ដើម្បីទាញយករ៉ែមកប្រើប្រាស់ គេប្រើវិធីអ្វីខ្លះ?
🔹️ដើម្បីទាញយករ៉ែ គេប្រើវិធី ២ យ៉ាង គឺ៖
· ការបូមយករ៉ែ៖ គឺជាវិធីទាញយករ៉ែលើផ្ទៃដី ដូចជា ខ្សាច់ ក្រួស និង កំណប់រ៉ែផ្សេងទៀត ដែលនៅបាតទន្លេ ឬ សមុទ្រ ដោយប្រើប្រដាប់ចូកពិសេសម៉្យាង។
· ការជីកយករ៉ែ៖ មានបួនប្រភេទ ការជីកយកដោយចំហ ការចូកយកដោយផ្ទាល់ ការជីកយករ៉ែផ្តេក និង ការជីករយករ៉ែបញ្ឈរ។

តើការប្រើប្រាស់រ៉ែមានលក្ខណៈដូចគ្នាឬទេ? ហើយក្រុមប្រទេសណាប្រើប្រាស់រ៉ែច្រើនជាងគេ?
◈ ការប្រើប្រាស់រ៉ែ មានលក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាទៅតាមប្រទេសនីមួយៗ និង អាស្រ័យលើលក្ខណៈរបស់វា។ ប្រទេសអភិវឌ្ឃ ប្រើប្រាស់រ៉ែយ៉ាងច្រើនលើសលប់។

តើរបាយកំណប់រ៉ែនៅលើផែនដីស្មើរគ្នាឬទេ? ព្រោះអ្វី?
○ របាយកំណប់រ៉ែនៅផែនដីពុំស្មើរគ្នាទេ ព្រោះគេសង្គេតឃើញប្រទេសខ្លះសម្បូរកំណប់រ៉ែ ហើយប្រទេសខ្លះទៀត ពុំសូវមានកំណប់រ៉ែទាល់តែសោះ។

តើរ៉ែត្រូវបានគេប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើអ្វីខ្លះ?
○ រ៉ែ ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់សម្រាប់ផលិតរបស់នានាជាច្រើន នៅក្នុងប្រទេសដែលពឹងផ្អែកលើឧស្សាហកម្ម ដូចជា ផ្លូវគមនាគមន៍ រថយន្ត កុំព្យូទ័រ ជីកសិកម្ម។

ចូរនិយាយពីកំណកំណើតរ៉ែពីសិលាប្រែកំណើត?
○ នៅពេលមានការផ្លាស់ប្តូរសម្ពាធ សីតុណ្ហភាព សិលានឹង ទទួលរងនូវលំនាំប្រែកំណើត ហើយសិលាដែលកកើតឡើងក្នុងសិលានោះ រួមមាន កាល់ស៊ីតកាណេត ក្រាភីត ហេម៉ាទីត ម៉ាញេទីត មីកា និង ថក។

ដូចម្តេចហៅថា វ៉ែន?
○ វ៉ែន គឺជា ស្នាមតួចមួយ ឬ បន្ទះរ៉ែមួយដែលខុសពីរ៉ែនៅជុំវិញសិលា។ សូលុយស្យុងទឹកក្តៅ និង លោហៈតែងតែហូរកាត់ស្នាមបាក់បែកនៃសិលា។

លោហៈសុទ្ធដែលកកើតបានជាក្រាមពីសូលុយស្យុងទឹកក្តៅក្នុងផែនដីកើតឡើងពីអ្វី?
○ កើតឡើងពីវ៉ែន។

តើរ៉ែកើតពីសូលុយស្យុងមានប៉ុន្មានប្រភេទ? អ្វីខ្លះ? ចូររៀបរាប់។
○ រ៉ែ កើតពីសូលុយស្យុង មានពីរប្រភេទ គឺ៖
· រ៉ែ កកើតឡើងពីរំហួតសូលុយស្យុង៖ រ៉ែ ខ្លះកើតឡើងនៅពេលរំហួតនៃសូលុយស្យុង។ ឧទាហរណ៍៖ ពំនូករ៉ែហាលីត ម្នាងសិលា និង កាល់ស៊ីត។
· រ៉ែ កកើតឡើងពីសូលុយស្យុងទឹកក្តៅ៖ នៅក្នុងជម្រៅផែនដី ម៉ាក់ម៉ាអាចធ្វើឲ្យទឹកឡើងកម្ពៅ នៅសីតុណ្ហភាពយ៉ាងខ្ពស់ ហើយអង្គធាតុ និង សមាសធាតុដែលកកើតបានរ៉ែ រលាយក្នុងទឹកក្តៅនោះ។ នៅពេលដែលសូលុយស្យុងទឹក ចាប់ផ្តើមត្រជាក់ អង្គធាតុ និង សមាសធាតុទាំងនោះ ស្ថិតនៅក្នុងសូលុយស្យុង ហើយក៏បានជាក្រាមរ៉ែ។

