ចូរនិយាយអំពីសមាជិក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខនីមួយៗឲ្យបានក្បោះក្បាយ។
○ សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខនីមួយៗ មាន សំឡេងឆ្នោតមួយ។ សេចក្តីសម្រេចចិត្ត បី នីតិវិធី ត្រូវធ្វើឡើងដោយការបោះឆ្នោតយល់ស្របយ៉ាងហោចណាស់ ៩ សំឡេងលើ ១៥។ សេចក្តីសម្រេចចិត្តពីបញ្ហាអាទិភាព តម្រូវឲ្យមានសំឡេងឆ្នោត ៩ សំឡេង ដោយមានការឯកភាពពីសមាជិកអចិន្រ្តៃយ៍ទាំង ៥ ផង។ នេះ គឺជា ច្បាប់ឯកច្ធ័ន្ធនៃមហាអំណាច ជាញឹមញាយសំដៅលើអំណាចវេតូ (Veto Power)។ ប្រសិនបើ មាន សមាជិកអចិន្រ្តៃយ៍ណា​មួយ មិនយល់ព្រមនឹងសេចក្តីសម្រេចទេ នោះសេចក្តីសម្រេចចិត្តនោះ ត្រូវបានសមាជិកបោះឆ្នោតបដិសេដនេះ បង្ហាញពីការប្រើប្រាស់អំណាចវេតូ។ សមាជិកអចិន្រ្តៃយ៍ទាំង ៥ បានអនុវត្តសិទ្ធិវេតូក្នុងពេលតែមួយ ឬ ពេលផ្សេងគ្នា។ ប្រសិនបើ សមាជិកអចិន្រ្តៃយ៍ណាមួយមិនគ្រាំទ្រសេចក្តីសម្រេចក្តី ​ប៉ុន្តែ ក៏គ្មានបំណងរាំងស្ទះសេចក្តីសម្រេច​នោះ តាមរយៈការបោះឆ្នោតវេតូ នោះគេអាចបោះឆ្នោតអនុប្បវាទបាន។ យោងតាមធម្មនុញ្ញ សមាជិកទាំងអស់នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលយក និង អនុវត្តសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ​។ នៅពេលដែលយន្តការដទៃទៀតនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ផ្តល់អនុសាសន៍ទៅរដ្ឋាភិបាលនានា ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ មានអំណោចធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តតែម្នាក់ឯង ដែលរដ្ឋជាសមាជិកមានកាតព្វកិច្ចអនុវត្តតាមធម្មនុញ្ញ។

តើក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខមានមុខងារទទួលខុសត្រូវទៅលើអ្វីខ្លះ? សមាជិកប៉ុន្មានប្រទេស?
○ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ មានមុខងារទទួលខុសត្រូវជា បឋម គឺ សម្រា​ប់ថែរក្សាសន្តិភាព និង សន្តិសុខ អន្តរជាតិ។ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិភាព មានសមាជិកចំនួន ១៥ រូបក្នុងនោះរួមមាន៖ សមាជិកអចន្រ្តៃយ៍ចំនួន ៥ រូបដែលមាន ចិន បារាំង សហព័ន្ធរុស្ស៊ី ចក្រភពអង់គ្លេស និង សហរដ្ឋអាមេរិក។ ចំណែកឯសមាជិក ១០ រូបទៀតត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសដោយមហាសន្និបាត ហើយមានអាណត្តិ ២ ឆ្នាំ។

តើសេចក្តីសម្រេចចិត្តដែលអនុម័តដោយមហាសន្និបាតអនុវត្តដូចម្តេចខ្លះ?
○ សេចក្តីសម្រេចចិត្ត ដែលអនុម័តដោយមហាសន្និបាតអនុវត្ត ដូចខាងក្រោម៖
• គណៈកម្មាធិការនានា និង ស្ថាប័នដទៃទៀតដែលបង្កើតឡើងដោយមហាសន្និបាត ដើម្បីសិក្សា និង រាយការណ៍ពីបញ្ហាណាមួយ ដូចជា ការកាត់បន្ថយគ្រឿងសព្វាវុធ ការសិក្សាសន្តិភាព ការប្រគល់ឯករាជ្យ និង សិទ្ធិមនុស្ស។
• ក្នុងសន្និសីទអន្តរជាតិ ដែលកោះអញ្ចើញដោយមហាសន្និបាត។
• ដោយអគ្គលេខាធិកាដ្ឋានអង្គការសហប្រជាជាតិអគ្គលេខាធិការ និង បុគ្គលិករបស់ខ្លួនដែលជាអ្នកបម្រើការស៊ីវិលអន្តរជាតិ។

ចូរនិយាយអំពីគណៈកម្មាធិការទូទៅនីមួយៗ។
○ គណៈកម្មាធិការទូទៅនីមួយៗ មានប្រធានមួយរូប និង អនុប្រធាន ២១ រូបរបស់មហាសន្និបាតហើយប្រធាននៃគណៈកម្មាធិការទាំង ៧ គណៈកម្មាធិការរសារតាំង ដែលមានសមាជិក ៩ រូប ចាត់តាំងដោយមហាសន្និបាត តាមសំណើររបស់ប្រធាននៃសម័យប្រជុំនីមួយៗ ដែលរាយការណ៍ទៅមហាសន្និបាត ស្តីពីសាតាំងទាំងអស់។

បញ្ហាខ្លះ ត្រូវបានពិចារណាក្នុងការប្រជុំពេញអង្គនៃគណៈកម្មាធិការនីមួយៗ។ ជាទូទៅ រាល់បញ្ហាទាំងអស់ ត្រូវបានបោះឆ្នោតក្នុងការប្រជុំពេញអង្គ នៅចុងបញ្ចប់នៃសម័យប្រជុំសាមញ្ញ បន្ទាប់ពីគណៈកម្មាធិការទាំងអស់ បានបញ្ចប់ការពិចារណារបស់ខ្លួន ហើយដាក់សេចក្តីព្រមព្រៀងនៃសេចក្តីសម្រេចចិត្ត ជូនទៅមហាសន្និបាតពេញអង្គ ដើម្បីធ្វើការអនុម័តតែម្តង។

ការបោះឆ្នោតក្នុងគណៈកម្មាធិការ គឺ ធ្វើឡើងដោយសំឡេងភាគច្រើន ធម្មតានៅក្នុងអង្គប្រជុំពេញអង្គ។ សេចក្តីសម្រេចចិត្ត អាចត្រូវអនុម័តតាមរយៈការលើ​កលែង។ នៅពេលសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់មហាសន្និបាត ពុំមានការចងក្រងកម្លាំងស្របច្បាប់។

