលរដ្ឋល្អ
· គោរសិទ្ធិមនុស្ស...

ព្រហ្មវិហាធម៌មានអ្វីខ្លះ?
○ ព្រហ្មវិហារធម៌មាន ៤ គឺ៖
· មេត្តា៖ សេចក្តីរាប់អាន សេចក្តីប្រណី បំណងចង់ឲ្យអ្នកដទៃបានសុខ។
· ករុណ៖ សេចក្តីអាណិត អាសូរ។
· មុទិតា៖ ដំណើរមានចិត្តរីករាយ ទៅរកសេចក្តីសុខរបស់អ្នកដទៃពុំរើសមុខ គឺ ដំណើរដែលដឹងថា អ្នកដទៃតាមតែ អ្នកក៏ដោយ គេមានទ្រព្យសម្បត្តិធនធាន បុណ្យសក្តិ បានប្រកបសក្តិ បានប្រកបដោយសេចក្តីសុខ ការមានចិត្តជួយអរគេ មិនច្រណែនឈ្នានីស។
· ឧបេក្ខា ឧបេក្សា៖ ការតាំងចិត្តកណ្តាល ដំណើរការមិនលម្អៀងទៅណា។

តើបុណ្យវិសាខបូជាគេធ្វើនៅថ្ងៃណា? ខែណា? ដើម្បីរំលឹកដល់អ្វីខ្លះ?
○ បុណ្យពិសាខបូជា គេធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ដើម្បីរំលឹកដល់ថ្ងៃមហាមង្គលនៃព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបរមគ្រូ ដែលទ្រង់ប្រវសូត្រ ត្រាស់ដឹងនិង ចូលបរិនិញ្វាន។

នៅក្នុងប្រតិទិនដែលប្រទេសកម្ពុជាយើងបាននិយមបោះពុម្ធផ្សព្វផ្សាយ និងប្រើប្រាស់មានដាក់ពុទ្ធសករាជផង មហាសករាជផង និងចុល្លសករាជផង។ តើសករាជជាអ្វី?
○ នៅក្នុងប្រតិទិនដែលប្រទេសកម្ពុជាយើង និយមបោះពុម្ពផ្សព្វផ្សាយនិងប្រើប្រាស់មានដាក់ពុទ្ធ សករាជផង គ្រិស្តសករាជផង ចុល្លសករាជផង និង មហាសករាជផង។
• សករាជ គឺរាប់ថ្ងៃខែឆ្នាំ ឬ រាប់ត្រឹមតែឆ្នាំតាមកាលកំណត់ដែលតាំងទុកពីមួយរៀងមក ដោយមានបុគ្គលអស្ចារ្យ ឬ មានហេតុការណ៍អស្ចារ្យណាមួយ ដែលពូកជនានុជនអ្នកគោរពត្រូវការ កត់ត្រាទុកកុំឱ្យបាត់ហើយត្រូវប្រើក្នុងសំបុត្រចុតហ្មាយជាដើម ដោយបង្កើតមួយលេខៗ រៀងរាល់ឆ្នាំ។
• ពុទ្ធសករាជ គឺរាប់ថ្ងៃខែឆ្នាំដោយយកពុទ្ធសករាជជាគោល។ ក្នុងការរាប់ចំនួនថ្ងៃខែឆ្នាំនេះ គេចាប់ផ្តើមតាំងពីមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីព្រះពុទ្ធសមណគោតម ជា បរមគ្រូទ្រង់បរិនិព្វាន។ ព្រះសមណគោរតមថា ព្រះបរមគ្រូទ្រង់បរិនិព្វានថ្ងៃទី ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ឆ្នាំ ម្សាញ់ ៥៤៣ មុន គ.ស។ ដូចនេះ ពុទ្ធសករាជត្រូវបានគេបង្កើតឡើងចាប់ពីថ្ងៃ ពុធ ១ រោជ ខែ ពិសាខ ឆ្នាំម្សាញ់ មុនគ.ស ៥៤៣ ឆ្នាំ និង ត្រូវបានគេប្រើរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
• គ្រិស្តសករាជ ត្រូវបានគេប្រើនៅសម័យបារាំង ដា នឹមអាណានិគមមកលើប្រទេសកម្ពុជានាឆ្នាំ ១៨៦៣។ គ្រិស្តសករាជ គឺ រាប់ថ្ងៃខែឆ្នាំ​ ដោយយកគ្រិស្តសាសនាជាគោល។ ថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំ តាមគ្រិស្តសករាជ ត្រូវបានចាប់ផ្តើមរាប់តាំងពីថ្ងៃ ដែលព្រះយីស៊ូប្រសូត គឺ តាំងពីថ្ងៃទី ២៥ ខែ ធ្នូ ៥៤៣ ឆ្នាំក្រោយពុទ្ធសករាជ។ គ្រិស្តសករាជ ត្រូវបានគេនិយមប្រើ ជា សកលរហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
• មហាសករាជ គឺជា សករាជធំ កើតឡើងអំពីជនមួយពួកហៅថា តាតិ រស់នៅតំបន់មួយខាងទិសពាយព្យប្រទេសឥណ្ឌ ដែលបានលុកលុយវាតអំណាចក្នុង​ ប្រទេសឥណ្ឌាប៉ែកខាងលិច កាលពុទ្ធសករាជ ៦២១ ហើយបានតាំងក្សត្រិយ៍ជាតិរបស់ខ្លួនព្រះនាម សកៈ ឬ សាលិវាហនៈ ឱ្យគ្រងរាជ្យនៅទីនោះ។ ស្តេចសកៈ ក៏តាំងការាប់ឆ្នាំពីមួយរៀងមក ហើយដែលចំណេរតមកហៅថា មហាសករាជ។ ក្នុងព្រះរាជពង្សាវតាខ្មែរជា ព្រះបាទសម្តេច អរិដ្ធិពលពានោ (ព្រះកេតុមាលា) បានតំមហាសករាជ ទី ១ ក្នុងកាលពុទ្ធសករាជ ៦២១ ឬ ឆ្នាំ ៧៩ នៃគ្រិស្តសករាជជាប់មានមកក្នុងប្រទេសយើង ដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
• ចុល្លសករាជ គឺជា សករាជតូចតាមព្រះរាជពង្សាវតាខ្មែរ ដែលសម្តេចបទុមស្រីសុរិយវង្ស បានតាំងចុល្លសករាជទី ១ ក្នុងពុទ្ធសករាជ ១១៨៣ គឺ ត្រូវនឹងថ្ងៃ ១២ កើត ខែ ចែត្រ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ឬឆ្នាំ ៦៤០ នៃ គ្រិស្តសករាជ។ ឬសករាជរាប់ថ្ងៃខែឆ្នាំ ឬ រាប់ត្រឹមតែឆ្នាំតាមកាលកំណត់ដែលតាំងទុកពីមួយរៀងមក ដោយមានបុគ្គលអស្ចារ្យ ឬ មានហេតុការណ៍អស្ចារ្យណាមួយ ដែលពួកជនានុជនអ្នកគោរពត្រូវកាតកត់ត្រាទុកកុំឱ្យបាត់ហើយត្រូវប្រើក្នុងសំបុត្រចុតហ្មាយជាដើម ដោយបង្កើនរៀងរាល់ឆ្នាំ។

