នៅក្នុងសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មានយុវសិស្សមួយចំនួនកំពុងប្រឈមមុខទៅនឹងបញ្ហាអសកម្ម (ស្រី ស្រា ល្បែង គ្រឿងញៀន)។ តើបញ្ហាទាំងនេះបណ្តាលមកពីអ្វីខ្លះ?
◈ នៅក្នុងសង្គមជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ យុវជនមួយចំនួនកំពុងប្រឈមមុខទៅនឹងបញ្ហាអសកម្ម (ស្រី ស្រា ល្បែងគ្រឿងញៀន...)៖
ក. បណ្តាលមកពីកត្តាគ្រួសារ៖
· គ្រួសារមានជីវភាពក្រីក្រដែលងាយអូសទាញយុវជន។
· គ្រួសារខ្លះមធ្យម រឺ មាន ប៉ុន្តែ បណ្តែតបណ្តោយអោយកូនខ្វះការអប់រំ រឺ ក៏ទំរើសកូន។
· រវល់នឹងការប្រកបមុខរបររកស៊ី រឺ រវល់ក្នុងការងារជាមន្រ្តីរាជការ ដោយមិនបានអប់រំកូន ហើយមានទស្សនៈថា “ការរកស៊ីចិញ្ចឹមផ្គត់ផ្គង់កូនចៅ គឺជាភារកិច្ចតែមួយគត់របស់គ្រួសារ” ធ្វើឱ្យយុវជនទាំងនោះ មានឱកាសគ្រប់គ្រាន់ ងាយនឹងធ្លាក់ទៅក្នុងបញ្ហាសង្គមទាំងនោះ ដូចជា ជក់គ្រឿងញៀនៅតាមផ្ទះសំណាក់ ដើរលួចឆក់ ប្លន់...។
ខ. កត្តាសាលារៀន
· ជីវភាពគ្រូមានកំរិតទាបជាងសិស្ស មិនហ៊ាននិយាយស្តីអប់រំសិស្ស និង ខ្លាចនូវអំពើហិង្សាដែលសិស្សបង្កឡើង តាមគ្រប់រូបភាព។
· សាលាមានពេលវេលាតិចតូចណាស់ ក្នុងការអប់រំ។
· សាលាមានពេលខ្លះខ្លាចឥទ្ធិពលឪពុកម្តាយសិស្ស ដែលមានបុណ្យសក្តិអំណាច តួនាទី។
គ. កត្តាសង្គម
· ការចូលរួមពីមជ្ឈដ្ឋានសង្គមនៅមានកំរិត។
· អំណាចច្បាប់នៅក្នុងសង្គមធូររលុង (ការសហការរវាងតុលាការ និង កំលាំងសមត្ថកិច្ច ពុំទាន់រលូននឹងគ្នា)។
· ការវាយលុកវប្បធម៌បរទេសយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ដែលធ្វើឱ្យយុវជនងាយទទួលយក និង អនុវត្តដោយល្ងិតល្ងង់គ្មានព្រំដែន។
· ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយចំនួន មិនបានយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការអប់រំយុវជន ប៉ុន្តែ បែរជាផ្សព្វផ្សាយបន្ថែមនូវអ្វីដែលអាក្រក់បន្ថែមទៀតដល់យុវជន ដូចជា ខ្សែភាពយន្តអាសអាភាស ប្លន់កាប់ចាក់ ចាប់ជំរិត ទស្សនាវដី **** ដែលប្រឈមមុខនឹងជំងឺកាមរោគ។
· ការសាបព្រោះនូវឥទ្ធិពលអាក្រក់ពីកូនអ្នកមានអំណាចបុណ្យសក្តិនិង ទឹកលុយ ច្រើនតែរួចខ្លួន។
ឃ. កត្តាបុគ្គលផ្ទាល់
· ការសេពគប់សមាសភាពមិត្តភក្តិមិនល្អ។
· ការស្វែងយល់អំពីអ្វីដែលប្លែកៗតាមរយៈការអូសទាញរបស់សំភារៈ លុយកាក់ ដោយការខ្វះការអប់រំ ក្រីក្រ។