សម្រាប់រដ្ឋាភិបាល គេយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំង លើទស្សនៈពិភពលោក ស្តីពីបញ្ហាអន្តរជាតិសំខាន់ៗ ហើយនឹងអាជ្ញាធរសីលធម៌របស់សហគមន៍ពិភពលោក។ កិច្ចការពាមួយឆ្នាំរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ភាគច្រើនបំផុត ចេញមកពីសេចក្តីសម្រេចចិត្តនៃមហាសន្និបាត ដែលអាចនិយាយបានថា ឆន្ទៈរបស់សមាជិកភាគច្រើន បានស្តែងឡើងក្នុងសេចក្តីសម្រេចចិត្ត ដែលអនុម័តដោយមហាសន្និបាត។

តើមហាសន្និបាតបានផ្តល់នូវបញ្ហាភាគច្រើ​នទៅឲ្យគណៈកម្មាធិការសំខាន់ៗមានប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
○ មហាសន្និបាត បានផ្តល់នូវបញ្ហាភាគច្រើនទៅឲ្យគណៈកម្មាធិការសំខាន់ៗមាន ៦ គណៈកម្មាធិការ ទាំងនោះរួមមាន៖
• គណៈកម្មាធិការសន្តិសុខ និង ការកាត់បន្ថយកម្លាំងទ័ព (គណៈកម្មាធិការទី ១)
• គណៈកម្មាធិការសេដ្ឋកិច្ច និង ហិរញ្ញវត្ថុ (គណៈកម្មាធិការទី ២)
• គណៈកម្មាធិការសង្គមកិច្ច មនុស្សធម៌ និង វប្បធម៌ (គណៈកម្មាធិការទី ៣)
• គណៈកម្មាធិការពិសេសខាងនយោបាយ និង ការប្រគល់ឯករាជ្យ (គណៈកម្មាធិការទី ៤)
• គណៈគម្មាធិការរដ្ឋបាល និង ថវិកា (គណៈកម្មាធិការទី ៥)
• គណៈកម្មាធិការនីតិកម្ម (គណៈកម្មាធិការទី ៦)

ចូរនិយាយអំពីសម័យប្រជុំនៃមហាសន្និបាត។
○ សម័យប្រជុំសាមញ្ញនៃមហាសន្និបាត អង្គការសហប្រជាជាតិរៀងរាល់ឆ្នាំ ចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃ អង្គារ ទី ៣ ខែ កញ្ញ និង បន្តជាធម្មតារហូតដល់ពាក់កណ្តាលខែ ធ្នូ។ នៅពេលចាប់ផ្តើមសម័យប្រជុំសាមញ្ញនីមួយៗ មហាសន្និបាតបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ប្រធានថ្មីមួយរូប និង អនុប្រ​ធានចំនួន ២១ រូប ព្រមទាំងប្រធានគណៈកម្មាធិការសំខាន់ចំនួន ៧ រូប ទៀត ដើម្បីឲ្យមានអ្នកតំណាងភូមិសាស្រ្ត ប្រកបដោយសមធម៌ អធិបតេយ្យភាពនៃមហាសន្និបាត បានវិលដូរជារៀងរាល់ឆ្នាំ ក្នុងចំណោមក្រុមរដ្ឋទាំង ៥ ក្រុម គឺ អាហ្រ្វិក អាស៊ី អឺរ៉ុបខាងកើតអាមេរិច ឡាទីន អឺរ៉ុបខាងលិច និង រដ្ឋផ្សេងៗទៀត។​ ទន្ទឹមនឹងសម័យប្រជុំសាមញ្ញ មហាសន្និបាតអាចបើកសម័យប្រជុំវិសាមញ្ញ បាន តាមសំណើររបស់ក្រុមប្រឹក្សា រក្សាសន្តិសុខសមាជិកភាគច្រើននៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ឬ ក៏សមាជិកមួយរូប ប្រសិនបើ សមាជិកភាគច្រើនយល់ព្រម។ នៅចំណុចចាប់ផ្តើមនៃសម័យប្រជុំនីមួយៗ មហាសន្និបាត ត្រូវបានបើកការពិភាក្សាវែកញែក ជាទូទៅ ហើយជាញឹកញយ គឺ ត្រូវថ្លែងដោយប្រមុខរដ្ឋ និង ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលដែលនៅក្នុងនោះ រដ្ឋជាសមាជិកបានបង្ហាញទស្សនៈរបស់ខ្លួន ទៅលើគំលាតដ៏ធំនៃរឿងរ៉ាវដែលជាកង្វល់អន្តរជាតិ។ ដោយសារតែមានបញ្ហាធំមួយ ដែលចាំតម្រូវឲ្យមហាសន្និបាតពិចារណា (ឧទាហរណ៍៖ សម័យប្រជុំនៃមហាសន្និបាតឆ្នាំ ១៩៩៤ មានរបៀបវារៈចំនួន ១៦២ ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា)។ មហបាសន្និបាត បានផ្តល់នូវបញ្ហាភាគច្រើន ទៅឲ្យគណៈកម្មាធិការសំខាន់ៗទាំង ៦ របស់ខ្លួន។

តើមហាសន្និបាតមានមុខងារ និង អំណាចដូចម្តេច?
○ តាមធម្មតា សហប្រជាជាតិមានមុខងារ និង អំណាចតាមរយៈនៃមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ រួមមាន៖​
• ពិចារណា និង ផ្តល់អនុសាសន៍លើគោលការណ៍ សហប្រតិបត្តិការ ក្នុងការថែរក្សាសន្តិភាព និង សន្តិសុខអន្តរជាតិ រួមមាន គោលការណ៍គ្រប់គ្រងការដកអាវុធ និង បទបញ្ញត្តិនៃការដកអាវុធ។
• ពិភាក្សា និង ផ្តល់អនុសាសន៍លើរឿងរ៉ាវនានា ដែលទាក់ទងនឹងសន្តិភាព និង សន្តិសុខអន្តរជាតិ លើកលែងតែជម្លោះ ឬ នៅក្នុងក្របខណ្ឌនៃធម្មនុញ្ញ ឬ ដែលប៉ះពាល់លើអំណាច និង មុខងារនៃយន្តការណាមួយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
• ផ្តួចផ្តើមគំនិតសិក្សា និង ផ្តល់អនុសាសន៍ ដើម្បីលើកស្ទួយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការណ៍នយោបាយអន្តរជាតិ អភិវឌ្ឍ និង ចងក្រងច្បាប់អន្តរជាតិ ការទទួលស្គាល់សិទ្ធិមនុស្ស និង សេរីភាពជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់មនុស្សគ្រប់រូប និង ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិក្នុងវិស័យសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច វប្បធម៌ អប់រំ និង សុខភាព។
• ផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យមានដំណោះស្រាយ តាមមធ្យោបាយសន្តិវិធី ចំពោះស្ថានភាពណាមួយ ដោយមិនគិតពីពូជសាសន៍ ដែលអាចធ្វើឲ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់ទំនាក់ទំនងជាមិត្តភាពប្រជាជាតិ។
• ពិចារណា និង អនុម័តថវិកាប្រជាជាតិ និង ថវិកាវិភាគទានដល់សមាជិកនានា។
• បោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកមិនអចិន្ត្រៃយ៍របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និង សមាជិក្រុមប្រឹក្សា អាណាព្យាបាលដែលបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ​ក្នុងការបោះឆ្នោតរួមគ្នា ជាមួយក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខចៅក្រមនៃអង្គតុលាការយុត្តិធម៌ អន្តរជាតិ និង យកអនុសាសន៍របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ ដើម្បីជ្រើសតាំងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ។
• តាមសេចក្តី ស្តីពីការរក្សាសន្តិភាពដែលបានអនុម័ត ដោយមហាសន្និបាត​អង្គការសហប្រជាជាតិនៅខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៩៥០ មហាសន្និបាតអាចធ្វើសកម្មភាពបាន ប្រសិនបើ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខបរាជ័យក្នុងសកម្មភាពរបស់ខ្លួន ក្នុងករណីនេះមានជាអាទិ៍ ការគំរាមកំហែងដល់សន្តិភាពអន្តរជាតិ​ អំពើដែលនាំអោយប្រេះឆាដល់សន្តិភាព ឬ អំពើរាតត្បាត ព្រោះខ្វះការឯកភាពពីសមាជិកអចិន្ត្រៃយ៍។ មហាសន្និបាតត្រូវបានផ្តល់អំណាចឲ្យពិចារណាពីបញ្ហាទាំងនោះជាបន្ទាន់ ហើយមានទស្សនៈ ដើម្បីចាត់វិធានការរួម ដោយរាប់បញ្ចូលទាំងអំពើដែលនាំឲ្យមាន​ប្រភពដល់សន្តិភាព ឬ អំពើរាតត្បាតនៃការប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ក្នុងករណីចាំបាច់ដើម្បីរៀបចំសន្តិភាព និង សន្តិសុខអន្តរជាតិ។