ចូរសរសេរព្រះនាមអតីតព្រះមហាវីរក្សត្រខ្មែរដែលមានព្រះបរមនាមភ្ជាប់នឹងពាក “វរ័្មន” ខាងចុងឱ្យបាន ២០ព្រះអង្គ។
○ ព្រះនាម អតីតព្រះមហាវីរក្សត្រខ្មែរ ដែលមានព្រះបរមនាមភ្ជាប់នឹងពាក្យ “វរ័្មន” ខាងចុង គឺ៖
· ព្រះបាទ ជ័យ វរ័្មន ទី ១
· ព្រះបាទ ជ័យ វរ័្មន ទី ២
· ព្រះបាទ ជ័យ វរ័្មន ទី ៤
· ព្រះបាទ ជ័យ វរ័្មន ទី ៥
· ព្រះបាទ ជ័យ វរ័្មន ទី ៦
· ព្រះបាទ ជ័យ វរ័្មន ទី ៧
· ព្រះបាទ ជ័យ វរ័្មន ទី ៨
· ព្រះបាទ យសោ វរ័្មន ទី ១
· ព្រះបាទ យសោ វរ័្មន ទី ២
· ព្រះបាទ ឥន្រ្ទ វរ័្មន
· ព្រះបាទ ឦសាន វរ័្មន
· ព្រះបាទ ហសិ វរ័្មន
· ព្រះបាទ ភ វរ័្មន
· ព្រះបាទរាជិន្រ្ទា វរ័្មន
· ព្រះបាទ សូរ្យ វរ័្មន ទី ២
· ព្រះបាទ កៅណ្ឌិន្យ ជ័យ វរ័្មន
· ព្រះបាទ ស្រីន្ទ្រ វរ័្មន
· ព្រះបាទ ធរណ៌ន្ទ្រ វរ័្មន ទី ១
· ព្រះបាទ ធរណ៌ន្ទ្រ វរ័្មន ទី ២
· ព្រះបាទ រាជេន្ទ្រ វរ័្មន ទី ១
· ព្រះបាទ រាជាន្ទ្រ វរ័្មន ទី ២

តើទឹកជាអ្វី? តើគ្រួសារខ្មែរយើងទម្លាប់ប្រើប្រាស់ទឹកមកពីប្រភពណាខ្លះ? ចូររៀបរាប់ពិការផលិតអណ្តូងទឹកស្អាតមួយ។
○ ទឹក គឺជា អង្គធាតុមួយដែលកំណើតដើមរបស់វាគ្មានពណ៌ គ្មានក្លិន និង ជារបស់មួយសារៈសំខាន់ និង ជាតម្រូវការសម្រាប់ពួកមនុស្ស សត្វ ទូទាំងពិភពលោកក្នុងការផឹក និង ងួត​ ជាដើម។
♧ គ្រួសារខ្មែរយើងចូលចិត្តប្រើប្រាស់ទឹក ដែលមានប្រភពមកពី៖
· ទឹកអណ្តូង
· ទឹកភ្លៀង
· ទឹកទន្លេ
· ទឹកស្ទឹង
· ទឹកបឹង
· ទឹកអូរ
· ទឹកជ្រោះ
· ទឹកព្រែក
· ទឹកត្រពាំង
· ទឹកម៉ាស៊ីន
· ទឹកធុង
· ទឹកស្រះ
♤ របៀបផលិតអណ្តូងទឹកស្អាតមួយ គឺ គេត្រូវ៖
· ជីកដី ឬប្រើប្រដាប់ខួងដី ដើម្បីរុករកប្រភពដីដែលចេញទឹក
· ជីកដីហើយដាក់លូនៅត្រង់កន្លែង ដែលមានទឹកចេញ
· ចាក់ាសាបស៊ីម៉ង់នៅជុំវិញអណ្តូង ដែលបានដាក់លូរួច
· ធ្វើគំរបសម្រាប់បិទ និង បើកអណ្តូង
· ធ្វើបន្ទប់ទឹក ឱ្យឆ្ងាយពីអណ្តូងទឹកបន្តិច...

ចូររៀបរាប់ឈ្មោះគ្រឿងសម្ភារប្រើប្រាស់ គ្រឿងឧបភោគ បរិភោគ ដែលបញ្ជាក់ថា ជាមតិកដ៏ថ្លៃថ្លាតាំងពីដូនតាខ្មែរយើងបានផលិតឡើងឱ្យបានចំនួន ២០។
○ ឈ្មោះគ្រឿងសម្ភារប្រើប្រាស់ គ្រឿងឧបភោគ បរិភោគ បញ្ជាក់ថា ជាមតិកដ៏ថ្លៃថ្លាតាំងពីដូនតាខ្មែរយើង មានដូចខាងក្រោម៖
· ផ្នែកនិមិត្តរូបជាតិ៖ ទង់ជាតិ ភ្លេងជាតិ ចម្រៀងជាតិ ព្រះសង្ហា
· ផ្នែករូបិវត្ថុ៖ ប្រាក់រៀល
· ផ្នែកម្ហូបអាហារ៖ សម្លកកូរ សម្លប្រហើរ ប្រហុកដុត អាម៉ុក ជ្រក់ ផ្អក...
· ផ្នែកបង្អែម៖ នំទ្រាប នំកូរ នំត្នោត នំអន្សម នំគម នំជាល នំអាកោ នំក្រពង នំកន្ត្រាំ
· ផ្នែកសំលៀកបំពាក់៖ សំពត់ចងក្បិន ហូល ផាមួង អន្លូញ អាវដៃវ៉ែង អាវបំពង់ អាវកត្រង់ ខោរថ្នេរប្រាំ ខោចែវ ក្រមា ឬ ក្រមាសូត្រ អាវផាយ អាវប៉ាក់
· ផ្នែកកីឡា៖ បោកចំបាប់ ប្រដាល់ គុនដំបង គុនដាវ គុនលំពែង អាវប៉ាក់
· ផ្នែកលំនៅដ្ធាន៖ ផ្ទះរោងដោល ផ្ទះប៉ិត ផ្ទះកន្តាំង ផ្ទះរោងឌឿង
· ផ្នែកសម្ភារប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ៖ កន្ទេលកក់ កន្ទេលផ្តៅ កន្ទេលរំលេច ផ្តិលត្រឡោក ក្អម ពាង ឆ្នាំង កន្ត្រក ជាល តៅ បង្គី ក្រង់ ជង្រុក ថូ ផើង កន្ត្រៃ...
· ផ្នែករង្វាស់រង្វាល៖ ធ្នាប់ ចំអាម ហត្ថ ព្យាម លី ហ៊ុន ដំឡើង ល្អី តៅ ចុង ហាប ថាំង ស្នើ ត្របក ដំបរ ផ្លូន ស្លឹក...
· ផ្នែកគ្រឿងអលង្ការ៖ រចនាបថខ្សែរដៃ ខ្សែក ចិញ្ចៀន ខ្សែក្រវ៉ាត់ សង្វារ កងដៃ កងជើង
· ផ្នែកល្បែងប្រជាប្រិយ៖ បោះអង្គុញ ចោលឈូង ទាញព្រ័ត ស្តេចចង់ លាក់កន្សែង ចាប់កូនខ្លែង គោះត្រឡោក លោតអង្រែ
· សិល្បៈបែបគំនិតនិមយម៖ របាំជូនពរ តូ​រ្យតន្ត្រី ចម្រៀង ល្ខោន យីកេ ស្បែកធំ ស្បែកតូច អាយ៉ៃ ចាប៉ីដងវែង សូនរូប សំណង់ស្ថាបត្យកម្ម ខ្លែងឯក
· ព្រៃឈើ៖​ដើមត្នោត បេង នាងនួន ធ្នង់ តាត្រាវ វល្លិ៍គុយ កកោះ គគីរ ផ្ចឹក...

