តើអរិយធម៌ខ្មែរមានលក្ខណៈពិសេសប៉ុន្មានយ៉ាង?
○ អរិយធម៌ខ្មែរ មានលក្ខណៈពិសេស ២ យ៉ាង គឺ៖
• លក្ខណៈជាតិ៖ ជាលក្ខណៈស្ថិតថេររបស់ប្រជាជនខ្មែរមានទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណី ជំនឿសាសនាភូមិសាស្រ្តទឹកដី។ល។ ឥទ្ធិពលណាដែលមិនសមស្របតាមអរិយធម៌ វប្បធម៌ខ្មែរយើងមិនអាចទទួលយកបានឡើយ។
• លក្ខណៈបត់បែន៖ ជាលក្ខណៈបត់បែនទៅតាមការរីកចំរើនរបស់ពិភពលោក ដែលមានលក្ខណៈវិជ្ជាសាស្រ្តទំនើប។ សរុបសេចក្តីមក អ្វីដែលមិនមែនជារបស់ជាតិខ្លួនខ្មែរ បានមកកែច្នៃឱ្យសមស្រប ទៅតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ប្រជាជាតិខ្លួន ឱ្យមកជារបស់ជាតិខ្លួន។ ខ្មែរមិនទទួលយកអរិយធម៌បរទេស ដែលមិនល្អ ឬ យកចំណុចណាទាំងស្រុងនោះឡើយ។

តើអរិយធម៌ខ្មែរមានលក្ខណៈពិសេសប៉ុន្មានយ៉ាង?
○ អរិយធម៌ខ្មែរ មានលក្ខណៈពិសេស ២ យ៉ាង គឺ៖
• លក្ខណៈជាតិ៖ ជាលក្ខណៈស្ថិតថេររបស់ប្រជាជនខ្មែរមានទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណី ជំនឿសាសនាភូមិសាស្រ្តទឹកដី។ល។ ឥទ្ធិពលណាដែលមិនសមស្រប តាមអរិយធម៌ វប្បធម៌ខ្មែរ យើងមិនអាចទទួលយកបានឡើយ។
• លក្ខណៈបត់បែន៖ ជាលក្ខណៈបត់បែនទៅតាមការរីកចំរើនរបស់ពិភពលោក ដែលមានលក្ខណៈវិជ្ជាសាស្រ្តទំនើប។ សរុបសេចក្តីមក អ្វីដែលមិនមែនជារបស់ជាតិខ្លួនខ្មែរ បានមកកែច្នៃឱ្យសមស្រប ទៅតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ប្រជាជាតិខ្លួន ឱ្យមកជារបស់ជាតិខ្លួន។ ខ្មែរមិនទទួលយកអរិយធម៌បរទេស ដែលមិនល្អ ឬ យកចំណុចណាទាំងស្រុងនោះឡើយ។

ហេតុអ្វីបានជាខ្មែរត្រូវស្គាល់អរិយធម៌ខ្មែរ? តើការស្គាល់អរិធម៌ខ្មែរ មានលក្ខណៈគ្រប់គ្រាន់ហើយ ឬនៅ?  ព្រោះអ្វី?
○ បានជាខ្មែរត្រូវស្គាល់អរិយធម៌ខ្មែរ ព្រោះ៖
· រក្សាបាននូវអត្តសញ្ញាណជាតិ
· បណ្តុះសា្មរតីទទួលខុសត្រូវ
· យល់ដឹងពីតម្លៃផ្ទាល់ខ្លួនជាកូនខ្មែរ
· កុំឱ្យអរិយធម៌បរទេស គ្របដណ្តប់លើអរិយធម៌ខ្មែរ
· កុំឱ្យមានការយល់ច្រឡំ ចំពោះអរិយធម៌បរទេស ថាជារបស់ខ្មែរ រីឯអរិយធម៌ខ្មែរ​ថាជារបស់បរទេស។ ឧទាហរណ៍៖ ភ្លេងពិណពាទ្យ​ ថាជាភ្លេងសៀម។