តើមហាសន្និបាតជាអ្វី?
○ មហាសន្និបាត គឺជា យន្តការពិភាក្សាដ៏មានសារៈសំខាន់។
° មហាសន្តិបាតត្រូវបានចូលរួម ដោយតំណាងទាំងអស់របស់រដ្ឋជាសមាជិក ដែលរដ្ឋនីមួយៗមានសំឡេងឆ្នោតមួយ។ សេចក្តីសម្រេចចិត្ត ស្តីពីបញ្ហាសំខាន់ៗ ដូចជា បញ្ហាសន្តិសុខ និង សន្តិភាព ការអនុញ្ញាតបញ្ចូនសមាជិកថ្មី និង កិច្ចការថវិកាតម្រូវឲ្យមានសំឡេងភាកច្រើនពីរភាគបី​។ សេចក្តីសម្រចចិត្ត ពីបញ្ហាផ្សេងៗទៀត បានអនុម័តដោយសំឡេងភាគច្រើនធម្មតា។

តើស្ថាប័នរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិមានប៉ុន្មាន? អ្វីខ្លះ?
○ ស្ថាប័នរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ មានចំនួន ៦ គឺ៖
· មហាសន្និបាត
· ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ
· ក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច និង សង្គម
· ក្រុមប្រឹក្សាទទួលខុសត្រូវ
· តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ
· លេខាធិការដ្ឋាន

តើភាសាផ្លូវការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិមានភាសាអ្វីខ្លះ?
○ តាមធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ ភាសាផ្លូវការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិមានភាសា ដូចជា៖ ភាសាចិន ភាសាអង្គគ្លេស ភាសាបារាំង ភាសារុស្ស៊ី និង ភាសាអេស៉្បាញ។ ភាសាអារ៉ាប់ បានត្រូវដាក់បន្ថែមជាភាសាផ្លូវការមួយផងដែរ សម្រាប់មហាសន្តិបាតក្រុមប្រឹក្សាសន្តិភាព និង ក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច និង សង្គម។

តើសមាជិកថ្មីត្រូវបានអនុញ្ញាតដោយរបៀបណា?
○ សមាជិកថ្មីត្រូវបានអនុញ្ញាតមហាសន្តិបាត តាមការផ្តល់​អនុសាសន៍របស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ។ ធម្មនុញ្ញក៏បានចែងផងដែរ ពីការព្យួរ ឬ ការបណ្តេញចេញនូវរដ្ឋទាំងឡាយ ដែលរំលោភទៅលើគោលការណ៍នៃធម្មនុញ្ញ។ ប៉ុន្តែ បញ្ហានេះពុំដែលកើតមានម្តងណាឡើយ។

តើសមាជិកភាពរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិមានលក្ខខណ្ឌដូចម្តេច?
○ សមាជិកភាពរបស់អង្គការសប្រជាជាតិ បើកចំពោះប្រជាជាតិទាំងឡាយណាដែលស្រឡាញ់សន្តិភាព ដែលព្រមទទួលយកកាតព្វកិច្ចបំពេញ ទៅតាមលក្ខខណ្ឌកំណត់ដោយធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយមានឆន្ទះ និង អាចអនុវត្ត​ការតព្វកិច្ចទាំងនេះ តាមសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។

តើអង្គការសហប្រជាជាតិធ្វើសកម្មភាពដោយផ្អែកលើគោលការណ៍អ្វីខ្លះ​?
○ អង្គការសហប្រជាជាតិ ធ្វើសកម្មភាពដោយផ្អែកលើគោលការណ៍ ដូចខាងក្រោម៖​
• អង្គការសហប្រជាជាតិបង្កើតឡើងតាមគោលការណ៍សមភាព ប្រកបដោយសមភាពនៃរដ្ឋទាំងអស់។
• សមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ ត្រូវបំពេញដោយសុទ្ធចិត្តនូវកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនតាមធម្មនុញ្ញ។
• សមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ ត្រូវដោះស្រាយជម្លោះអន្តរជាតិ​ ដោយមធ្យោបាយសន្តិវិធី ដោយមិនធ្វើឲ្យមា​​នគ្រោះថ្នាក់់​ដល់សន្តិភាព និង សន្តិសុខអន្តរជាតិ ហើយនិងយុត្តិធម៌ឡើយ។
• សមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ ជៀសវាងការគំរាម​កំហែង ឬ ការប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រឆាំងនឹងអ្នកដទៃ ទោះបីរដ្ឋនោះតូចក៏ដោយ។
• សមាជិកអង្គការសហប្រជាជាតិ ត្រូវជួយឧបត្ថម្ភពេញបន្ទុកដល់អង្គការនេះ ក្នុងសកម្មភាព​ស្របទៅនឹងធម្មនុញ្ញ ហើយមិនត្រូវឧបត្ថម្ភតទៅ​រដ្ឋណាមួយដែល អង្គការសហប្រជាជាតិ បានរឹតត្បិតដាក់ទណ្ឌកម្មទៅតាមនិតិវិធីទៅលើរដ្ឋ ដែលមិនគោរពធម្មនុញ្ញនោះទេ។
• អង្គការសហប្រជាជាតិ ត្រូវធ្វើយ៉ាងឲ្យរដ្ឋដែលមិនមែនជាសមាជិក គោរពតាមគោលការណ៍ដែលបានចែងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ មានតម្លាភាពើ និង ជាចំាបាច់ ដើម្បីទ្រទ្រង់សន្តិភាព និង សន្តិសុខអន្តរជាតិ។
• មិនឲ្យមានបទបញ្ញាតិ្តណាមួយ នៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញអនុញ្ញា​តឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិ ធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងរឿងរ៉ាវទាំងឡាយណា ដែលទាក់ទិនក្នុងយុត្ថាធិការក្នុងស្រុកនៃរដ្ឋណាមួយឡើយ។