តើប្រទេសកម្ពុជាយើងមានធនធានអ្វីខ្លះ? តើប្រភពធនធានរ៉ែនីមួយៗមាននៅខេត្តណាខ្លះ? តើការធ្វើអាជីកម្មរ៉ែមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះទៅបរិស្ថាន? ចូររៀបរាប់ពន្យល់។
ក. ប្រទេសកម្ពុជាយើង មានប្រភេទធនធានរ៉ែ ដូចជា៖
· មណ្ឌលប៉ៃលិន៖ នៅខេត្តប៉ៃលិន មានត្បូងមានតម្លៃដូចជា ត្បូងទទឹម កណ្តៀង និងត្បូងមានតម្លៃផ្សេងៗទៀត។
· មណ្ឌលរ៉ែកែវ៖ នៅខេត្តរតនៈគិរី មានត្បូង និង រ៉ែមាស។
· មណ្ឌលរ៉ែថ្មកែវ៖ នៅខេត្តពោសាត់ មានរ៉ែថ្មកែវពណ៌បៃតងខ្ចី ក្រហម ខ្មៅ ត្នោតចាស់ ឬ មានឆ្នូត ប្រើប្រាស់រចនាវត្ថុសិល្បៈនានា។
· មណ្ឌលថ្មកំបោរ និង ផូស្វាត៖ នៅខេត្តកំពត និង ខេត្តបាត់ដំបង។
ខ. ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែ មានផលប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថាន ដូចជា៖
· ធ្វើឱ្យរ៉ែត្បូងត្រូវរិចរិល ដែលមិនអាចកើតមានឡើងវិញ។
· ធ្វើឱ្យមានការបាត់បង់ផលព្រៃឈើ ដោយសារការរុករក ឈួសឆាតដីដើម្បីជីកកាយ រុករកឱ្យដល់ស្រទាប់ក្រោម។
· បង្កលំបាកដល់ការប្រើប្រាស់ដី ដោយសារដិស្រាទាប់លើមានជីជាតិត្រូវបាត់បង់គឺដីសិលា ត្រូវមកខាងលើវិញដោយសារការឈួសឆាយ។
· ដីគ្មានគម្របព្រៃឈើ ងាយរងនឹងសំណឹក ដោយសារទឹកភ្លៀងហូរច្រោះខ្សោះដីជាតិខូចគុណភាព។
· ការរ៉ែងរ៉ែ លាងរ៉ែនាំឱ្យទឹកស្ទឹង ទន្លេល្អក់ ជាហេតុធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សុខភាពប្រជាជន និង ជិវីតសត្វរស់នៅក្នុងទឹក។
· ផ្សែងរោងចក្រ ការបាត់បង់ព្រៃឈើ ដែលជាកត្តាបង្កើតនូវឧស្ម័នពុល និង ធ្វើឱ្យសត្វព្រៃមានការភ័យខ្លាច ហើយជួនកាលអាចផ្លាស់ទីលំនៅ ទៅជ្រកក្នុងព្រៃប្រទេសជិតខាង។

ចូររាប់ឈ្មោះបុណ្យដែលជាប្រពៃណីរបស់ខ្មែរយើងឱ្យបាន ១០។
○ បុណ្យប្រពៃណីជាតិ មានដូចជា៖
· បុណ្យកោរដក់
· បុណ្យឡើងផ្ទះថ្មី
· បុណ្យបច្ច័យបួន
· បុណ្យក្រុងពាលី
· បុណ្យមាឃបូជា
· បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ
· បុណ្យកឋិនទាន
· បុណ្យអុំទូក អកអំបុក សំពះព្រះខែ
· បុណ្យចូលម្លប់
· បុណ្យសូត្រមន្ត រំដោះគ្រោះ លើករាសី
· បុណ្យសង្ឃទាន
· បុណ្យបង្សុល
· បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
· បុណ្យចូលព្រះវស្សា
· បុណ្យចេញព្រះវស្សា
· បុណ្យផ្កា

ចូររាប់ឈ្មោះ បុណ្យជាតិ និង បុណ្យអន្តរជាតិ ឱ្យបាន ១០។
○ បុណ្យជាតិ និង អន្តរជាតិ មានដូចជា៖
· បុណ្យព្រះរាជពិធីច្រតព្រះនង្គ័ល
· ទិវាសុខភាពមាតាទារក
· ទិវានយោបាយទឹក
· ទិវាសេរីភាពសារព័ត៍មានពិភពលោក
· ទិវាពិភពលោកគ្មានថ្នាំជក់
· ទិវាពិភពលោក ប្រឆាំងនឹងពលកម្មកុមារ
· ទិវាមច្ឆជាតិ
· ទិវាយុវជនអន្តរជាតិ
· ទិវាពិភពលោកគ្មានផ្សែងបារី
· ទិវាមនុស្សចាស់
· ទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ
· បុណ្យចូលឆ្នាំសកល
· ទិវាជ័យជំនៈលើរបបប៉ុលពត
· ទិវាសុខភាពមាត់ធ្មេញ
· ទិវាពិភពលោកទឹក និង ឧតុនិយម
· ទិវាកំចាត់ជំងឺរបេង
· ទិវាកាកបាទក្រហមអន្តរជាតិ
· ទិវាបរិស្ថានជាតិ និង អន្តរជាតិ
· ទិវាប្រៃឆាំងគ្រឿងញៀន
· រុក្ខទិវា
· ទិវាអក្ខរកម្មជាតិ អន្តរជាតិ
· ទិវាអូស្សូនបរិស្ថានអន្តរជាតិ
· ទិវាអនាម័យបរិស្ថាន
· ទិវា​ជនពិការពិភពលោក
· ទិវាប្រាសាទព្រះវិហារ ចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ២០០៨
· ទិវាចូលជាសមាជិក អង្គការសហប្រជាជាតិនៃកម្ពុជា
· ព្រះរាជពិធីបុណ្យ ចម្រើនព្រះជន្មវស្សា ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី
· ទិវាល្ខោនស្រមោលស្បែកធំ ចូលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ១៩៦២
· ទិគ្រួបង្រៀន
· ទិវាពន្លត់ទៀនជ័យ
· ទិវាប្រឆាំងនឹងជំងឺអេដស៍
· បុណ្យព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័ល
· ទិវាទេសចរណ៍
· ទិវាពលកម្មអន្តរជាតិ
· ទិវាអន្តរជាតិនៃគ្រួសារ

តើថ្ងៃទី ១៤ ខែកុម្ភៈ ប្រជាជននៅលើពិភពលោកប្រារព្វពិធីបុណ្យអ្វី?
ក. តើបុណ្យនោះមានន័យដូចម្តេច?
ខ. ចូរបង្ហាញពីប្រវត្តិបុណ្យនេះ?
គ. មូលហេតុអ្វីបានជារាជរដ្ធាភិបាលខ្មែរយើងតែងរំលឹកដល់យុវជនឱ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្នពេលថ្ងៃនោះជិតមកដល់?
ឃ. តើសេចក្តីក្រើនរំលឹកនោះមានអត្ថប្រយោជន៍ដូចម្តេចខ្លះ?
--- ចម្លើយ​​ ---​
ថ្ងៃទី ១៤ ខែ កុម្ភៈ ប្រជាជននៅលើពិភពលោក ប្រារព្ធបុណ្យនៃសេចក្តីស្រឡាញ់។
ក. បុណ្យមានន័យថា ជាការបង្ហាញនូវសេចក្តីស្រឡាញ់ចំពោះ ឪពុកម្តាយ ជីដូនជីតា មិត្តភក្តិ ឬអាណាព្យាបាល ភរិយានិងជាថ្ងៃដែលមនុស្សគ្រប់រូបសម្តែងនូវទឹកចិត្តភក្តីភាព ចំពោះអ្នកដែលជាទីស្រឡាញ់របស់ខ្លួន។
ខ. ប្រវត្តិនៃបុណ្យនៃសេចក្តីស្រឡាញ់
នៅថ្ងៃទី ១៤ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២៦៩ នៃគ្រិស្តសករាជ មានជនជាតិរ៉ូម៉ាំងម្នាក់ឈ្មោះវ៉ាឡង់ទីន គាត់បានបាត់បង់ជីវិត ដោយសារការប្រឆាំងដាច់ខាត មិនលះបង់គ្រិស្តសាសនា។ បន្ទាប់មកគេបានយកថ្ងៃ ១៤ ខែ កុម្ភៈ គឺជា​ ថ្ងៃគោរពវិញ្ញាណក្ខ័ន្ធរបស់លោក វ៉ាឡង់ទីន ដែលជាលោកអាចារ្យនៃគ្រិស្តសាសនា រស់នៅទីក្រុងរ៉ូម នៅក្នុង ស.វ ទី ៣ នៃ គ.ស។ នៅគ្រអាចារងដែរ លោកអាចារ្យ វ៉ាឡង់ទីន គឺជាអ្នកផ្សំ និង រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ឱ្យក្មេងប្រុស ដែលមិនចង់ធ្វើជាទាហាន ដើម្បីបំរើជាតិ។ ដោយមូលហេតុអស់ទាំងនេះហើយ ទើបលោក វ៉ាឡង់ទីន បានសំរេចចិត្តធ្វើជាអាចារ្ យដើម្បីរៀបចំពីធីរៀបការជាសំងាត់ ឱ្យក្មេងកំលោះទាំងអស់នោះ។ លុះក្រោយមក ការលូចលាក់រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍បែបនេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរនៅទីតាំងដឹង ហើយក៏ចាប់ខ្លួនលោក វ៉ាឡង់ទីន ទៅដាក់គុករហូតដល់ស្លាប់នាថ្ងៃទី ១៤ ខែ កុម្ភៈ។ ក្រោយមក នៅរៀងរាល់ថ្ងៃទី ១៤ ខែ កុម្ភៈ គេបានរៀបចំឧទ្ទិសទិវានៃសេចក្តិស្រលាញ់សម្រាប់មនុស្សគ្រប់រូប​ ដើម្បីផ្ញើពាក្យកាព្យ និង ជូនបាចផ្កា ដល់មនុស្សជាទីស្រលាញ់ សម្រាប់មនុស្សគ្រប់រូប។
គ. បានជារាជរដ្ធាភិបាលខ្មែរយើង តែងតែរំលឹកដល់យុវជនឱ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្ន ពេលថ្ងៃនោះជិតមកដល់ ព្រោះ៖
· មានយុវជនមួយចំនួនប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បី ប៉ះពាល់ប្រពៃណី ទំនៀមទំលាប់ល្អរបស់ជាតិយើង។
· កុំឱ្យយុវជនយល់ច្រលំ ចំពោះថ្ងៃបុណ្យនេះ ហើយទៅ​ប្រព្រឹត្តអំពើមិនល្អផ្សេងៗ។
· ចង់បង្ហាញយុវជនទាំងអស់ថា បុណ្យនេះ មិនមែនជាបុណ្យប្រពៃណីជាតិខ្មែរទេ។
· កុំឱ្យយុវជនខ្មែរយកថ្ងៃបុណ្យនេះ ទៅ​ប្រព្រឹត្តអំពើពាលាអាវាសែ នាំឱ្យបាត់បង់តម្លៃ និង សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់ជាតិ។
ឃ. ក្រើនរំលឹក អត្ថប្រយោជន៍នៃសេចក្តីស្រលាញ់៖
· ទប់ស្កាត់យុវជនមួយចំនួន ដែលយកថ្ងៃបុណ្យនេះប្រើក្នុងទំនាក់ទំនងផ្លូវភេទ ដែលជាទង្វើរខុសឆ្គង។
· រក្សាបាននូវទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី ល្អផូរផង់របស់ជាតិខ្មែរ។
· ធ្វើឱ្យយុវជនខ្មែរចេះភ្ញាក់រលឹករយល់ច្បាស់ ពីអត្ថន័យរបស់បុណ្យនៃសេចក្តិស្រលាញ់មនុស្សជាតិទូទៅ តាមរយៈ ការចូលលរួមសកម្មភាពមនុស្សធម៌ក្នុងសង្គម។

តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីកសាងមិត្តភាពជាមួយអ្នកដទៃបានយូរអង្វែង?
○ ដើម្បីកសាងមិត្តភាព បានយូរអង្វែងជាមួយអ្នកដទៃលុះត្រាតែភាគីទាំងសងខាង មានអាកប្បកិរិយាចិត្តគំនិតស្របគ្នា និង ស្គាល់តម្លៃគ្នាទៅវិញទៅមក។ បុគ្គលអាត្មានិយម ឬ មានគំនិតបោកប្រាស់អ្នកដទៃ មិនអាចថែរក្សាចំណងមិត្តភាព បានយូរអង្វែងឡើយ។ លក្ខណៈរួមមួយចំនួនខាងក្រោមនេះ បានបង្ហាញពីចំណងមិត្តភាព ដែលអាចស្ថិតស្ថេរយូរអង្វែងបាន៖
• ការគោរព៖ ការផ្តល់កិត្តិយស ទទួលស្គាល់លក្ខណៈដោយឡែកនៃបុគ្គលភាពនីមួយៗ។
• ការទទួលខុសត្រូវ៖ ចេះបែងចែកគុណ និង ទោស។
• ការយោគយល់៖ ទទួលស្គាល់តម្រូវការដោយឡែករបស់មិត្ត ទទួលស្គាល់មតិយោបល់ គំនិតរបស់មិត្ត និងចេះសំរបសំរួលអារម្មណ៍គ្នាទៅវិញទៅមក។
• ពលីកម្ម៖ ការលះបង់កំលាំងកាយកំលាំងចិត្ត ដើម្បីប្រយោជន៍សងខាង។
• ការយកចិត្តទុកដាក់៖ ការចេះព្រួយបារម្ម ផ្តោតអារម្មណ៍តម្រូវការមិត្ត ចេះឈឺឆ្អាលចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក។

តើកូនល្អ មិត្តល្អ សិស្សល្អ និង ពលរដ្ធល្អ មានលក្ខណៈសម្បត្តិដូចម្តេចខ្លះ?
ក. លក្ខណៈសម្បតិ្តមិត្តល្អ
· អប់ខ្លួនឱ្យបានល្អ ធ្វើជាគំរូដល់មិត្តភក្តិ
· មានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយមិត្តភក្តិ ទាំងក្នុង និង ក្រៅថ្នាក់
· ចេះដាស់តឿន មិត្តភក្តិដែលគេច ឬ បោះបង់ការសិក្សា
· មានចិត្តអំណត់រាល់ភាពមិនល្អ ឬ បាតុភាពមិនល្អ
· មិនរើសអើង ចំពោះមិត្តភក្តិ
ខ. កូនល្អ
· ជាកូនដែលមានអត្តចរិកស្លួតបូត សុភាពរាបសា ទន់ភ្លន់
· ស្តាប់ដំបូន្មានឪពុកម្តាយ ចាស់ទុំ ចាស់ព្រឹទ្ធាចរ្យ ព្រះសង្ឃ
· ស្រលាញ់ពលកម្ម អនាម័យ ការពារបរិស្ថាន
· ចូលចិត្តអប់រំកាយ កីឡា ដើម្បីសុខភាព
· ចេះសន្សំសំចៃថវិកា និង ថែរក្សាសម្ភារ
· ចេះជួយរក្សាកិត្តិយលគ្រួសារ
គ. សិស្សល្អ
· មានសេចក្តីព្យាយាមរៀនសូត្រ
· គោរពបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងសាលា
· មានស្មារតីស្រាវជ្រាវ
· ចូលរួមសកម្មភាពសង្គម
· មិនបង្កការលំបាកដល់សាលា
· ជួយថែរក្សាបរិស្ថានសាលា
ឃ. ពលរដ្ធល្អ
· អត្តចរិកឬកពារ
· សីលធម៌រស់នៅល្អ
· ចេះគោរពច្បាប់ និង អនុវត្តច្បាប់
· មិនបង្កការលំបាកដល់សង្គម
· ចូលរួមអភិវឌ្ឃន៍សហគមន៍
· គោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃ
· ថែរក្សាសិទ្ធិអ្នកដទៃ
· ថែរក្សាសម្បត្តិសាធារណៈ
· មានមោទភាព ចំពោះសង្គមជាតិ