ចូររៀបរាប់តម្លៃនៃអរិយធម៌ខ្មែរ។
○ ជនជាតិខ្មែរ ជា ជាតិសាសន៍មួយ ដែលមានអរិយធម៌ពិតប្រាកដរបស់ខ្លួន។ អរិយធម៌ខ្មែរ ពុំមែនកើតឡើងនាពេលថ្មីៗ នេះទេ ជា អរិយធម៌មួយចំណាស់ ក្នុងចំណោមអរិយធម៌ ដែលចាស់ជាងគេនៅលើពិភពលោក។ ព្រោះវាបានកើតឡើង នៅភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍នេះ ក្នុងសម័យបុរេប្រវត្តិសាស្រ្តដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយ ចាប់តាំងពីខ្មែរមានទំនាក់ទំនងជាមួយជាតិសាសន៍ដទៃទៀតមកម្ល៉េះ។ អរិយធម៌នេះ ចេះតែរីកចម្រើនលូតលាស់ជាលំដាប់លំដោយ បានស្រូបយកឥទ្ធិពលបរទេសមកផ្សំនឹងធាតុដើមរបស់ខ្លួន ដើម្បីបង្កើតអរិយធម៌រុងរឿងមួយ។

ជនជាតិខ្មែរមានអរិយធម៌របស់ខ្លួនមុនអរិយធម៌បរទេសចូលមកដល់។
○ ដើមកំណើតនៃអរិយធម៌ខ្មែរ បានចាប់កំណើតឡើងពីជនជាតិមន ខ្មែរ ដែលជាម្ចាស់ដើមបំផុតនៃទឹកដីសុវណ្ណភូមិនេះផ្ទាល់តែម្តង មិនមានជនជាតិឥណ្ឌា ចិន និង ជនជាតិដទៃទៀត មកបង្កើតឱ្យខ្មែរឡើយ។ អរិយធម៌ឥណ្ឌា ចិន និង ជនជាតិដទៃទៀតដែលផ្សព្វផ្សាយចូលមកស្រុកខ្មែរនោះគ្រាន់តែជាឧបករណ៍ ជាគ្រឿងផ្សំមួយបម្រើឱ្យអរិយធម៌ខ្មែរកាន់តែរីកដុះដាលកើនឡើង និង ធ្វើឱ្យមានការអភិវឌ្ឍប៉ុណ្ណោះ។

តើអរិយធម៌ខ្មែរមានទំនាក់ទំនងជាមួយអរិយធម៌បរទេសដូចម្តេចខ្លះ?
○ អរិយធម៌ខ្មែរ មានទំនាក់ទំនងជាមួយអរិយធម៌បរទេស គឺ ការរស់នៅរបស់ជាតិសាសន៍ណាក៏ដោយ រមែងតែង មានទំនាក់ទំនងជាមួយជាតិសាសន៍ដទៃទៀតពុំខានឡើយ ដូចជា ការដោះដូរផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម សម្ភារៈផ្សេងៗ ផ្នត់គំនិត បទពិសោធ៏ទៅវិញទៅមក។ រីឯអរិយធម៌របស់ខ្មែរ តែងមានទំនាក់ទំនង ឬ ឥទ្ធិពលពីអរិយធម៌បរទេស ចំណែកឯ បរទេសក៏ទទួលឥទ្ធិពលពីអរិយធម៌ខ្មែរផងដែរ។