តើអង្គការសហប្រជាជាតិ មានគោលបំណងដូចម្តេច?
○ គោលបំណង់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ គឺ៖
• ដើម្បីរក្សាសន្តិភាព និង សន្តិសុខអន្តរជាតិ។
• ពង្រីកការទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរវាងប្រជាជាតិទាំងឡាយ ដោយផ្អែកលើការគោរពនូវគោលការណ៍សមាសភាពនៃសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និង សិទ្ធិស្វ័យសម្រេចដោយខ្លួនឯងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
• សហប្រតិបត្តិការ ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាអន្តរជាតិនានា ដូចជា បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច បញ្ហាសង្គម បញ្ហាវប្បធម៌ និង បញ្ហាមនុស្សធម៌ ជាពិសេសក្នុងការជំរុញឲ្យមានសន្តិភាព ឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និង សេរីភាពជាមូលដ្ឋាននៃការអនុវត្តន៍។
• ជាមជ្ឈមណ្ឌល ដើម្បីរួមកម្លាំងប្រជាជាតិទាំងអស់ឆ្ពោះទៅរកគោលបំណងរួម ដើម្បីសេចក្តីសុខពិភពលោក។

តើបុព្វកថានៃធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិបានបង្ហាញពីអ្វី?
○ បុព្វកថានៃធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ បានបង្ហាញអំពីឧត្តមគតិ​ និង គោលបំណងរួមមានរបស់ប្រជាជនទាំងអស់ ដែលរដ្ឋាភិបាល​​របស់ខ្លួនបានរួបរួមបង្កើតអង្គការសហប្រជាជាតិ មានសេចក្តីដូចខាងក្រោម៖
• យើងប្រជាជននៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បានតាំងចិត្តសង្គ្រោះមនុស្សជំនាន់ក្រោយ ឲ្យចាកផុតពីការហែកហួរ នៃសង្គ្រាមដែលបាននាំមកនុវទុក្ខសោក ហួសពីសេចក្តីថ្លែងចំពោះមនុស្សជាតិ ដែលកើតមានពីរដងរួចមកហើយក្នុងជីវិត​របស់យើង។ ដូច្នេះ ដើម្បីបញ្ជាក់ឡើងវិញពីសច្ច​ធម៌ ​នៅក្នុងសិទ្ធិមនុស្សដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និង តម្លៃនៃមនុស្សជាតិ សិទ្ធិស្មើគ្នា​រវាងបុរស និង ស្រ្តី រវាងរដ្ឋធំ និង រដ្ឋតូច ដោយបង្កលក្ខណៈឲ្យមានយុត្តិធម៌ និង ការគោរពចំពោះកាតព្វកិច្ចដែលកើតចេញពីសន្ធិសញ្ញផ្សេងៗ និង ព្រមទាំងប្រភពនៃនីតិអន្តរជាតិដទៃទៀត ដែលអាចត្រូវបានរក្សា និង ដើម្បីជម្រុញឲ្យមានវឌ្ឍនភាពសង្គម។ ជាពិសេស កម្រិតនៃជីវភាពសេរីភាពរបស់មនុស្សនៃរដ្ឋនីមួយៗ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើងក្នុងវង្វង់សេរីភាពមនុស្ស។

• ហេតុនេះ ដើម្បីសម្រេចគោលបំណង់ទាំងនេះ យើងត្រូវប្រតិបត្តិនូវប្រការអត់ឱនឲ្យគ្នា ហើយនិងការរួមរស់ជាមួយគ្នាក្នុងសន្តិភាព ក្នុងនាមជាអ្នកជិតខាងល្អ និង​ ដើម្បីរួបរួមកម្លាំងគ្នារក្សាសន្តិសុខ សន្តិភាពអន្តរជាតិ ដើម្បីធានាថា កម្លាំងប្រដាប់អាវុធមិនត្រូវបានប្រើប្រាស់ ហើយបំរើតែផលប្រយោជន៍រួម ដោយទទួលនូវគោលការណ៍:និង វិធី ដើម្បីប្រើប្រាស់យន្តការអន្តរជាតិក្នុងការលើកកម្ពស់វឌ្ឍនភាព សេដ្ឋកិច្ច និង សង្គមសម្រាប់ប្រជាជនទាំងអស់។

• នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌនេះ ដើម្បីដោះស្រាយចំពោះបញ្ហាណាមួយរបស់យើងទាំងអស់គ្នា ត្រូវរួមកម្លាំងគ្នាក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់យើង ដើម្បីសម្រេចគោលបំណងទាំងនេះ។ ដោយយោងទៅតាមរដ្ឋាភិបាលគួរជាទីគោរពនីមួយៗ តាមរយៈអ្នកតំណាងដែលប្រមូលផ្តុំ នៅទីក្រុងសាន់ហ្វា្រន់ស៊ីស្កូ បានបង្ហាញពីអំណាចដ៏ពេញលេញរបស់ខ្លួន ត្រូវបានយល់ឃើញថា​ មានលក្ខណៈល្អ និង សមរម្យ បានព្រមព្រៀងបង្ហាញក្នុងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយតាមរយៈនេះ បានបង្កើតអង្គការអន្តរជាតិមួយមានឈ្មោះថា អង្គការសហប្រជាជាតិ។

តើធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិជាអ្វី?
○ ធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ គឺជា លក្ខខណ្ឌចម្បងបំផុតនៃការបង្កើតអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលកំណត់ពីសិទ្ធិនិង កាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋជាសមាជិក ដើម្បីបង្កើតយន្តការ និង ទម្រង់ការអង្គការសហប្រជាជាតិ។ សន្ធិសញ្ញអន្តរជាតិនេះ គឺជា ធម្មនុញ្ញមួយដែលចាត់ទុកក្នុងកម្រិតអន្តរជាតិនូវគោលការណ៍ជាច្រើននៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ សម្រាប់ការអនុវត្តឲ្យមានសមភាពប្រកបដោយអធិបតេយ្យភាពនៃរដ្ឋទាំងអស់ដែលជាសមាជិក ឲ្យក្លាយទៅជាការហាមឃាត់ការប្រើប្រាស់កម្លាំងក្នុងការទំនាក់ទំនង់អន្តរជាតិ ចំពោះមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសិទ្ធិមនុស្សដែលមនុស្សទាំងប្រុស ទាំងស្រីមានសិទ្ធិនឹងទទួល។

° ធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ បានផ្តើមឡើងដោយមានបុព្វកថា ហើយរួមមានផ្នែកផ្សេងៗ ស្តីពីគោលបំណង និង គោលការណ៍របស់អង្គការណ៍សហប្រជាជាតិ សមាជិកភាព យន្តការដោះស្រាយជម្លោះ ដោយសន្តិវិធី អំពើដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាព និង ជំងឺរាតត្បាត សកម្មភាពគំរាមកំហែងប្រឆាំងនឹងសន្តិភាពសហប្រតិបត្តិការខាងសេដ្ឋកិច្ច និង សង្គមអន្តរជាតិ
និង ដែនដីមិនមែនស្វ័យភាព។

ចូរនិយាយ អំពីដើមកំណើតនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ។
○ ពាក្យពេជន៍ដំបូងនៃ “អង្គការសហប្រជាជាតិ” បានពន្លឺឲ្យដឹងតាមរយៈប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិច គឺលោក ហ្រ្វង់គ្លីន ដ៏ រ៉ូស៏វែ (Franklin D Roosevslt) ហើយពាក្យពេចន៍របស់លោក ត្រូវបានលើកឡើង​នៅក្នុង “សេចក្តីប្រកាសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ” នាថ្ងៃទី ១ ខែ មករា ឆ្នាំ ១៩៤២ ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ គឺ នៅពេលដែលតំណាងនៃប្រជាជាតិចំនួន ​២៦ បានសន្យាថា រដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួនបន្តរួមគ្នាប្រឆាំងទល់នឹងអំណាចសម្ព័ន្ធមិត្ត (Axis Powers)។ ធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ ត្រូវបានចុះហត្ថលេខា ដោយតំណាងនៃសហប្រជាជាតិចំនួន ៥០ នៅឯសន្និសិទអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីអង្គការអន្តរជាតិ ដែលបានធ្វើឡើងនៅទីក្រុងសាន់ហ្រ្វាន់ស៊ីស្កូ (Sanfrancisco) នៅថ្ងៃទី ២៥ ខែ មេសា ដល់ថ្ងៃទី ២៦​ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៤៥។ ប្រតិភូទាំងនោះ ពិភាក្សាគ្នាអំពីមូលដ្ឋាននៃសំណូមពរ ដែលបានស្នើរឡើងដោយតំណាងប្រទេសចិន សហភាពសូវៀត ចក្រភពអង់គ្លេស និង ហរដ្ឋអាមេរិក នៅឯ ដាំបាតុង អក (Dumbarton Oaks) នៅខែសីហា ដល់​ តុលា ឆ្នាំ​១៩៤៤។ ធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ ត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ២៦ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៤៥ ដោយតំណាងប្រទេសចំនួន ៥០ ចំពោះប្រទេសប៉ូឡូញ ដែលពុំមានវត្តមានក្នុងសន្និសីទនោះ ក៏បានចុះហត្ថលេខាលើធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិនេះដែរ ដោយមានលេខរៀងក្រោយគេ ហើយក៏បានក្លាយជារដ្ឋ សមាជិកស្ថាបនិកទី ៥១។ អង្គការសហប្រជាជាតិ បានលេចចេញរូបរាងជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី ២៤ ខែ តុលា ឆ្នាំ ១៩៤៥។ នៅពេលដែលធម្មនុញ្ញសហប្រជាជាតិ ត្រូវបានផ្តល់សច្ចាប័នដោយប្រទេសចិន ប្រទេសបារាំង សហភាពសូវៀត ចក្រភពអង់គ្លេស សហរដ្ឋអាមេរិក និង រដ្ឋហត្ថលេខីដទៃទៀតជាច្រើន បានកំណត់យកថ្ងៃទី ២៤ ខែ តុលា​ ជាទិវាពិភពលោកនៃអង្គការស​ហប្រជាជាតិរាល់ឆ្នាំ។

តើបុព្វហេតុនៃការបង្កើតអង្គការសហប្រជាជាតិ?
○ ភាពរីករាលដាលនៃសង្រ្គាមលោកលើកទី ២ បានជំរុញឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និង ប្រទេសអង់គ្លេសបាន ​ចុះហត្ថលេខាលើសទ្ធិសញ្ញការពាររួមឈ្មោះថា អង្គការធម្មនុញ្ញអាត្លង់ទិក នៅថ្ងៃ ១១ សីហា ១៩៤១។ បន្ទាប់មកសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ បានបង្ខំឲ្យប្រទេសចំនួន ២៦ ទៀតចុះហត្ថលេខានៅទីក្រុង​វ៉ាស៊ីនតោនដើម្បីធ្វើសង្រ្គាមប្រឆាំងនឹងអាឡឺម៉ង់។ មួយឆ្នាំក្រោយមកទៀត សង្គ្រាមលោកឆាបឆេះកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ស្ទើរតែពាសពេញពិភពលោក ទើបមហាអំណាចទាំង ៣ មានសហរដ្ឋអាមេរិក អង់គ្លេស និង សហភាពសូវៀត បានប្រជុំគ្នា​នៅទីក្រុងមូស្គូ នាថ្ងៃ ៣០ តុលា ១៩៤៣ ដើម្បីរៀបគម្រោងបង្កើតអង្គការអន្តរជាតិមួយ ដែលមានប្រសិទ្ធភាពដើម្បីរក្សាសន្តិភាព និង សន្តិភាពអន្តរជាតិ។ អង្គការពិភពលោកមួយ បានចាប់បដិសន្ធិកនៅពេលដែលប្រទេសចំនួន ៥១ នៅលើពិភពលោក បានជួបប្រជុំគ្នាផ្លាសប្តូរយោបល់ ទៅនឹងគម្រោងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការនេះអស់រយៈពេល ២ ខែ គឺ (ខែ ៤-៥ ឆ្នាំ ១៩៤៥ នៅទីក្រុងសាន់ប្រាន់ស៊ីស្កូ)។ អង្គការនេះ បានចេញរូបរាងឡើងនាថ្ងៃ ២៤ តុលា​ ១៩៤៥។

តើអង្គការសហប្រជាជាតិជាអ្វី? បង្កើតឡើងនៅថ្ងៃខែឆ្នាំណា?
○ អង្គការសហប្រជាជាតិ ជា អង្គការពិភពលោក ដ៏កំពូលមួយមាននាទីថែរក្សាសន្តិភាព សន្តិសុខ និងភាពរុងរឿងនៃមនុស្សជាតិ។ អង្គការនេះបង្កើតនៅថ្ងៃទី ២៤ តុលា ឆ្នាំ ១៩៤៥ ដោយសមាជិក ៥១ ប្រទេសចូលរួមនៃកំណើតដំបូង។