តើអ្នកបើកបរគ្រប់ប្រភេទត្រូវមានឥរិយាបថនិងសុជីវធម៌ក្នុងពេលកំពុងបើកបរដូចម្តេចខ្លះ?
○ អ្នកបើកបរយានយន្តគ្រប់ប្រភេទ ត្រូវមានសីលធម៌ និង សុវធម៌ ដូចជា៖
ក. សុជីវធម៌ក្នុងការបើកបរ
• ត្រូវចេះកំណត់ល្បឿន បន្ថយល្បឿន ឱ្យបានសមស្របតាមផ្លូវនៃការកំណត់ល្បឿន
• មិនត្រូវជែងគ្នា ឬជែងចុះឡើង ឬ កាច់ចង្កេះ បង្កការលំបាកដល់អ្នកធ្វើដំណើរជាមួយ
• ត្រូវចេះមើលភ្លើងសញ្ញា នៅពេលមានគេសុំជែង មានធុរៈទៅមុន
• ត្រូវបន្ថយល្បឿននៅកន្លែងមានទឹកដក់ ឬ ភក់ជ្រាំ ដើម្បីកុំឱ្យទឹកភក់ខ្ចាត់ប្រឡាក់អ្នកដំណើរជាមួយតាមផ្លូវ
• មិនត្រូវខាកស្តោះ ឬ បោះសំរាមចេញក្រៅដែលធ្វើឱ្យមានការប៉ះពាល់ ឬ រំខានដល់អ្នកដំណើរដូចគ្នា
ខ. ឥរិយាបថក្នុងការបើកបរ
• ត្រូវអធ្យាស្រ័យ ចេះអត់ឱន អនុគ្រោះ យោគយល់គ្នាក្នុងការបើកបរ
• ត្រូវមានអារម្មណ៍ហ្នឹងនរ ស្មារតីប្រុងប្រយ័ត្ន អាកប្បកិរិយាស្ងប់ស្ងាត់ ខន្តី អត់ធន់ ចិត្តទូលាយ មិនឆេវឆាវ ក្រេវក្រោធ ចង់ឈ្នះគេឯទៀត
• ត្រូវគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ ដោយប្រកាន់ស្តាំ គោរពស្លាកសញ្ញា ភ្លើងសញ្ញា
• ត្រូវយល់ច្បាស់ពីស្ថានភាពផ្លូវ បន្ថយល្បឿនផ្លូវបំបែក ផ្លូវបត់ ផ្លូវកោង
• មិនត្រូវជិះ ឬ បើកបររថយន្តទន្ទឹមគ្នា បង្កើនល្បឿនហួសហេតុ និង បង្ហោះយានយន្ត
• មិនត្រូវប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង ឬ គ្រឿងញៀនក្នុងពេលបើកបរ
• ត្រូវការពារសុវត្ថិភាពខ្លួនឯង “មួកមួយ ជីវិតមួយ”
• ត្រូវដាក់លេខទូរស័ព្ទនៅតាមរថយន្តរបស់ខ្លួន និង ត្រូវចេះទទួលយកកំហុសនិងការកែលំអពីអ្នកដទៃ
✅ ដូចនេះ ការបើកបរត្រូវមានសុជីវធម៌ល្អ ទើបផុតពីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ “ថ្ងៃនេះ ថ្ងៃស្អែក កុំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍”។

ចូរអ្នកបង្ហាញពីដំណោះស្រាយនៃបញ្ហាចរាចរណ៍និងបំលាស់ទីដើម្បីសុវត្ថិភាពក្នុងការធ្វើដំណើរ។
១.​ មជ្ឃមណ្ឌលនៃចរាចរណ៍
• សាលារាជធានីភ្នំពេញ និង មហាជនស្ម័គ្រចិត្តរួមចំណែកចេញថរិកា ៥០ + ៥០ ដើម្បីធ្វើ និង ពង្រីកផ្លុវឱ្យបានទូលាយ ស្អាតស្រួលធ្វើដំណើរជាងមុន។
• ធ្វើគំនូសខឿនកណ្តាលខណ្ឌចែកផ្លូវសំខាន់ៗ ដែលមាននៅកក្នុងក្រុង។
• រៀបចំជួសជុលកែលំអភ្លើងបញ្ជាចរាចរណ៍ តាមបែបថ្មីទំនើបចំនួន ៥០ កន្លែង។
• ស្ថាបនាស្ពានស្ទឹងមានជ័យធំជែងមុន សង់ស្ពានភ្លោះ (ស្ពានព្រះមនុវង្សថ្មី) និង សង់ស្ពានអាកាសត្រង់រង្វង់មូល ក្បាលថ្នល់។
• សង់ស្ពានផ្លូវក្រោមដី។
• កែលំអរប្រព័ន្ធលូបង្ហូទឹក ប្រឡាយកុំឱ្យលិចក្រុង ដើម្បីបញ្ជៀសការកកស្ទះចរាចរណ៍​ ពេលមានភ្លៀង និង ក្រោយភ្លៀងធំម្តងៗ។
• ដាក់ស្លាកសញ្ញាបង្ហាញទិសដៅចរាចរក្នុងក្រុង។
• ដាក់ភ្លើងបំភ្លីតាមផ្លូវសាធារណៈ​ ដើម្បីសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍​។
• កម្លាំងជំនាញប៉ូលីសចរាចរណ៍​ត្រួតពិនិត្យម៉ត់ចត់ តាមច្បាប់ចរាចរណ៍​។
• ចាត់កម្លាំងបញ្ជាមធ្យោបាយធ្វើដំណើរ ដោយការបង្វែរទិសដៅ ឱ្យចៀសផុតពីចំណុចការកកស្ទះ។
• យុវជនកាកបាទក្រហម ជួយសំរួលចរាចរនៅតាមគោលដៅ (ភ្លើស្តុបសំខាន់ៗ)។
• ក្រៅពីនេះ អង្គការមួយចំនួន ដូចជា អង្គាការជនពិកាបានចុះជួយអប់រំបោះពុម្ភសៀវភៅ ស្តីពីច្បាប់ចរាចរណ៍​ផ្លូវ​ការ ពាក់មួកសុវត្ថិភាពជួយដល់សិស្សានុសិស្ស តាមសាលារៀន ក្នុងគោលបំណងរួមចំណែកកាត់បន្ថយអត្រាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរ។

២. មជ្ឃមណ្ឌលនៃការបំលាស់ទី
ថ្នាក់ដឹកនាំរាជធានី បានរកឃើញដំណោះស្រាយដ៏ប្រសើរដោយ៖
• កំណត់ចំណតចេញចូលក្រុងថ្មី ដោយ ខ្លះឱ្យចតនៅក្រៅក្រុង ហើយខ្លះទៀតចតនៅក្នុងក្រុង ដោយពង្រីកឱ្យមានភាពទូលាយជាងមុន។
• រៀបចំសណ្តាប់ធ្នាប់ ការលក់ដូចតាមទីផ្សារ តាមដងផ្លូវសាធារណៈ តាមភោជនីយដ្ធាន ទីកន្លែងកំសាន្តនានា ដើម្បីប្រមូលដល់ការចតចំណតយានយន្ត ការធ្វើចរាចរបំលាស់ទីនៅទីនោះជាដើម។
⏰ ជាលទ្ធផលវិធានខាងលើនេះ ធ្វើឱ្យ៖
• ចរាចរក្នុងក្រុង មានភាពធូរស្រាល។
• ក្រុងមានសោភ័ណភាព មានសណ្តាប់ធ្នាប់។
• បន្ថយការកកស្ទះ និង គ្រោះថ្នាក់ចរាចរគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ធានាសន្តិសុខសុវត្ថិភាព ដល់ពលរដ្ធ និង ភ្ញៀវបរទេសដែលស្នាក់នៅចេញចូលរាជធានី បានល្អប្រសើរ។