ការសិក្សាវប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរគឺការបណ្តុះបណ្តាលនូវគំនិតឧត្តមគតិ និង អត្តសញ្ញាណជាតិខ្លួន ឱ្យដល់កូនខ្មែរ។ ចូរពន្យល់?
○ ការសិក្សាវប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរ គឺ ធ្វើឱ្យកូនខ្មែរយើងបានស្គាល់ពីប្រភពលក្ខណៈ និង តម្លៃពីវប្បធម៌ដែលជាដួងព្រលឹងរបស់ជាតិខ្មែរ បានច្បាស់លាស់ ។ ឧត្តមគតិជាតិ ជា ទឹកចិត្តដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ដ៏ល្អប្រពៃ ដែលផុសចេញពីបេះដូងរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ។ អត្តសញ្ញាណជាតិ សំដៅទៅលើអ្វីៗ ដែលមានលក្ខណៈសំគាល់ ជា របស់ជាតិខ្មែរ ដូចជា ឈ្មោះមនុស្ស ទីកន្លែង ទឹកដី ភាសាខ្មែរ សំលៀកបំពាក់របៀបខ្មែរ ធម្មជាតិ សិល្បៈល្បែងប្រជាប្រិយ។ ឧត្តមគតិជាតិ និង អត្តសញ្ញាណជាតិ ឱ្យយើងស្គាល់អំពីសារៈសំខាន់នៃអត្តសញ្ញាណជាតិ ដូចជា៖
· ស្គាល់ពីតម្លៃនៃអរិយធម៌ជាតិ។
· យល់ដឹងស៊ីជម្រៅ និង ចេះថែរក្សាការពារព្រលឹងជាតិឱ្យបានគង់វង្ស។
· ស្គាល់ពីអត្តចរិតពិតរបស់ជាតិ។
· មានជំហរស្រលាញ់ពេញចិត្ត និង ឧត្តមគតិដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់របស់ជាតិ។
· ចេះថែរក្សាអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរ។
· មានវិធានការទប់ស្កាត់នូវអ្វីដែលអសកម្ម មិនល្អចំពោះអត្តសញ្ញាណជាតិ។

តើសារៈសំខាន់នៃអត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ប្រទេសខ្មែរមានអ្វីខ្លះ?
○ សារៈសំខាន់នៃអត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ប្រទេសខ្មែរ មាន៖
• ការស្គាល់ពីប្រភពលក្ខណៈ និង តម្លៃនៃព្រលឹងជាតិឱ្យបានច្បាស់លាស់ ជា ហេតុឈានទៅស្គាល់ពីអរិយធម៌ខ្មែរ និង អាចឱ្យខ្មែរមាន​មោទនភាព មនសិការជាតិខ្ពស់ ដែលជាប្រយោជន៍របស់ជាតិ និង ប្រជាជន។
• ការចេះរក្សា ការពារ អត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ខ្លួន និង មានវិធាការការណ៍ទប់ស្កាត់នូវរាល់ភាពអសកម្ម ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជាតិ។

តើវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរសិក្សាទៅលើអ្វីខ្លះ?
○ វប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរសិក្សាទៅលើប្រវត្តិសាស្រ្ត ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ សាសនា ស្ថាបត្យកម្ម ចម្លាក់ សិល្បៈ ពិធីបុណ្យ ជំនឿ ការរស់នៅ​ក្នុង​សង្គមជាដើម។ ការសិក្សាទៅលើវប្បធម៌ និង អរិយធម៌មិនមែនគ្រាន់តែ​សិក្សាទៅលើសាសនា ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់នោះទេ គឺ យើងអាចសិក្សាទៅលើអ្វីបានទាំងអស់ ដែលកើតមាននៅក្នុងសង្គម។

តើការប៉ះទង្គិចរវាងអរិយធម៌ខ្មែរ និង វប្បធម៌បរទេសបានផ្តល់ផលវិបាកអ្វីខ្លះដល់អរិយធម៌ខ្មែរ? ចូរពន្យល់។
○ ការប៉ះទង្គិចគ្នាមានផលពីរយ៉ាង គឺ៖
ក. ផលល្អ
ធ្វើអោយមានការរីកចំរើន ពេលណាដែលខ្មែរយើងចេះច្នៃប្រឌិត អោយស្របតាមចំណង់ចំណូលចិត្ត និង ព្រលឹងរបស់ខ្មែរ។
ខ. ផលអាក្រក់
ធ្វើអោយអរិយធម៍ខ្មែរធ្លាក់ចុះ កាលណាយើងមិនស្គាល់ខ្លួនយើងច្បាស់ ឬ យើងយកអរិយធម៌របស់គេមកទាំងស្រុង ដោយគ្មានការកែសំរួលអោយមានលក្ខណៈជាខ្មែរ។

