ចូរប្អូននិយាយអំពីអត្តសញ្ញាណនៃវប្បធម៌ខ្មែរ?
○ មានន័យថាជាគ្រឿងសំគាល់ឬជាសញ្ញាសំគាល់ដែលបញ្ជាក់អំពីវប្បធម៌របស់ខ្មែរមានដូចជា សិល្បៈ ជំនឿ ទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណី សាសនា។ ចំណែកទាំងនោះមានលក្ខណៈខុសគ្នា ដូចតទៅ៖
• សិល្បៈ៖ សំដៅលើទេពកោសល្យ ឬ ភាពប៉ិនប្រសព្វរបស់មនុស្សនៅក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។
• សិល្បៈសំខាន់ៗ មានស្ថាបត្យកម្ម សិល្បៈចំលាក់ សិល្បៈគំនូរ តន្រី របាំ អក្សរ សិល្បៈភាពយន្ត។ ជំនឿ សំដៅទៅការជឿ ការដិតជាប់របស់ជនជាតិយើង តាំងពីបុរាណដល់បច្ចុប្បន្ន។ ជំនឿទាំងនោះ មានដូចជា ជំនឿអ្នកតា ជំនឿមេបា ជំនឿលើគ្រូ។
• ទំនៀមទំលាប់៖ សំដៅលើសកម្មភាពទាំងឡាយ ដែលជនជាតិបានអនុវត្តក្នុងពេលកន្លងមក ហើយបានក្លាយជាទំលាប់មួយ ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ ទំនៀមទំលាប់:មានដូចជា ពេលកើត ពេលស្លាប់ បំបួសនាគ ចូលម្លប់។
• ប្រពៃណី៖ មានន័យថា ជា ទំលាប់ល្អរបស់ជនជាតិខ្មែរដែលបានអនុវត្តកន្លងមក ហើយបានក្លាយជាទំលាប់ដ៏ប្រពៃណីសំរាប់សង្គមជាតិទាំងមូល។ ប្រពៃណីទាំងនោះមានដូចជា ប្រពៃណីភារៈកិច្ច ប្រពៃណីស្លៀកពាក់ ប្រពៃណីការធ្វើបុណ្យ។
• សាសនា៖ សំដៅលើទ្រីស្តីទាំងពីរ (ព្រហ្មណ៌សាសនា ព្រះពុទ្ធសាសនា) ធំៗ ដែលបានចូលរួមផ្សព្វផ្សាយទៅសង្គមខ្មែរ ហើយធ្វើអោយមានការរីកចំរើន តាំងពីសម័យដើមរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ ដូចនេះ ចំណុចសំខាន់ខាងលើ គឺជា គ្រឿងសំគាល់អត្តញាណរបស់ខ្មែរ។
○ មានន័យថាជាគ្រឿងសំគាល់ឬជាសញ្ញាសំគាល់ដែលបញ្ជាក់អំពីវប្បធម៌របស់ខ្មែរមានដូចជា សិល្បៈ ជំនឿ ទំនៀមទំលាប់ ប្រពៃណី សាសនា។ ចំណែកទាំងនោះមានលក្ខណៈខុសគ្នា ដូចតទៅ៖
• សិល្បៈ៖ សំដៅលើទេពកោសល្យ ឬ ភាពប៉ិនប្រសព្វរបស់មនុស្សនៅក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។
• សិល្បៈសំខាន់ៗ មានស្ថាបត្យកម្ម សិល្បៈចំលាក់ សិល្បៈគំនូរ តន្រី របាំ អក្សរ សិល្បៈភាពយន្ត។ ជំនឿ សំដៅទៅការជឿ ការដិតជាប់របស់ជនជាតិយើង តាំងពីបុរាណដល់បច្ចុប្បន្ន។ ជំនឿទាំងនោះ មានដូចជា ជំនឿអ្នកតា ជំនឿមេបា ជំនឿលើគ្រូ។
• ទំនៀមទំលាប់៖ សំដៅលើសកម្មភាពទាំងឡាយ ដែលជនជាតិបានអនុវត្តក្នុងពេលកន្លងមក ហើយបានក្លាយជាទំលាប់មួយ ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ ទំនៀមទំលាប់:មានដូចជា ពេលកើត ពេលស្លាប់ បំបួសនាគ ចូលម្លប់។
• ប្រពៃណី៖ មានន័យថា ជា ទំលាប់ល្អរបស់ជនជាតិខ្មែរដែលបានអនុវត្តកន្លងមក ហើយបានក្លាយជាទំលាប់ដ៏ប្រពៃណីសំរាប់សង្គមជាតិទាំងមូល។ ប្រពៃណីទាំងនោះមានដូចជា ប្រពៃណីភារៈកិច្ច ប្រពៃណីស្លៀកពាក់ ប្រពៃណីការធ្វើបុណ្យ។
• សាសនា៖ សំដៅលើទ្រីស្តីទាំងពីរ (ព្រហ្មណ៌សាសនា ព្រះពុទ្ធសាសនា) ធំៗ ដែលបានចូលរួមផ្សព្វផ្សាយទៅសង្គមខ្មែរ ហើយធ្វើអោយមានការរីកចំរើន តាំងពីសម័យដើមរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ ដូចនេះ ចំណុចសំខាន់ខាងលើ គឺជា គ្រឿងសំគាល់អត្តញាណរបស់ខ្មែរ។
4 months ago