តើរាជធានី​ភ្នំពេញមានប៉ុន្មាន​ខណ្ឌ? អ្វីខ្លះ?​
○រាជធានី​ភ្នំពេញ ចែកចេញ​ជា​ខណ្ឌ​ចំនួន ១៤ ដែល​មាន​សង្កាត់​ចំនួន ១០៥។ ក្នុង​ចំណោម​ខណ្ឌ​ទាំង ១៤ នោះ គឺ ​មាន​ខណ្ឌ ២ ដែល​ទើប​បង្កើត​ថ្មី កាលពីខែមករា​កន្លងទៅ គឺ ខណ្ឌបឹងកេងកង និង ខណ្ឌកំបូល។ ខណ្ឌថ្មីទាំង ២ នោះ បាន​កាត់​សង្កាត់​មួយចំនួន​ពី​ខណ្ឌផ្សេងៗ ពោល គឺ ​ខណ្ឌបឹងកេងកង កាត់​ ៧ សង្កាត់ ​ពី​ខណ្ឌចំការមន ចំណែក​ឯ​ខណ្ឌកំបូល កាត់​យក​ ៦ សង្កាត់​ពី​ខណ្ឌពោធិសែនជ័យ និង ១ សង្កាត់​ ពី​ខណ្ឌដង្កោ។ សង្កាត់​ទាំង ១០៥ ក្នុង​ខណ្ឌ​ទាំង ១៤ របស់​រាជធានី​ភ្នំពេញ រួម​មាន​ដូចខាងក្រោម៖
1. ខណ្ឌ ចំការមន ចែកចេញជា ៥ សង្កាត់៖ សង្កាត់ទន្លេបាសាក់ សង្កាត់ទួលទំពូងទី ១ សង្កាត់ទួលទំពូងទី ២ សង្កាត់បឹងត្របែក និង​ សង្កាត់ផ្សារដើមថ្កូវ។
2. ខណ្ឌ ដូនពេញ ចែកចេញ​ជា ១១ សង្កាត់៖ សង្កាត់ផ្សារថ្មីទី ១ សង្កាត់ផ្សារថ្មីទី ២ សង្កាត់ផ្សារថ្មីទី ៣ សង្កាត់បឹងរាំង សង្កាត់ផ្សារកណ្ដាលទី១ សង្កាត់ផ្សារកណ្ដាលទី២ សង្កាត់ចតុមុខ សង្កាត់ជ័យជំនះ សង្កាត់ផ្សារចាស់ សង្កាត់ស្រះចក និង សង្កាត់វត្ដភ្នំ។
3. ខណ្ឌ ៧មករា ចែកចេញ​ជា ៨ សង្កាត់៖ សង្កាត់អូរឫស្សីទី ១ សង្កាត់អូរឫស្សីទី ២ សង្កាត់អូរឫស្សីទី ៣ សង្កាត់អូរឫស្សីទី ៤ សង្កាត់មនោរម្យ សង្កាត់មិត្ដភាព សង្កាត់វាលវង់ និង សង្កាត់បឹងព្រលឹត។
4. ខណ្ឌ ទួលគោក ចែកចេញ​ជា ១០ សង្កាត់៖ សង្កាត់ផ្សារដេប៉ូទី ១ សង្កាត់ផ្សារដេប៉ូទី ២ សង្កាត់ផ្សារដេប៉ូទី ៣ សង្កាត់ទឹកល្អក់ទី ១ សង្កាត់ទឹកល្អក់ទី ២ សង្កាត់ទឹកល្អក់ទី ៣ សង្កាត់បឹងកក់ទី ១ សង្កាត់បឹងកក់ទី ២ សង្កាត់ផ្សារដើមគរ និង សង្កាត់បឹងសាឡាង។
5. ខណ្ឌ ដង្កោ ចែកចេញ​ជា ១២ សង្កាត់៖ សង្កាត់ដង្កោ សង្កាត់ពងទឹក សង្កាត់ព្រៃវែង សង្កាត់ព្រៃស សង្កាត់ក្រាំងពង្រ សង្កាត់សាក់សំពៅ សង្កាត់ជើងឯក សង្កាត់គងនយ សង្កាត់ព្រែកកំពឹស សង្កាត់រលួស សង្កាត់ស្ពានថ្ម និង សង្កាត់ទៀន។
6. ខណ្ឌ មានជ័យ ចែកចេញ​ជា ៧ សង្កាត់៖ សង្កាត់ចាក់អង្រែលើ សង្កាត់ចាក់អង្រែក្រោម សង្កាត់ស្ទឹងមានជ័យទី ១ សង្កាត់ស្ទឹងមានជ័យទី ២ សង្កាត់ស្ទឹងមានជ័យទី ៣ សង្កាត់បឹងទំពុនទី ១ និង សង្កាត់បឹងទំពុនទី ២។
7. ខណ្ឌ ឫស្សីកែវ ចែកចេញ​ជា ៧ សង្កាត់៖ សង្កាត់ស្វាយប៉ាក សង្កាត់គីឡូម៉ែត្រលេខ ៦ សង្កាត់ឫស្សីកែវ សង្កាត់ច្រាំងចំរេះទី ១ សង្កាត់ច្រាំងចំរេះទី ២ សង្កាត់ទួលសង្កែទី១ និង សង្កាត់ទួលសង្កែទី ២។
8​. ខណ្ឌ សែនសុខ ចែកចេញជា ៦ សង្កាត់៖ សង្កាត់ភ្នំពេញថ្មី សង្កាត់ទឹកថ្លា សង្កាត់ឃ្មួញ សង្កាត់ក្រាំងធ្នង់ សង្កាត់អូរបែកក្អម និងសង្កាត់គោកឃ្លាំង។
9. ខណ្ឌ ពោធិ៍សែនជ័យ ចែកចេញជា ៧ សង្កាត់៖ សង្កាត់ត្រពាំងក្រសាំង សង្កាត់សំរោងក្រោម សង្កាត់ចោមចៅទី ១ សង្កាត់ចោមចៅទី ២ សង្កាត់ចោមចៅទី ៣ សង្កាត់កាកាបទី ១ និង សង្កាត់កាកាបទី ២។
10. ខណ្ឌ ច្បារអំពៅ ចែកចេញជា ៨ សង្កាត់៖ សង្កាត់ច្បារអំពៅទី ១ សង្កាត់ច្បារអំពៅទី ២ សង្កាត់និរោធ សង្កាត់ព្រែកប្រា សង្កាត់វាលស្បូវ សង្កាត់ព្រែកឯង សង្កាត់ក្បាលកោះ និង សង្កាត់ព្រែកថ្មី។
11. ខណ្ឌ ជ្រោយចង្វារ ចែកចេញជា ៥ សង្កាត់៖ សង្កាត់ជ្រោយចង្វារ សង្កាត់ព្រែកលៀប សង្កាត់ព្រែកតាសេក សង្កាត់កោះដាច់ និង សង្កាត់បាក់ខែង។
12. ខណ្ឌ ព្រែកព្នៅ ចែកចេញជា ៥ សង្កាត់៖ សង្កាត់ព្រែកព្នៅ សង្កាត់ពញាពន់ សង្កាត់សំរោង សង្កាត់គោករកា និង សង្កាត់ពន្សាំង។
13. ខណ្ឌ បឹងកេងកង (ទើប​បង្កើតថ្មី) ចែកចេញ ជា ៧ សង្កាត់៖ ​សង្កាត់​បឹងកេងកេង ១ សង្កាត់​បឹងកេងកេង ២ សង្កាត់​បឹងកេងកេង ៣ សង្កាត់​អូរឡាំពិក សង្កាត់​ទំនប់ទឹក សង្កាត់​ទួលស្វាយព្រៃ ១ និង ​សង្កាត់​ទួលស្វាយព្រៃ ២។
14. ខណ្ឌ កំបូល (ទើបបង្កើតថ្មី) ចែកចេញជា ៧ សង្កាត់៖ សង្កាត់​កំបូល សង្កាត់​កន្ទោក សង្កាត់​ឱឡោក សង្កាត់​ស្នោរ សង្កាត់​ភ្លើងឆេះ​រទេះ សង្កាត់​បឹងធំ និង​ សង្កាត់​ប្រទះឡាង។

មង្គលទី១៥គឺជាការបរិច្ចាគទាន។ តើទានមានប៉ុន្មាន? ចូរពន្យល់។
○ ការធ្វើទានមាន ពីរ​ យ៉ាង គឺ៖
ក. អាមិយទាន
· បិណ្ឌិតបាត៖ គ្រឿងបរិភោគ មានស្បៀងអាហារទទួលទាន
· ស្បង់ចីវរ៖ គ្រឿងដណ្តប់សំរាប់បិទបាំងកាយមានសំលៀកបំពាក់
· សេនាសន៖ គ្រឿងស្នាក់អាស្រ័យ មានទីជំរក គ្រឿងសង្ហារឹម
· គិលានភេសជ្ជ៖ ថ្នាំសង្កូវសំរាប់ព្យាបាលរោគ និងទឹកដោះគោ ទឹកផ្លែឈើ
ខ. ធម្មទាន
· សំដែងធម៌ទេសនា៖ ដើម្បីអប់រំទូន្មានឱ្យស្គាល់ខុសត្រូវ ស្គាល់បុណ្យបាប
· វិបស្សសនាធុរៈ៖ ធ្វើកម្មដ្ធាន អប់រំផ្លូវកាយ ផ្លូវចិត្ត ផ្ចង់អារម្មណ៍
· រក្សាសីល៖ អប់រំមនុស្សឱ្យប្រព្រឹត្តនូវអំពើល្អ មានសីល សមាធិ បញ្ញា
· ផ្តល់ពុទ្ធិ៖ ចំណោះដឹង ផ្តល់គំនិត ផ្តល់យោបល់ និង ផ្តល់មធ្យោបាយ ជា គន្លឹះសំរាប់ដោះស្រាយបញ្ហា ឬ ល្បិចទូទៅ