ប្រទេសកម្ពុជាមានអត្រាយុវជនវ័យក្មេង (ចន្លោះអាយុពី ១៥-២៤ ឆ្នាំប្រមាណ ២២.៥%) ដែលជាកម្លាំងពលកម្មសកម្ម។ តើអ្នកយល់ថា កត្តានេះមានគុណសម្បត្តិ និង គុណវិបត្តិយ៉ាងណាចំពោះស្ថានភាពទីផ្សារការងារកម្ពុជាទាំងក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន និង អនាគត?
☆ គុណសម្បតិ្ត៖
• ផ្គត់ផ្គង់នូវកម្លាំងពលកម្មគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ទីផ្សារការងារនៅក្នុងវិស័យផ្សេងៗ។
• មានភាពប្រកួតប្រជែង និង ទាក់ទាញការវិនិយោគទុនផ្ទាល់ពីបរទេស ជាពិសេសឧស្សាហកម្មដែលត្រូវការកម្លាំងពលកម្មច្រើន។
• ចូលរួមចំណែកយ៉ាងសកម្ម ក្នុងការអភិវឌ្ឃសង្គម-សេដ្ឋកិច្ច។
• អាចបំពេញការងារ និង ស្ថិតនៅក្នុងការងាររយៈពេលយូរមុនដល់វ័យចូលនិវត្តន៍។
• រក្សាលំនឹង និង ស្ថានភាពីទីផ្សារការងារ ពិសសរវាងផ្នែកតម្រូវការ និង ការផ្គត់ផ្គង់កម្លាំងពលកម្ម។

☆ គុណវិបត្តិ៖
• អត្រាបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្សស្ថិតក្នុងកម្រិតខ្ពស់ ដែលនាំឱ្យយុវជនភាគច្រើនមិនអាចទទួលបានការអប់រំកម្រិតមូលដ្ឋានពេលលេញ។
• យុវជនភាគច្រើនមិនបានបំពាក់ជំនាញ ដែលស្របតាមតម្រូវការរបស់ទីផ្សារការងារ ជាហេតុធ្វើឱ្យបាត់បង់ឱកាស និង ការប្រកួតប្រជែងក្នុងទីផ្សារការងារព្រមទាំងមានគម្លាតជំនាញ។
• ស្ថិតក្នុងភាពអត់ការងាររយៈពេលយូរ ពិសេស សម្រាប់យុវជនដែលមានកម្រិតអប់រំទាប ឬ គ្មានអាស្រ័យដោយកង្វះសមត្ថភាព និង មិនដឹងពីវិធីស្វែងរកការងារដែលងាយស្រួល។
• កង្វះខាតព័ត៍មានទីផ្សារការងារ និង សេវា ជាហេតុបណ្តាលឱ្យមិនអាចទទួលបានការងារសមរម្យ។
• ការធ្វើចំណាកស្រុកទៅក្រៅប្រទស នាំឱ្យមានលំហូរចេញ និង កង្វះខាតកម្លាំងពលកម្មសម្រាប់ទីផ្សារក្នុងស្រុក។
• មិនទទួលបានការប្រឹក្សាយោបល់អំពីអាជីព និង វិជ្ជាជីវៈ ជាហតុនាំឱ្យរៀបចំផែនការអាជីពមិនបានច្បាស់លាស់ និង លំបាកក្នុងការចូលទីផ្សារការងារ។

ចូររៀបរាប់ពន្យល់បុណ្យចូលឆ្នាំចិន។
○ បុណ្យចូលឆ្នាំចិន ឬ ហៅម្យ៉ាងទៀតថា បុណ្យនិទាឃរដូវ គឺជា ថ្ងៃឈប់សំរាកដ៏សំខាន់បំផុតសំរាប់ជនជាតិចិន។ មានប្រជាជនមួយចំនួន ជាពិសេសជនជាតិចិននៅក្រៅប្រទេស បានហៅពិធីបុណ្យនេះថា បុណ្យចូលឆ្នាំច័ន្ទគតិថ្មី។ ជាប្រពៃណី ពិធីបុណ្យនេះ ចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃទីមួយ នៃខែទីមួយតាមច័ន្ទគតិ (ភាសាចិន៖ 正月 · pinyin៖ zhēng yuè) ក្នុងប្រតិទិនចិន ហើយបញ្ចប់ទៅវិញ នៅថ្ងៃទី ១៥ ដែលគេហៅថ្ងៃនេះថា ពិធីបុណ្យបង្ហោះគោម។ ពេលល្ងាច នៅថ្ងៃបុណ្យចូលឆ្នាំចិន ត្រូវគេឲ្យឈ្មោះថា ជូស៊ី (除夕 ជាពាក្យកាត់ របស់ពាក្យ 年除夕 នៀនជូស៊ី ហើយពាក្យជូស៊ី សម្រាប់ប្រើក្នុងប្រទេសតៃវ៉ាន់)។ ពាក្យនេះមានន័យថា “ពេលល្ងាចឆ្លងឆ្នាំ”។

តើប្រទេសកម្ពុជាយើងមានធនធានអ្វីខ្លះ? តើប្រភពធនធានរ៉ែនីមួយៗមាននៅខេត្តណាខ្លះ? តើការធ្វើអាជីវ​កម្មរ៉ែមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះទៅបរិស្ថាន? ចូររៀបរាប់ពន្យល់។
--- ចម្លើយ​​ ---
ក. ប្រទេសកម្ពុជាយើង មានប្រភេទធនធានរ៉ែ ដូចជា៖
• មណ្ឌលប៉ៃលិន៖ នៅខេត្តប៉ៃលិន មានត្បូងមានតម្លៃ ដូចជា ត្បូងទទឹម កណ្តៀង និង ត្បូងមានតម្លៃផ្សេងៗទៀត។
• មណ្ឌលរ៉ែកែវ៖ នៅខេត្តរតនៈគិរី មានត្បូង និង រ៉ែមាស។
• មណ្ឌលរ៉ែថ្មកែវ៖ នៅខេត្តពោសាត់ មានរ៉ែថ្មកែវពណ៌បៃតងខ្ចី ក្រហម ខ្មៅ ត្នោតចាស់ ឬ មានឆ្នូត ប្រើប្រាស់រចនាវត្ថុសិល្បៈនានា។
• មណ្ឌលថ្មកំបោរ និង ផូស្វាត៖ នៅខេត្តកំពត និងខេត្តបាត់ដំបង។