តើរ៉ែមានកំណកំណើតដូចម្តេចខ្លះ?
○ រ៉ែ មានកំណើតពី៖
· រ៉ែ បានពីម៉ាក់ម៉ានិងកំអែភ្នំភ្លើង៖ រ៉ែកើតឡើងពីម៉ាក់ម៉ាក្តៅ ហើយចុះត្រជាក់នៅក្នុងជម្រៅផែនដី ឬ កកើតឡើងពីកំអែភ្នំភ្លើងកករឹងលើផ្ទៃផែនដី។
· រ៉ែ បានពីសូលុយស្យុង៖ នៅពេលដែលអង្គធាតុ និង សមាសធាតុដែលរលាយនៅក្នុងទឹក ចេញជាសូលុយស្យុងមួយ កំណក្រោមបានកកើតឡើង។
· រ៉ែ បានពីសិលាប្រៃកំណើត៖ ការផ្លាស់ប្តូរសម្ពាធ សីតុណ្ហភាព សិលានឹងទទួលរងនូវលំនាំប្រែកំណើត ហើយសិលាដែលកកើតឡើងក្នុងសិលានោះ រួមមាន៖ កាលស៊ីត កាណេត ក្រាភីត ហេម៉ាទីត ម៉ាញេទីត មីកា និង​ ថក។

តើអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រកំណត់ភាពរឹងនៃរ៉ែដោយមាត្រដ្ឋានអ្វី? កំណត់យកសំណាកនៃភាពរឹងប៉ុន្មាន? លើរ៉ែអ្វីខ្លះ? ចូររៀបរាប់។
○ ភាពរឹងនៃរ៉ែកំណត់ដោយមាត្រដ្ឋានម៉ូស (Moh Hardness Scale)។ ការកំណត់យកសំណាកនៃភាពរឹងពី ១ ដល់ ១០ គឺ៖
១. ថក (Talc) ជារ៉ែទន់ជាងគែអាចឆ្កូតក្រចក
២. ម្នាងសិលា (Gypsum) ងាយឆ្កូតនឹងក្រចក
៣. កាល់ស៊ីត (Calcite) អាចឆ្កូតកាក់ទង់ដែង
៤. ភ្លុយអរីត (Fluorite) ងាយឆ្កូតកាំបិតដែកថែប
៥. អាប៉ាទិត (Apatite) អាចឆ្កូតកាំបិតដែកថែប
៦. ផែលស្ប៉ាត (Feldspar) មិនអាចឆ្កូតកាំបិត ដែកថែប តែអាចឆ្កូតនឹងកញ្ជក់បង្អួច
៧. ក្វាត (Quartz) អាចឆ្កូតដែកថែប​នឹងកញ្ចក់រឹង
៨. ពេជ្រពណ៍លឿង (Topaz) អាចឆ្កូតក្វាត
៩. កូរានដិម (Corundum) អាចឆ្កូតពេជ្រពណ៍លឿង
១០. ពេជ្រ ជារ៉ែដែលរឹងជាងគេ អាឆឆ្កូតគ្រប់សារធាតុទាំងអស់បាន។

ហេតុអ្វីបានជាអាជីវកម្មទាញយករ៉ែធម្មជាតិពីសំបកផែនដីកំពុងមានសំទុះលឿនម្លេះ?
○ បានជាអាជីវកម្មទាញយករ៉ែធម្មជាតិពីសំបកផែនដីកំពុងមានសំទុះលឿន ព្រោះនៅលើពិភពលោកតម្រូវការរ៉ែកាន់តែកើនឡើងជាលំដាប់ នៅពេលមនុស្សកើន ហើយតម្រូវការប្រើប្រាស់របស់បុគ្គលម្នាក់ៗ កើនឡើងដែរ។

តើរ៉ែជាអ្វី? ហេតុអ្វីបានជាគេថារ៉ែជាធនធានមិនកើតឡើងវិញ?
○ រ៉ែ គឺជា អង្គធាតុអសរីរាង្គ ដែលកើតឡើងដោយធម្មជាតិក្នុងសំបងផែនដី។ ន័យម៉្យាងទៀតថា រ៉ែ គឺជាសារធាតុគីមីធម្មជាតិ មាននៅក្នុងដី ឬ ក្នុងសិលា។
បានជាគេថា រ៉ែជា ធនធានមិនកើតឡើងវិញ ព្រោះវាកើតឡើងយ៉ាងយឺតបំផុត ក្នុងរយៈពេលរាប់លានឆ្នាំ ហើយមានបរិមាណកំណត់ វាពុំអាចកើតឡើងវិញបាន នៅពេលដែលគេបានយកវាទៅប្រើប្រាស់អស់។