គេតែងតែពោលថា “ខ្វះការអប់រំខ្វះការអភិវឌ្ឍ” ចូរបកស្រាយពន្យល់ និង លើកឧទាហរណ៍មកបញ្ជាក់។
○ គេតែងពោលថា «ខ្វះការអប់រំ ខ្វះការអភិវឌ្ឍ»។
🍢 ការអប់រំ គឺជា ការធ្វើសកម្មភាពទៅលើបុគ្គល ដែលមានគោលបំណងច្បាស់លាស់ ក្នុងការប្រើប្រាស់ចិត្តគំនិតរបស់មនុស្ស (បម្រែបម្រួលបុគ្គលិកលក្ចណៈរបស់មនុស្ស)។ ការអប់រំ គឺជា លំនាំនៃការប្រព្រឹត្តនៅពេញមួយជីវិតរបស់មនុស្ស ក្នុងស្ថានភាពផ្សេងៗគ្នា ។ ឧទាហរណ៍៖ ការអប់រំខាងវិជ្ជាពេទ្យ ខាងគ្រួបង្រៀន ខាងសំណង់ ខាងបច្ចេកទេសទំនើប​។
🍢ការអភិវឌ្ឃ គឺជា ការធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលឆ្ពោះទៅរកភាពរីកចម្រើន។ ប្រជាពលរដ្ឋ ខាតការអប់រំ ខ្វះការអភិវឌ្ឍ៖
• ខ្វះធនធានមនុស្សសម្រាប់ការពារ និង កសាងប្រទេស (មិនបានក្នុងសាលា គ្មានផ្លែផ្កាក្នុងសង្គម)។
• ជួបប្រទះនូវអនក្ខរជន​ទុរគជន និង ភាពក្រីក្រតោកយ៉ាកក្នុងសង្គម។
• កើតមានអំពើអសីលធម៌ផ្សេងៗ ដូចជា អំពើហិង្សា ចោរកម្ម ឃាតកម្ម ជាដើម។
• ខូចបរិស្ថាន ដោយសារការប្រើប្រាស់វត្ថុធម្មជាតិ ខុសទំនង និង គ្មានចំណេះដឹង។
• កើតមានជំងឺជាច្រើន និង អាចមានវិបត្តិកាយសម្បទា រោគាព្យាធិ ដោយសារពួកគេខ្វះអនាម័យ។
• ពិបាកក្នុងការកសាងប្រទេស ឲ្យរីកចម្រើនឆាប់រហ័ស។
• បាក់ទឹកចិត្ត ឈឺចាប់ក្នុងចិត្ត អសសង្ឃឹមក្នុងឆាកជីវិត។
• បាត់បង់កិត្តិយស និង សេចក្ដីថ្លែថ្នូររបស់ជាតិ។
• អរិយធម៌ជាតិធ្លាក់ចុះ។
• ខ្វះនូវបញ្ញាស្មារតី ដោយឆ្លងកាត់ការត្រិះរិះពិចារណាបណ្តាចំណេះដឹងនានា ប្រកបដោយអសីលធម៌ ព្រោះតែគ្មានទំនាក់ទំនង យ៉ាងជិតសិ្មទ្ធនៅនឹងប្រព័ន្ធ​ខួខួរក្បាល។
• ខ្វះភាពឈ្លាសវៃ គ្មានចិត្តគំនិត ឆន្ទៈមោះមុត អង់អាចក្លាហាន ក្នុងកិច្ចការអភិវឌ្ឍប្រទេសជាតិ មិនអាចទប់ទល់រាល់សកម្មភាព ឬ អសកម្មក្នុងសង្គមបាន។
• មិនអាចកើតមានស្មារតីសាមគ្គីភាព ភាតរភាពមនុស្សធម៌ អហិង្សា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង​ មិនបង្កើតឡើងនូវ ការស្រលាញ់ ថែរក្សាការពារអត្តសញ្ញាណជាតិ ដែលជាដួងព្រលឹងរបស់ជាតិខ្លួន។
• គ្មានគំនិតបង្កើតស្នាដៃ ដែលជាទេពកោសល្យរបស់ខ្លួន ឲ្យក្លាយជាកោសិការបស់សង្គមបានទេ។
• មិនអាចធ្វើខ្លួនឲ្យទៅជាមនុស្ស មានគុណប្រយោជន៍ដល់សង្គមជាតិ មានន័យថា រស់ជាទម្ងន់ផែនដី។
• ការរស់នៅបែបបទជាសត្វ គ្មានសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរមិនអាចក្លាយទៅជាស្ថាបនិកយ៉ាងសកម្មភាព ក្នុងការកសាង ប្រវត្តិសាស្រ្ដរបស់សង្គមជាតិ។
• មិនអាចអប់រំសុខភាព អនាម័យ បរិស្ថាន សិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដើម្បីឈានទៅស្គាល់អំពី​សារៈសំខាន់​និង ផលប្រយោជន៍ ឬ ផលវិបាកដែលកើតមានជាយថាហេតុ។