ខ. ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមានផលប៉ះពាល់ ទៅលើបរិស្ថាន ដូចជា៖
• ធ្វើឱ្យរ៉ែត្បូងត្រូវរិចរិល ដែលមិនអាចកើតមានឡើងវិញ។
• ធ្វើឱ្យមានការបាត់បង់ផលព្រៃឈើ ដោយសារការរុករក ឈួសឆាយដី ដើម្បីជីកកាយ រុករកឱ្យដល់ស្រទាប់ក្រោម។
• បង្កផលលំបាកដល់ការប្រើប្រាស់ដី ដោយសារដីស្រទាប់លើមានជីជាតិត្រូវបាត់បង់ គឺ ដីសិលាត្រូវមកខាងលើវិញ ដោយសារការឈួសឆាយ។
• ដីគ្មានគម្របព្រៃឈើ ងាយរងនឹងសំណឹក ដោយសារទឹកភ្លៀងហូរច្រោះ ខ្សោះដី ខូចគុណភាព។
• ការរែងរ៉ែ លាងរ៉ែនាំឱ្យទឹកស្ទឹង ទន្លេល្អក់ ជាហេតុធ្វើឱ្យប៉ះពាល់សុខភាពប្រជាជន និង ជីវិត​សត្វរស់នៅក្នុងទឹក។
• ផ្សែងរោងចក្រ ការបាត់បង់ព្រៃឈើ ដែលជាកត្តាបង្កើតនូវឧស្ម័នពុល និង ធ្វើឱ្យសត្វព្រៃមានការភ័យខ្លាច ហើយជួនកាលអាចផ្លាស់ទីលំនៅ ទៅជ្រកនៅក្នុងព្រៃប្រទេសជិតខាង។

នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មានយុវជន សិស្សានុសិស្សមួយចំននួនតូច កំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាអសកម្ម (ស្រី ស្រា ល្បែង គ្រឿងញៀន...)។
○ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មានយុវជន សិស្សានុសិស្សមួយចំនួនតូច កំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាអសកម្ម (ស្រី ស្រា ល្បែង គ្រឿងញៀន...)។
ក. បញ្ហានេះបណ្តាលមកពី
☆ កត្តាគ្រួសារ
• ភាពក្រីក្រ ដែលងាយស្រួលក្នុងការដែលគេអូសទាញឱ្យធ្វើតាម។
• ខ្វះការអប់រំពីគ្រួសារ ឬទំទើសកូនហួសហេតុ។
• ឪពុកម្តាយមានភារកិច្ចមមាញឹក ឬ រវល់ច្រើនគ្មានពេលតាមដានដាស់តឿនកូនជាប្រចាំ។
☆ កត្តាសាលារៀន
• ជីវភាពគ្រួសាររបស់អ្នកអប់រំមានកម្រិតទាប សិស្សពុំសូវស្តាប់ មិនសូវឱ្យតម្លៃ។
• មិនហ៊ាននិយាយស្តីខ្លាំង គ្មានវិធានការ​ឱ្យសិស្សខ្លាចផង គោរពផង ព្រោះក្រែងមានអំពើរហិង្សា ឬ គ្រួសារសិស្សដែលមានអំណាច។
• រយៈពេលអប់រំសិស្សនៅសាលា តិចជាងការរស់នៅជាមួយគ្រួសារ។
☆ កត្តាសង្គម
• ទំនាក់ទំនងរវាងសាលារៀន និង សង្គមពុំទាន់ល្អ។
• អំណាចនៃច្បាប់ក្នុងសង្គមធូរលុង។
• ការគំរាមកំហែងនៃឥទ្ធិពលវប្បធម៌បរទេសយ៉ាងខ្លាំងក្លា និង អណា​ធិបតេយ្យ។ គ្រប់រូបភាពសង្គមបរទេសត្រូវបានថតចម្លង ឬ ផ្តិតយកដោយកុមារា កុមារី យុវជន ឬុ យុវតី ហើយបំលែងរូបភាពនោះឱ្យទៅជាកម្មសិទ្ធរបស់ពួកគេ។
• ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយចំនួន ពុំបានគិចថាអ្វីៗដែលគេកំពុងធ្វើនោះមានផលវិបាក ផលអាក្រក់ប៉ះពាលដល់យុវជនយ៉ាងណា? ប៉ះពាល់ ឬ ក៏បំផ្លិចបំផ្លាញវប្បធម៌ល្អរបស់ជាតិ ដូជា៖ ខ្សែភាពយន្តអាស់អាភៀស គ្រឿងញៀន ថ្នាំសំរើប ភាពយន្តដែលបញ្ជាំងពីសកម្មភាពឆក់ប្លន់ ចាប់ជំរិត រំលោភ និង ទស្សនាវដ្តីផ្លូវភេទ ជាដើម។
ខ. ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើពាលាអាវាសែនោះ គឺត្រូវ៖
• គ្រប់គ្រឹះស្ថានសិក្សា ត្រូវបន្តែមកម្មវិធីសិក្សាផ្នែកសិល្សធម៌ គុណធម៌ ចរិយាធម៌ វប្បធម៌ អរិយធម៌ របស់ជាតិ​ ឱ្យបានកាន់តែច្រើន ពីថ្នាក់បឋមដល់ក្រោយឧត្តមសិក្សា។
• សហគមន៍ និង សាលារៀនត្រូវបានសហការគ្នាឱ្យបានជិតស្និទ្ធ “ដាំក្នុងសាលា ផ្លែផ្កាក្នុងសង្គម” ក្នុងគោលបំណងអប់រំ។
• ចូលរួមគ្រប់សកម្មភាពសង្គម ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើអបាយមុខ ដែលធ្វើឱ្យសង្គមមានអស្ថេរភាព។
• ច្បាប់មានហើយត្រូវអនុវត្តន៍ឱ្យបានល្អ មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការបំបាត់នូវអំពើពាលាអាវាសែទាំងអស់។
• អប់រំផ្សព្វផ្សាយឱ្យពលរដ្ឋ ស្អប់ខ្ពើមអំពើពាលាអាសែនានា...។
គ. ដើម្បីកសាងខ្លួនឱ្យទៅជាយុវជនល្អ ពលរដ្ឋល្អមួយរូប ម្នាក់ៗត្រូវ៖
• មានចំណេះដឹងទូលំទូលាយ និង ចំណេះដឹងវិទ្យាសាស្ត្រទាន់សម័យទំនើប។
• ក្រមសីលធម៌ និង គុណធម៌ប្រពៃ។
• យល់ដឹងពីសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតរយ្យ និង បរិស្ថានសង្គម ហើយអនុវត្តន៍ឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព។
• មានមនសិការការងារ មានសាមគ្គីភាពល្អ សុខភាពល្អមាំមួន។
• មានបទពិសោធន៍ និង ស្វ័យសិក្សាជានិច្ច ដោយធ្វើការស្រាវជ្រាវតាមការវិវត្តរបស់សង្គមជឿនលឿន។
• ស្មោះត្រង់នឹងមាតុប្រទេស...។

តើវិស័យទេសចរណ៍នៅប្រទេសកម្ពុជា ចែកចេញជាប៉ុន្មានផ្នែក? ចូររៀបរាប់បញ្ជាក់។
○ ទេសចរណ៍ ជា វិស័យមួយដែលត្រូវគេចាត់ទុកជាវិស័យឧស្សាហកម្មគ្មានផ្សែង ព្រោះវិស័យនេះជាប្រភពរកប្រាក់ចំណូលជាតិបានយ៉ាងច្រើន។ ដោយឡែកនៅប្រទេសកម្ពុជា វិស័យទេសចរណ៍ត្រូវបានគេចែកចេញជា ៥ ផ្នែក៖