តើអរិយធម៌ខ្មែរយើងទទួលឥទ្ធិពលពីអរិយធម៌ប្រទេសណាខ្លះ?
○ ខ្មែរយើងទទួលឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសជាច្រើន ដូចជា៖
១. មូលដ្ធានខ្មែរមុន គ.ស៖
• ជឿលើព្រលឹងអារក្ស អ្នកតា
• ទុកស្ត្រីជាធំ
• ផ្សាំសត្វ
• កប់ខ្មោចក្រោមថ្មដុស ក្នុងក្រឡ
• ភាសាមានអន្តរបទ...
២. មានឥទ្ធិពលពីឥណ្ឌា (ស.វ ទី ១)៖
• ទស្សនៈ រាជាធិបតេយ្យ
• សាសនា ភាសា អក្សរ អក្សរសិល្ប៍ សិល្បៈ ទំនៀមទម្លាប់ និង ច្បាប់ផ្សេងៗ។
៣. ឥទ្ធិពលចិន (ស.វ ទី ៣)៖
• ជំនួញ ល្ខោន ល្បាយជាតិសាសន៍
• ឥទ្ធិពលចាម-ជ្វា (ស.វ ទី ៥)
• ផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម (សំណង់ប្រាសាទ និង ក្បាច់លំអជាដើម)
៤. ឥទ្ធិពលថៃ-វៀតណាម (ស.វ ទី ១៣)៖
• ពាក្យពេជន៍ (កំចីពាក្យ)
៥. ឥទ្ធិពលអឺរ៉ុប (ស.វ ទី ១៦)៖
• វិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកទេស
• ទំនៀមទម្លាប់ (ចាប់ដៃ ស្លៀកពាក់)
• លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ កិច្ចការដ្ធបាល...។

តើការប៉ះទង្គិចរវាងអរិយធម៌ខ្មែរ និង វប្បធម៌បរទេសបានផ្តល់ផលវិបាកអ្វីខ្លះដល់អរិយធម៌ខ្មែរ? ចូរពន្យល់។
○ ការប៉ះទង្គិចគ្នាមានផលពីរយ៉ាង គឺ៖
ក. ផលល្អ៖
ធ្វើអោយមានការរីកចំរើន ពេលណាដែលខ្មែរយើងចេះច្នៃប្រឌិតអោយស្របតាមចំណង់ចំណូលចិត្ត និង ព្រលឹងរបស់ខ្មែរ។
ខ. ផលអាក្រក់៖
ធ្វើអោយអរិយធម៍ខ្មែរធ្លាក់ចុះ កាលណាយើងមិនស្គាល់ខ្លួនយើងច្បាស់ ឬ យើងយកអរិយធម៌របស់គេមកទាំងស្រុង ដោយគ្មានការកែសំរួលអោយមានលក្ខណៈជាខ្មែរ។