ហេតុអ្វីបានជានៅក្នុងសង្គមខ្មែរយើង គេចាត់ទុកស្ត្រីជាធំ?
○ សង្គមខ្មែរយើង គេនិយម ឬ ជាសង្គមចាត់ស្ត្រីជាធំពីបុរាណ។ មេនិយម ជា ការនិយមស្រ្តីជាធំ ឬ ជាមង្គល មានភស្តុតាងជាច្រើនបញ្ជាក់ ដូចខាងក្រោម៖
ក. ភាសា៖ មេទ័ព មេភូមិ
ខ. ប្រើក្នុងស្ថាបត្យកម្ម៖ មេដំបូល មេទ្វារ..
គ. ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី៖ បុរសទោដណ្តឹងស្ត្រី ខាងស្រីគេហៅថាខាងលើ ខាងប្រុសគេហៅថាខាងក្រោម។
ឃ. ពាក្យស្លោក ឬ សុភាសិត៖ សំណាបយោកដី ស្រីយោងបុរស ស្ត្រីជាមាតាពិភពលោក
អ. ប្រវត្តិសាស្ត្រ៖ ព្រះនាងឥន្ទ្រទេវី ព្រះថោងនាងនាគ
ជ. អក្សរសិល្ប៍៖ រឿងភ្នំប្រុសភ្នំស្រី រឿងមាយើង

តើពុទ្ធប្រវត្តិសង្ខេបចែកចេញជាប៉ុន្មានដំណាក់? ចូររៀបរាប់ដំណាក់កាលនីមួយៗ។
⏰ កំណើត
· បិតាព្រះនាមសុទ្ធោទន៍ និង មាតា សិរិមហាមាយា
· បដិសន្ធិ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី ១៥ កើត ខែ អាសាធ ឆ្នាំ រកា
· ប្រសូត្រ នៅថ្ងៃសុក្រ ទី ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ឆ្នាំ ច
· ប្រសូតបាន ៥ ថ្ងៃ មានព្រហ្ម ៨ នាក់ ថ្វាយនាមថា សទ្ធាថ៍ ប្រែថា អ្នកសម្រេចប្រយោជន៍
⏰ ត្រាស់ដឹង
· ព្រះជន្ម ១៦ ព្រះវស្សា រៀបអភិសេកជាមួយព្រះនាង ពិ ម្តាយយសោធរា
· ព្រះបិតាសង់ប្រាសាទ ៣ ថ្វាយ តម្រូវតាមរដូវ (ក្តៅ រងារ រំហើយ)
· ទេពនិមិត្ត ៤ យ៉ាង គឺ មនុស្ស ជរា ឈឺ ស្លាប់ និង បួស
· ព្រះជន្ម ២៩ ព្រះវស្សា ព្រះអង្គចេញសាងផ្នួស
· ព្រហ្មកោណ្ឌញ្ញ និង កូន ៤ នាក់ទៀត មានសទ្ធាបួសដែរ​ “បញ្ចវគីយ”
· សាកល្បងរៀនធម៌ជាមួយតាបស ពីរ នាក់ ឈ្មោះថា អាឡាតាបស និង ឧទកតាបសមិនបានលទ្ធផល
· ព្រះអង្គធ្វើទុក្ករកិរិយា ៦ វស្សា
· ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ដឹងនៅឆ្នាំ រកា ក្នុងព្រះជន្ម ៣៥ វស្សា
⏰ ធម្មទេសនា
✨ ព្រះអង្គបំពេញពុទ្ធកិច្ច ៥ យ៉ាងក្នុងរយៈពេល ៤៥ វស្សា
· ពេលព្រឹកបិណ្ឌបាត
· ពេលរសៀលសម្តែងធម្មទេសនា
· ពេលព្រលប់ទ្រង់ប្រទានឱវាទធម៌ដល់ភិក្ខុសង្ឃ
· ពេលពាក់កណ្តាលអាធ្រាតុដោះប្រស្នាពួកទេវតា
· ពេលទៀបភ្លឺប្រមើលមើលនិស្ស័យសត្វលោក
⏰ ព្រះនិព្វាន
· ព្រះអង្គចូលបរិព្វាន នៅថ្ងៃទី ១៥ កើត ខែ ពិសាខ ឆ្នាំ ម្សាញ់ ក្នុងព្រះជន្ម ៨០ ព្រះវស្សា។

ដូចម្តេចហៅដែលថាអរិយសច្ច? តើអរិយសច្ចមានប៉ុន្មាន? ចូររៀបរាប់ពីចំណុចនីមួយៗឱ្យបានក្បោះក្បាយ។
○ អរិយសច្ច គឺជាសច្ច ឬ ការពិតដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ គួរគោរព គួរជឿ គួរដឹង គួរចេះ។ អរិយសច្ចមាន ៤ គឺ៖
· ទុក្ខអរិយសច្ច
· សមុទយអរិយសច្ច
· និរោធអរិយសច្ច
· មគ្គអរិយសច្ច
ក. ទុក្ខអរិយសច្ច គឺជា សេចក្តីពិតប្រាកដ៏ជៀសពុំផុតឡើយ គ្រាន់តែ​ខ្លះទុក្ខតិច ខ្លះមានទុក្ខច្រើន ខ្លះទុក្ខមុន ខ្លះទុកក្រោយ។ ទុក្ខមានច្រើនប្រភេទ គឺ៖
· ជាតិទុក្ខ៖ ទុក្ខមានតាំងពីកំណើត
· ជរាទុក្ខ៖ ទុក្ខកើតពីពេលចាស់ជរា
· ព្យាធិទុក្ខ៖ ទុក្ខកើតមានពេលចាស់ជង្ងឺ
· មរណៈទុក្ខ៖ ទុក្ខកើតមានៅពេលស្លាប់

ខ. សមុទយសច្ច គឺ ហេតុដែលនាំឱ្យមានទុក្ខ បានសេចក្តីថាទុក្ខ កើតឡើងមកពីមានហេតុ មានឫសគល់ប្រាកដ។
* អវិជ្ជា និង តណ្ហា គឺ សេចក្តីល្ងង់ខ្លៅ និងចិត្តជាប់ជំពាក់លោភចង់បាន ត្រេកត្រអាល ស្រេកឃ្លាន ចង់រស់នៅ ចង់សប្បាយ។ ហេតុដែលនាំឱ្យមានទុក្ខមាន បី គឺ៖
១. កាមតណ្ហា៖ ជាប់ជំពាក់និងកាមគុណ ៥ គឺ រូប សម្លេង ក្លិន រស និង សម្ជស្ស។
២. ភវតណ្ហា៖ ការលោភ ចង់បានទៅកើតនៅឯឋានព្រហ្ម ដោយយល់ខុសថា ចាស់ ជរា មរណៈ នៅក្នុងឋាននោះពុំមានឡើយ បានដល់ពួកយោគារចរ ដែលខំធ្វើឈានសមាបត្តិប្រាថ្នាឱ្យបានកើត ក្នុងឋានព្រហ្មនេះ។
៣. វិភវតណ្ឌា៖ ការលោភ ចង់បានទៅកើតនៅឯណាឋានព្រហ្ម ដោយយល់ថាពុំវិលត្រឡប់មកកើតក្នុងឋានមនុស្សវិញទេ ហើយភាន់ច្រឡំថានឹងបាននិព្វាន រំលត់ខណ្ធនៅក្នុងព្រហ្មលោកនេះ។

គ. និរោធអរិយសច្ច គឺទុក្ខពិតជាមាន ហើយអាចមានវិធីរំលត់ទុក្ខ។ បើចង់បំបាត់ទុក្ខត្រូវតែបំបាត់អវិជ្ជា លះបង់តណ្ហា។ អវិជ្ជា និង តណ្ហា ជាប្រភពនៃទុក្ខ។