ក.ទេសចរណ៍វប្បធម៌
ជាទេសចរណ៍មួយប្រភេទ ទាក់ទងទៅនឹងការស្វែងយល់ពីចំណេះដឹង ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងវប្បធម៌របស់ពលរដ្ឋ ដូចជា ការទស្សនាប្រាសាទបុរាណ បូជណីយដ្ឋាន អារាមដ្ឋាន ទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណី របៀបរបបរស់នៅ...។

ខ. ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ
ជាការកំសាន្តតាមតំបន់ដែលមានធនធានធម្មជាតិ ដោយសំរស់ស្រស់ត្រកាល ដើម្បីស្វែងយល់ពីបរិស្ថាននៃតំបន់ដែលអភិវឌ្ឃន៍ និង ការពារ ក្នុងនោះរួមមាន មច្ឆាជាតិ រុក្ខជាតិ...។

គ. ទេសចរណ៍អរូបី
ជាដំណើរកំសាន្តតំបន់ជាប់ទាក់ទងទៅនឹងជំនឿ សាសនា​របស់ប្រជាពលរដ្ឋ មានការគោរពអ្នកតា ម្ចាស់ទឹកដី អច្ឆរិយភាព ជាដើម។

ឃ. ទេសចរណ៍កែច្នៃ
ជាការកំសាន្តតាមតំបន់ដែលបានប្រែក្លាយអោយទៅរមណីយដ្ឋាន​ ទីកំសាន្តរីករាយ មជ្ឈដ្ឋានកីឡា ឆ្នេរសមុទ្រ តាមជ្រលងដងអូរ ជាដើម...។

ង. ទេសចរណ៍ជំនួញ
ជាការកំសាន្ត លំហែររបស់ពួកទេសចរណ៍ ដែលជាវិនិយោគទុន ដើម្បីស្វែងរកទីតាំងវិនិយោគ និង ជាបញ្ហាសំខាន់ ទាក់ទងទៅនឹងវិស័យឧស្សាហកម្ម ឬ ឧស្សាកម្មទេសចរណ៍។

បច្ចុប្បន្នប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែអភិវឌ្ឃន៍ ហើយយើងតែងតែជួបប្រទះគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោកជាញឹកញាប់។ តើ​មក​ពី​មូលហេតុ​អ្វីខ្លះ?
--- ចម្លើយ​​ ---
ក. កត្តាដែលបណ្តាលអោយមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោកញឹកញាប់គឺ៖
• កត្តាមនុស្ស
• កត្តាផ្លូវថ្នល់
• កត្តាយានយន្ត
ខ. កត្តាមនុស្ស
គ. ដើម្បីទប់ស្កាត់ ឬ កាត់បន្ថយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោក គឺ៖
• អប់រំពលរដ្ឋ អោយយល់ពីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។
• ផាកពិន័យដល់អ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសចរាចរណ៍អោយបានត្រឹមត្រូវ និង តាមនិតិវិធីច្បាប់។
• ដាក់ទណ្ឌកម្មដល់មន្ត្រីប៉ូលីស ដែលប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។
• បង្រៀនច្បាប់ចរាចរណ៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយមិនគិតថ្លៃ។

តើលោក ដឺឡា ក្រង់ឌីយែរ បានមកកម្ពុជានៅឆ្នាំណា? ដើម្បីអ្វី?
○ លោក ដឺឡា ក្រង់ឌីយែរ បានមកកម្ពុជានៅឆ្នាំ ១៨៦៣ ដើម្បីចុះសន្ធិសញ្ញាសម្ងាត់មួយជាមួយខ្មែរ។

តើព្រះបាទអង្គឌួងបានធ្វើដូចម្តេចខ្លះដើម្បីនាំសារទៅថ្វាយព្រះចៅណាប៉ូលេអុងទី៣? លទ្ធផលដូចម្តេច?
○ ដើម្បីនាំសារទៅថ្វាយព្រះចៅ ណាប៉ូលេអុង ទី ៣ ព្រះបាទ អង្គឌួង បានពឹងបព្វជិត កាតូលិកមួយអង្គនាម បីស ដែលបានចូលមកផ្សព្វផ្សាយសាសនានៅប្រទេសកម្ពុជា ចាប់ពីឆ្នាំ ១៨៤៨ មកម្លេះ។ បព្វជិតអង្គនេះបានធានាថា នឹងនាំយកព្រះរាជសារជាភាសាបារាំង រួមជាមួយមន្ត្រីខ្មែរ ២ នាក់ទៀត គឺ កុយ ដឺម៉ុងតេរ៉ូ និង ប៉ែន ព្រមទាំងសួយអាករ ទៅជាមួយផង ដើម្បីថ្វាយព្រះចៅ ណាប៉ូលេអុង ទី ៣ តាមរយៈអគ្គកុងស៊ុលបារាំងប្រចាំនៅសិង្ហបុរី ប៉ុន្តែ ត្រូវទទួលបរាជ័យ។

ហេតុអ្វីបានជាព្រះបាទអង្គឌួងយល់ឃើញថាប្រទេសកម្ពុជាត្រូវមានអន្តរាគមន៏ពីមហាអំណាចណាមួយ?
○ បានជាព្រះបាទ អង្គឌួង យល់ឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវមានអន្តរាគមន៏ ពីមហាអំណាចណាមួយ ពីព្រោះព្រះអង្គបានយល់ឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ ដុនដាបទៅៗ និង ឈានទៅដល់ការបែងចែកទឹកដីប្រទេសជាពីរ ដោយប្រទេសសៀម និង យួន ដែលយកទន្លេមេគង្គជាព្រំប្រទល់ ហើយបន្ទាប់​មក ប្រទេសកម្ពុជានឹងបាត់បង់ពីផែនទីពិភពលោក។

មុននឹងបារាំងចូលមកដល់ តើប្រទេសណាគឺជាអាណាព្យាបាលរបស់ខ្មែរ? ហើយពួកនេះបានធ្វើអ្វីខ្លះ?
○ មុននឹងបារាំងចូលមកដល់ ប្រទេសដែលជាអាណាព្យាបាលរបស់ខ្មែរ គឺ៖
• សៀម
• យួន
* ពួកនេះបានឆក់ប្លន់ទ្រព្យសម្បត្តិ និង ទឹកដីខ្មែរ។

ការឱ្យសច្ចាប័នលើកម្រឯកសារសិទ្ធិមនុស្ស ដែលជាកតិកាសញ្ញា និង អនុសញ្ញាអន្តរជាតិទាំងនោះបានន័យថា ប្រទេសកម្ពុជាមានកាតព្វកិច្ចត្រូធ្វើអ្វីខ្លះ?
○ ព្រមប្ដេជ្ញាគោរពតាមបញ្ញតិ្តនានានៃកតិកាសញ្ញា និង អនុសញ្ញាទាំងនោះ ហើយច្បាប់ទាំងឡាយរបស់កម្ពុជា មិនត្រូវឱ្យផ្ទុយនឹងខ្លឹមសារនៃឯកសារទាំងនោះឡើយ។