តើ អ.ស.ប មានឈ្មោះពេញដូចម្តេច? ហើយស្ថាប័ននេះ មានតួនាទីសំខាន់អ្វីខ្លះ?
☆ តើផ្នែកណានៃ អ.ស.ប ដែលបានសំរេចបញ្ជូលប្រាសាទព្រះវិហារ ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក?
☆ តើការដាក់បញ្ជូលប្រាសាទព្រះវិហារ ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក មានផលប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ?
○ អ.ស.ប មានឈ្មោះពេញថា អង្គការសហប្រជាជាតិ។ ស្ថាប័ននេះ មានតួនាទី៖
• ស្វែងរក និង ថែរក្សាខ្ជាប់ខ្ជួននូវសន្តិភាពពិភពលោក
• ពង្រីកទំនាក់ទំនងជាតិនានា
• រួមកម្លាំងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ
• រៀបចំស្ថាប័នឯកទេស សំរាប់សហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ឲ្យបានសំរេចដូចបំណង
☆ ផ្នែកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបានសំរេចបញ្ជូលប្រាសាទព្រះវិហារ ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក គឺ អង្គការ យូណេស្កូ
☆ ការដាក់បញ្ជូលប្រាសាទព្រះវិហារ ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក មានផលប្រយោជន៍ ដូចជា៖
• អង្គរការសហប្រជាជាតិជួយការពារ និង ជួសជុលឡើងវិញ
• អាចធ្វើឲ្យទេសចរណ៍ចាប់អារម្មណ៍ ទទួលស្គាល់ស្នាដៃបុព្វបុរសខ្មែរ ដែលបានបន្សល់ទុកឲ្យ
• លើកតំកើងកេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសខ្មែរ ឲ្យកាន់តែល្បីល្បាញ
• លើកស្ទួយស្ថាបត្យាកម្ម ដែលជាស្នាដៃឯករបស់ខ្មែរ ក្នុងចំណោមស្ថាបត្យកម្មពិភពលោក
• ផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរឲ្យល្បីរន្ទឺ
• បង្កើតការងារដល់ប្រជាពលរដ្ធ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់ភ្ញៀវទេសចរទាំងឡាយ​
• បង្កើនចំណូលរដ្ធតាមរយៈទេសចរណ៍​ ដែលជាឧស្សាហកម្មគ្មានផ្សែង

ក. តើអត្តសញ្ញាណជាតិជាអ្វី? និមិត្តរូបជាតិជាអ្វី?
ខ. តើអត្តសញ្ញាណជាតិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើងប្រើនិមិត្តរូបអ្វី? មានអត្ថន័យដូចម្តេចខ្លះ?
គ. ហេតុអ្វីបានជាយើងឲ្យតម្លៃនិមិត្តជាតិយើង?
○ ការស្រលាញ់ប្រទេសជាតិ គឺជា តម្លៃមួយដែលធ្វើឲ្យមនុស្សហ៊ានលះបង់ជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីសេរីភាព ឯករាជ្យជាតិ អធិបតេយ្យជាតិ ឯកភាពជាតិ សន្តិភាព និង ការការពារអត្តសញ្ញាណជាតិ និមិត្តរូបជាតិ។
ក. អត្តសញ្ញាណជាតិមានសញ្ញាជាតិ សំរាប់សំគាល់ឲ្យជាក់លាក់ពិតប្រាកដរបស់ជាតិមួយ។ និមិត្តរូបជាតិជារូបភាព តំណាងឲ្យជាតិសាសន៍មួយ។
ខ. អត្តសញ្ញាណជាតិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺ ទង់ជាតិ ភ្លេងជាតិ និង សញ្ញាជាតិ ដែលមានអត្ថន័យដូចខាងក្រោម៖
☆ ទង់ជាតិ៖
• ពណ៌ក្រហម តំណាងប្រជារាស្ត្រ
• ពណ៌ខៀវ តំណាងព្រះមហាក្សត្រ
• រូបប្រាសាទពណ៌ស តំណាងវប្បធម៌ អរិយធម៌
☆ ភ្លេងជាតិ៖
• វគ្គទី១៖ ការបូងសួងដល់ទេវតា សូមឲ្យជួយថែរក្សាព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ ប្រកបដោយបារមីខ្លាំងក្លា មានទសពិធរាជធម៌ ដែលបានដឹកនាំកសាងប្រាសាទអង្គរ និង គ្រប់គ្រងផែនដីខ្មែរតាំងពីបុរាណកាលមកដោយរុងរឿង។
• វគ្គទី២៖ ប្រាសាទថ្មនៅកណ្តាលព្រៃ ធ្វើឲ្យយើងនឹកស្រមៃឃើញសម័យមហានគរដ៏រុងរឿង។ ជនជាតិខ្មែរមានជំហរ រឹងមាំដូចថ្ម បានធានាភ័ព្វព្រេងសំណាងរបស់កម្ពុជា។
• វគ្គទី៣៖ ការរំលឹកគុណព្រះពុទ្ធសាសនា នៅគ្រប់វត្តអារាម ដែលជួយឲ្យប្រទេសខ្មែរ ក្លាយជាមហានគរតាំងពីដូនតារៀងរហូត បើយើងជឿជាក់ និង ប្រតិបត្តិដូនតា យើងនឹងថ្កុំថ្កើងរុងរឿង ដូចសម័យមហានគរ។
☆ សញ្ញាជាតិ៖
• ពន្លឺឆព្វររង្សីនៅពីលើ តំណាងឲ្យអរិយធម៌ខ្មែរ
• ស្វេត្រឆ័ត្រទាំងពីរ តំណាងឲ្យព្រះមហាក្សត្រ និង ព្រះមហាក្សត្រិយានី ជាអ្នករក្សាប្រជារាស្ត្រ
• ព្រះខ័ននៅក្រោមម្កុដរាជ ជានិមិត្តរូបនៃអំណាច និង យុត្តិធម៌
• រាជសីហ៍ទាំងពីរ ជានិមិត្តរូបនៃកំលាំងទ័ពរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ នៅជុំវិញព្រះរាជបល្ល័ង្ក
• ពាក្យថា “ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា” តំណាងឲ្យអធិបតីភាពនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
គ. បានជាយើងឲ្យតម្លៃទៅលើនិមិត្តរូបជាតិយើង គឺ ដើម្បីបង្ហាញការប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ និង លក្ខណប្រយុទ្ធ និង ការពាអត្តសញ្ញាណជាតិ សន្តិភាព និង ឯកភាពជាតិ។