ឃ. មត្តអរិយសច្ច គឺជាមាគ៌ារំលត់ទុក្ខ។ ដើម្បីបំបាត់ទុក្ខគេត្រូវតែដើរតាមមគ្គទាំងប្រាំបី ឬ អដ្ធង្គិកមគ្គ មានជាអាទ៍៖
· សម្មាទីដ្ធិ៖ ការយល់ឃើញត្រូវ
· សម្មាសង្កប្ប៖ ការត្រិះរិះត្រូវ
· សម្មាវាចា៖ ការពោលពាក្យត្រូវ
· សម្មាកម្មន្ត៖ ការងារត្រូវ
· សម្មាអាជីវ៖ ការព្យាយាមត្រូវ
· សម្មាវាយាម៖ ការព្យយាមត្រូវ
· សម្មាសតិ៖ ការភ្ញាក់រឮកត្រូវ
· សម្មាសមាធិ៖ សមាធិត្រូវ

ដើម្បីឱ្យពិភពលោកមានសន្តិភាព ស្ថេរភាព និង អភិរឌ្ឍន៍ យូណេស្កូបានកំណត់គោលការណ៍អប់រំ សំរាប់សតវត្សទី ២១ គឺ ចតុស្តម្ភអប់រំ។ តើចតុស្តម្ភនៃការអប់រំមានប៉ុន្មាន? គឺអ្វីខ្លះ? ចូរពន្យល់ចតុស្តម្ភនីមួយៗ ឱ្យបានក្បោះក្បាយ។
○ សរសរស្តម្ភទាំង ៤ រួមមាន៖
• រៀនរស់នៅជាមួយគ្នា៖ ជាសរសរស្តម្ភដ៏រឹងមាំមួយក្នុងការអប់រំ គឺ ការអភិវឌ្ឍការយល់ដឹងដល់អ្នកដទៃដូចជាប្រវត្តិរបស់គេ ប្រពៃណី ទំនៀមទំលាប់ និង តំលៃខាងស្មារតី ដែលនឹងធ្វើឱ្យយើងអាចបង្កើតបានស្មារតីមួយដែលនាំទៅរកការពឹងពាក់អាស្រ័យគ្នាទៅវិញទៅមក និង អាចធ្វើការវិភាគរួមគ្នា ដើម្បីជៀសឱ្យផុតពីជំលោះតាមរយៈបំរើបំរាស់ បញ្ញា និង សន្តិវិធី។
• រៀនដើម្បីចេះដឹង៖ ជាសរសរស្តម្ភមួយទៀត គឺសមត្ថភាពអាចទទួលយកចំណេះដឹង អំពីការអប់រំមួយ ដែលមានលក្ខណៈទូទៅ ទូលំទូលាយបូកផ្សំជាមួយនឹងការសិក្សាស៊ីជំរៅ និង អនុវត្តន៍ជាក់ស្តែង។ យើងរៀនអំពីរបៀបរៀន យើងអាចទទួលបានសារៈប្រយោជន៍ ពីការអប់រំពេញមួយជីវិត។
• រៀនដើម្បីចេះធ្វើ៖ ជាសរសរស្តម្ភដ៏សំខាន់មួយទៀត គឺការស្រូបជញ្ជក់បានសមត្ថភាពពេលលេញ ដើម្បីធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយ ដែលនាំឱ្យយើងសម្របខ្លួនទៅតាមគ្រប់ស្ថានភាព ហើយក៏ឱ្យយើងធ្វើជាក្រុមផងដែរ។ នេះជាមូលដ្ធានអប់រំដ៏សំខាន់ ពីព្រោះវាផ្តល់ឱ្យយើងនូវទិសដៅដែលអាចធ្វើឱ្យយើងដោះស្រាយបានរាល់ស្ថានភាព ដែលកើតឡើងជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដោយបំណិ​ន។
• រៀនដើម្បីចេះរស់៖ ជាសរសរស្តម្ភចុងក្រោយនៃការអប់រំ គឺ ការស្រូបយកបញ្ញាសមត្ថភាព និង សក្តានុភាព ដូចជា ការចងចាំអំណាចសមហេតុសមផល បំរើបំរាស់ខួរក្បាលសមត្ថភាព ដែលទាក់ទងនឹងអំណោយទានរបស់ក្រុមដឹកនាំ។

អាពាហ៍ពិពាហ៍ជាអ្វី? ដើម្បីធានាស្ថេរភាពក្នុងគ្រួសារ តើអាពាហ៍ពិពាហ៍គប្បីមានលក្ខខណ្ឌដូចម្តេចខ្លះ? ចូរឱ្យ ឧទាហរណ៍។
○ អាពាហ៍ពិពាហ៍ គឺជា កិច្ចសន្យាយ៉ាងឱឡារិក ដែលធ្វើឡើងដោយបុរសម្នាក់ និង នារីម្នាក់ប្តេជ្ញាថា នឹងរួម សង្វាសជាមួយគ្នាតាមផ្លូវច្បាប់។ អាពាហ៍ពិពាហ៍ មិនអាចមានភាគីណាមួយផ្លាស់ប្តូរ​ ដោយចិត្តឯងបានឡើយ។ អាពាហ៍ពិពាហ៍ អាច​ផ្តាច់បានលុះត្រាតែមានសាលក្រមពីតុលាការ។

ក. លក្ខខណ្ឌសំភារៈ
• បុរសស្ត្រីត្រូវមានសុខភាពល្អ ត្រូវពិនិត្យសុខភាព (ឈាម) មុនរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។
• ត្រូវមានចំណេះវិជ្ជា មានសមត្ថភាពក្នុងការប្រកបការងារចិញ្ចឹមគ្រួសារ។
• ត្រូវមានធនធាន ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ។

ខ.លក្ខខណ្ឌវេទនា
• ត្រូវមានសញ្ចេតនាចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក
• ចៀសវាងអាពាហ៍ពិពាហ៍ ដោយបង្ខំចិត្តដែលនាំមកនូវការលែងលះគ្នានាពេលក្រោយ។

គ. លក្ខខណ្ឌសង្គម
• ត្រូវរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ តាមទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណីសាសនា តាមការនិយមរបស់គ្រួសារទាំងសងខាង។
• ត្រូវចុះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍។

ឃ. លក្ខខណ្ឌសីលធម៌វិជ្ជាឬសីលលក្ខខណ្ឌ
• ត្រូវមានចិត្តស្មោះត្រង់នឹងគ្នា (ស្មោះមួយនិងមួយ មិនព្រួយឆ្លងអេដស៍)។
• ត្រូវគោរពសិទ្ធិបន្តពូជ សិទ្ធិសំរេចចិត្ត យោគយល់គ្នា។
• ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ថែរក្សាសុខភាពគ្នាទៅវិញទៅមក។
• មិនប្រើអំពើហិស្សាដាក់គ្នា។

ក្នុងអដ្ធង្អិកមគ្គរបស់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ត្រង់ “សម្មាអាជីវៈ” លោកបានអប់រំអោយបុគ្គលទាំងឡាយ ប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត ដោយសុចរិត ត្រឹមត្រូវ ពិសេសហាមលក់ ឬ ជួញដូរទំនិញ ៥ ប្រភេទ។ តើទំនិញទាំង ៥ ប្រភេទនោះមានអ្វីខ្លះ?
○ ក្នុងអដ្ធង្អិកមគ្ករបស់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ សម្មាអាជីវៈ លោកបានអប់រំ​ឱ្យបុគ្គលទាំងឡាយប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត ដោយសុចរិត ត្រឹមត្រូវ ពិសេសហាមលក់ ឬ ជួញដូរទំនិញ ៥ ប្រភេទ គឺ៖
· គ្រឿងញៀន ឬ គ្រឿងស្រវឹង មានស្រា និង មេរ័យ
· ការជួញដូរមនុស្ស
· ថ្នាំពុល និង ទំនិញក្លែងក្លាយ
· ការជួញដូរសត្វមានជីវិត
· ការជួញដូរគ្រឿងសព្វាវុធ