បច្ចុប្បន្នយើងសង្កេតឃើញថា “សីលធម៌របស់យុវវ័យមានការថយចុះយ៉ាងខ្លាំង”។ តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលនាំឱ្យមានការថយចុះបែបនេះ?
○ កត្តាដែលនាំឱ្យមានការថយចុះនៃសីលធម៌របស់យុវវ័យ គឺ៖
ក. កត្តាផ្ទាល់ខ្លួន
• ចូលចិត្តសប្បាយភ្លើតភ្លើន ឆើតឆាយ សម្ភារៈ​ទំនើប
• ចូលចិត្តភាពអំណួតខុសទំនង ដើម្បីឱ្យយុវវ័យដទៃកោតសរសើរខ្លួន
• ខ្វះការយល់ដឹងអំពីគុណសម្បតិ្ត និង គុណវិបត្តិ

ខ. កត្តាគ្រួសារ
• ស្រលាញ់កូន ទំរើសកូនហួសហេតុ
• ម្តាយឪពុក បងប្អូន ខ្វះការអប់រំបន្ថែម និង ធ្វើការតាមដាន
• ការអប់រំរបស់ម្តាយឪពុក​ ឬ អាណាព្យាបាល ពុំសូវមានប្រសិទ្ធភាព

គ. កត្តាសហគមន៍
• កន្លែងអណា​ធិបតេយ្យ គ្មានការគ្រប់គ្រងត្រឹមត្រូវ
ហ្ម៉ត់ចត់​​
• មានល្បែងស៊ីសងស្រីស្រាគ្រប់ប្រភេទ
• ខ្វះយន្តការទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព

ឃ. កត្តាសាលា​រៀន
• ការអប់រំមិនបាន​ដិតដល់ គ្រូគ្មានជំនាញត្រឹមត្រូវ ខ្វះបទពិសោធន៍សីលធម៌
• រដ្ធាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ដល់ប្រព័ន្ធអប់រំមុនគេ
• បន្ថែមយន្តការបន្តទៅទៀត
• បណ្តាលមកពីអំពើពុករលួយ តាមគ្រប់រូបភាព
• ការរត់ប្រណាំងតាមសេដ្ធកិច្ចសង្គម ធ្វើឱ្យបាត់បង់​សីលធម៌
• ការមិនសូវឱ្យតម្លៃលើបញ្ញាវ័ន្តរបស់សង្គមខ្មែរ​ និង ខ្វះទំនួលខុសត្រូវរបស់សង្គម គ្មានវិធានការទប់ស្កាត់ និង ផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានប្រសើរ។

នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មានយុវជន សិស្សានុសិស្សមួយចំននួនតូច កំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាអសកម្ម (ស្រី ស្រា ល្បែង គ្រឿងញៀន...)។
○ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មានយុវជន សិស្សានុសិស្សមួយចំនួនតូច កំពុងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាអសកម្ម (ស្រី ស្រា ល្បែង គ្រឿងញៀន...)។
ក. បញ្ហានេះបណ្តាលមកពី
☆ កត្តាគ្រួសារ
• ភាពក្រីក្រ ដែលងាយស្រួលក្នុងការដែលគេអូសទាញឱ្យធ្វើតាម។
• ខ្វះការអប់រំពីគ្រួសារ ឬទំទើសកូនហួសហេតុ។
• ឪពុកម្តាយមានភារកិច្ចមមាញឹក ឬ រវល់ច្រើនគ្មានពេលតាមដានដាស់តឿនកូនជាប្រចាំ។
☆ កត្តាសាលារៀន
• ជីវភាពគ្រួសាររបស់អ្នកអប់រំមានកម្រិតទាប សិស្សពុំសូវស្តាប់ មិនសូវឱ្យតម្លៃ។
• មិនហ៊ាននិយាយស្តីខ្លាំង គ្មានវិធានការ​ឱ្យសិស្សខ្លាចផង គោរពផង ព្រោះក្រែងមានអំពើរហិង្សា ឬ គ្រួសារសិស្សដែលមានអំណាច។
• រយៈពេលអប់រំសិស្សនៅសាលា តិចជាងការរស់នៅជាមួយគ្រួសារ។
☆ កត្តាសង្គម
• ទំនាក់ទំនងរវាងសាលារៀន និង សង្គមពុំទាន់ល្អ។
• អំណាចនៃច្បាប់ក្នុងសង្គមធូរលុង។
• ការគំរាមកំហែងនៃឥទ្ធិពលវប្បធម៌បរទេសយ៉ាងខ្លាំងក្លា និង អណា​ធិបតេយ្យ។ គ្រប់រូបភាពសង្គមបរទេសត្រូវបានថតចម្លង ឬ ផ្តិតយកដោយកុមារា កុមារី យុវជន ឬុ យុវតី ហើយបំលែងរូបភាពនោះឱ្យទៅជាកម្មសិទ្ធរបស់ពួកគេ។
• ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមួយចំនួន ពុំបានគិចថាអ្វីៗដែលគេកំពុងធ្វើនោះមានផលវិបាក ផលអាក្រក់ប៉ះពាលដល់យុវជនយ៉ាងណា? ប៉ះពាល់ ឬ ក៏បំផ្លិចបំផ្លាញវប្បធម៌ល្អរបស់ជាតិ ដូជា៖ ខ្សែភាពយន្តអាស់អាភៀស គ្រឿងញៀន ថ្នាំសំរើប ភាពយន្តដែលបញ្ជាំងពីសកម្មភាពឆក់ប្លន់ ចាប់ជំរិត រំលោភ និង ទស្សនាវដ្តីផ្លូវភេទ ជាដើម។
ខ. ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើពាលាអាវាសែនោះ គឺត្រូវ៖
• គ្រប់គ្រឹះស្ថានសិក្សា ត្រូវបន្តែមកម្មវិធីសិក្សាផ្នែកសិល្សធម៌ គុណធម៌ ចរិយាធម៌ វប្បធម៌ អរិយធម៌ របស់ជាតិ​ ឱ្យបានកាន់តែច្រើន ពីថ្នាក់បឋមដល់ក្រោយឧត្តមសិក្សា។
• សហគមន៍ និង សាលារៀនត្រូវបានសហការគ្នាឱ្យបានជិតស្និទ្ធ “ដាំក្នុងសាលា ផ្លែផ្កាក្នុងសង្គម” ក្នុងគោលបំណងអប់រំ។
• ចូលរួមគ្រប់សកម្មភាពសង្គម ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើអបាយមុខ ដែលធ្វើឱ្យសង្គមមានអស្ថេរភាព។
• ច្បាប់មានហើយត្រូវអនុវត្តន៍ឱ្យបានល្អ មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការបំបាត់នូវអំពើពាលាអាវាសែទាំងអស់។
• អប់រំផ្សព្វផ្សាយឱ្យពលរដ្ឋ ស្អប់ខ្ពើមអំពើពាលាអាសែនានា...។
គ. ដើម្បីកសាងខ្លួនឱ្យទៅជាយុវជនល្អ ពលរដ្ឋល្អមួយរូប ម្នាក់ៗត្រូវ៖
• មានចំណេះដឹងទូលំទូលាយ និង ចំណេះដឹងវិទ្យាសាស្ត្រទាន់សម័យទំនើប។
• ក្រមសីលធម៌ និង គុណធម៌ប្រពៃ។
• យល់ដឹងពីសិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតរយ្យ និង បរិស្ថានសង្គម ហើយអនុវត្តន៍ឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព។
• មានមនសិការការងារ មានសាមគ្គីភាពល្អ សុខភាពល្អមាំមួន។
• មានបទពិសោធន៍ និង ស្វ័យសិក្សាជានិច្ច ដោយធ្វើការស្រាវជ្រាវតាមការវិវត្តរបស់សង្គមជឿនលឿន។
• ស្មោះត្រង់នឹងមាតុប្រទេស...។

គេថា ”ខ្វះការអប់រំ ខ្វះការអភិវឌ្ឍ“។ ចូរពន្យល់?
#ខ្វះការអប់រំ #ខ្វះការអភិវឌ្ឍ ព្រោះថា៖
• ខ្វះធនធានមនុស្ស សម្រាប់ការពារ និងការកសាងជាតិ។
• មានអនក្ខរជន ទុគ៌តជន ភាពក្រីក្រ ខូចបរិស្ថានដោយខ្វះចំណេះ។
• កើតមានជំងឺឈឺថ្កាត់ អំពើអសកម្ម (ចោរកម្ម ឃាតកម្ម ហិង្សា…។
• ខ្វះគំនិតច្នៃប្រឌិត គ្មានការត្រិះរិះពិចារណា រស់នៅដូចសត្វធាតុ។
• គ្មានគំនិតបង្កើតស្នាដៃ គ្មានសាមគ្គីភាព ភាតរភាព ឯកភាព សិទ្ធិមនុស្ស លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ មនសិការស្រលាញ់ា ការពារជាតិមាតុភូមិ។
• បាត់បង់សេវាសង្គម កិត្តិយស សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ បាក់ទឹកចិត្ត និងភាពអស់សង្ឃឹម។
• មិនអាចអប់រំ សុខភាព អនាម័យ បរិស្ថាន សិទ្ធិក្នុងប្រជាធិបតេយ្យភាព ពិបាកក្នុងការកសាងប្រទេស រស់នៅគ្មានប្រយោជន៍ បំផ្លាញតែពេលវេលាអ្នកដ៏ទៃ។