តើនិមិត្តសញ្ញារបស់រដ្ធនីមួយៗមានអ្វីខ្លះ? តើសញ្ញាជាតិខ្មែរយើងមានអត្ថន័យដូចម្តេចខ្លះ?
○ និមិត្តសញ្ញារបស់រដ្ធនីមួយៗមាន ទង់ជាតិ ភ្លេងជាតិ និង សញ្ញាជាតិ។
☆ សញ្ញាជាតិខ្មែរយើង គឺ ព្រះសង្ហារដែលមានអត្ថន័យ ដូចខាងក្រោម៖
▪︎ ពន្លឺឆព្វររង្សីនៅពីលើ តំណាងឲ្យអរិយធម៌ខ្មែរ
▪︎ ស្វេត្រឆ័ត្រទាំងពីរ តំណាងឲ្យព្រះមហាក្សត្រ និង ព្រះមហាក្សត្រិយានី ជាអ្នករក្សាប្រជារាស្ត្រ
▪︎ ព្រះខ័ននៅក្រោមម្កុដរាជ ជានិមិត្តរូបនៃអំណាច និង យុត្តិធម៌
▪︎ រាជសីហ៍ទាំងពីរ ជានិមិត្តរូបនៃកំលាំងទ័ពរបស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរ នៅជុំវិញព្រះរាជបល្ល័ង្ក
▪︎ ពាក្យថា “ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជា” តំណាងឲ្យអធិបតីភាពនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

តើវប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរ សិក្សាទៅលើអ្វីខ្លះ?
វប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរ សិក្សាទៅលើប្រវត្តិសាស្រ្ត ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ សាសនា ស្ថាបត្យកម្ម ចម្លាក់ សិល្បៈ ពិធីបុណ្យ ជំនឿ ការរស់នៅក្នុងសង្គមជាដើម។ ការសិក្សាទៅលើវប្បធម៌ និង អរិយធម៌មិនមែនគ្រាន់តែ សិក្សាទៅលើសាសនា ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់នោះទេ គឺយើងអាចសិក្សាទៅលើអ្វីៗបានទាំងអស់ ដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងសង្គម។

តើការដាក់បញ្ជូលប្រាសាទព្រះវិហារ ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ធ្វើឲ្យខ្មែរទទួលបានផលប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ?
ការដាក់បញ្ជូលប្រាសាទព្រះវិហារ ជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក មានផលប្រយោជន៍ដូចជា៖
▪︎ អង្គរការសហប្រជាជាតិ ជួយការពារ និងជួសជុលឡើងវិញ
▪︎ អាចធ្វើឲ្យទេសចរណ៍ចាប់អារម្មណ៍ ទទួលស្គាល់ស្នាដៃបុព្វបុរសខ្មែរ ដែលបានបន្សល់ទុកឲ្យ
▪︎ លើកតំកើនកេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រទេសខ្មែរ ឲ្យកាន់តែល្បីល្បាញ
▪︎ លើកស្ទួយស្ថាបត្យាកម្ម ដែលជាស្នាដៃឯករបស់ខ្មែរ ក្នុងចំណោមស្ថាបត្យកម្មពិភពលោក
▪︎ ផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ អរិយធម៌ខ្មែរឲ្យល្បីរន្ទឹ
▪︎ បង្កើតការងារដល់ប្រជាពលរដ្ធ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់ភ្ញៀវទេសចរ
▪︎ បង្កើនចំណូលរដ្ធ តាមរយៈទេសចរ ដែលជាឧស្សាហកម្មគ្មានផ្សែង

#តើអរិយធម៌ខ្មែរយើងទទួលឥទ្ធិពលពីអរិយធម៌ប្រទេសណាខ្លះ ?
ខ្មែរយើងទទួលឥទ្ធិពល អរិយធម៌បរទេសជាច្រើនដូចជា៖
១. មូលដ្ធានខ្មែរមុនគ.ស៖
• ជឿលើព្រលឹងអារក្ស អ្នកតា
• ទុកស្ត្រីជាធំ
• ផ្សាំសត្វ
• កប់ខ្មោចក្រោមថ្មដុស ក្នុងក្រឡ
• ភាសាមានអន្តរបទ...
២. មានឥទ្ធិពលពីឥណ្ឌា (ស.វទី ១)៖
• ទស្សនៈ រាជាធិបតេយ្យ
• សាសនា ភាសា អក្សរ អក្សរសិល្ប៍ សិល្បៈ ទំនៀមទម្លាប់ និងច្បាប់ផ្សេងៗ។
៣. ឥទ្ធិពលចិន (ស.វទី ៣)៖
• ជំនួញ ល្ខោន ល្បាយជាតិសាសន៍
• ឥទ្ធិពលចាម-ជ្វា (ស.វទី ៥)
• ផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម (សំណង់ប្រាសាទ និងក្បាច់លំអជាដើម)
៤. ឥទ្ធិពលថៃ-វៀតណាម (ស.វទី ១៣)៖
• ពាក្យពេជន៍ (កំចីពាក្យ)
៥. ឥទ្ធិពលអឺរ៉ុប (ស.វទី ១៦)៖
• វិទ្យាសាស្ត្របច្ចេកទេស
• ទំនៀមទម្លាប់ (ចាប់ដៃ ស្លៀកពាក់)
• លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ កិច្ចការដ្ធបាល...។

តើការប៉ះទង្គិចរវាង #អរិយធម៌ខ្មែរ និង #រប្បធម៌បរទេស បានផ្តល់ផលវិបាកអ្វីខ្លះ ដល់អរិយធម៌ខ្មែរ? ចូរពន្យល់?
ការប៉ះទង្គិចគ្នាមានផលពីរយ៉ាងគឺ៖
ក. ផលល្អ
ធ្វើអោយមានការរីកចំរើន ពេលណាដែលខ្មែរយើងចេះច្នៃប្រឌិត អោយស្របតាមចំណង់ចំណូលចិត្ត នឹងព្រលឹងរបស់ខ្មែរ។
ខ. ផលអាក្រក់
ធ្វើអោយអរិយធម៍ខ្មែរធ្លាក់ចុះ កាលណាយើងមិនស្គាល់ខ្លួនយើងច្បាស់ ឬយើងយកអរិយធម៌របស់គេមកទាំងស្រុង ដោយគ្មានការកែសំរួល អោយមានលក្ខណៈខ្មែរ។