ហេតុអ្វីបានជារាជរដ្ឋាភិបាលបង្កើតច្បាប់នេះឡើង?
○ បានជារាជរដ្ឋាភិបាល បង្កើតច្បាប់សញ្ជាតិនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជានេះឡើង ក្នុងគោលដៅ៖
• កំណត់សញ្ជាតិខ្មែរ ចំពោះជនដែលបំពេញលក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់ ដែលរស់នៅលើទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬ នៅឯបរទេស។
• កំណត់ឱ្យបានច្បាស់ ពីអត្តសញ្ញាណនៃជនជាតិរបស់ខ្លួន។
• ការពារសិទ្ធិប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ក្នុងការរក្សាសញ្ជាតិខ្លួន ដោយមិនមានជនណាអាចដកសញ្ជាតិបាន។
• ការពារមិនឱ្យជនណា អាចនិរទេស បញ្ជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ឱ្យទៅនៅក្រៅប្រទេស ដោយគ្មានកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយគ្នា ទៅវិញទៅមកឡើយ។
• ងាយស្រួលក្នុងការគ្រប់គ្រងប្រជាពលរដ្ឋខែ្មរ ដែលផ្លាស់ប្តូរទីកន្លែងរស់នៅ ជាពិសេសនៅឯបរទេស ដើម្បីឱ្យពួកគេទទួលបាននូវការគាំពារ តាមគ្រប់មធ្យោបាយការទូតពីរដ្ឋ និង ការពារមិនឱ្យបាត់បង់សញ្ជាតិដោយឯកឯង។
• ការពារមិនឱ្យបាត់បង់ ពូជពង្សវង្សត្រកូល ជាតិកំណើតរបស់ខ្មែរ។

ដូចម្តេចដែលហៅថា “ច្បាប់សញ្ជាតិ”?
○ ដែលហៅថា “ច្បាប់សញ្ជាតិ” គឺជា ច្បាប់សម្រាប់កំណត់ពូជពង្សវង្សត្រកូល ជាតិកំណើតរបស់ប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសមួយ។

ជនបរទេសអន្តោប្រវេសន៍អាចទទួលឱ្យស្នាក់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយបានបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌដែលមានចែងនៅក្នុងមាត្រាទី៨ច្បាប់នេះ។ តើក្រៅពីលក្ខខណ្ឌនេះត្រូវមានកាតព្វកិច្ចអ្វីខ្លះទៀត?
○ កាតព្វកិច្ចត្រូវបំពេញ មានដូចជា៖
• បង្ហាញនូវសម្បទា មានផលប្រយោជន៍ដល់សេដ្ឋកិច្ច ឬ សង្គមកិច្ច ឬ វិទ្យាសាស្រ្តបច្ចេកទេស ឬ វប្បធម៌សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។
• តំកល់ប្រាក់ធានាតាមចំនួនសមស្រប សម្រាប់បង់ថ្លៃសោហ៊ុយធ្វើដំណើរត្រឡប់ទៅវិញ ឬ មានប្រាក់ធានាថាអាចរស់នៅដោយសារទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ខ្លួន។
• មានកាយសម្បទាបំពេញវិជ្ជាជីវៈខ្លួន បានដោយមានការបញ្ជាក់ពីគ្រូពេទ្យនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន និង មានកិច្ចសន្យាការងារជាលាយលក្សណ៍អក្សរ។
• មានលិខិតថ្កោលទោស ដែលចេញដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនៃប្រទេសរបស់ខ្លួន។
• ត្រូវបំពេញឱ្យបាននូវលក្ខខណ្ឌសន្តិសុខ ដែលព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាតម្រូវឱ្យមាន។

តើជនបរទេសដែលមិនមែនជាជនអន្តោប្រវេសន៍អាចស្នាក់អាស្រ័យក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានដោយមានលក្ខខណ្ឌដូចម្តេចខ្លះ?
○ ជនបរទេសដែលមិនមែនជាជនអន្តោប្រវេសន៍ អាចស្នាក់អាស្រ័យក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាន ដោយមានលក្ខខណ្ឌ ដូចជា៖
• ត្រូវមានការអនុញ្ញាតចូលជាមុន ពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
• ត្រូវនាំមកជាមួយនូវលិខិតឆ្លងដែន ឬ ឯកសារណាមួយដែលមានតម្លៃស្មើ ដែលមានចុះហត្ថលេខាចូលដោយអាជ្ញាធរ ដូចមាន កំណត់នៅវ័ក្យខ័ណ្ឌទី ១ នៃច្បាប់នេះ។
• ត្រូវបង់ថ្លៃទិដ្ឋាការ អាករព្រលានយន្តហោះ
ឬ កំពង់ផែ។

តើគេចែកជនបរទេសដែលមកស្នាក់អាស្រ័យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាប៉ុន្មានប្រភេទ?
○ គេចែកជនបរទេស ដែលមកស្នាក់អាស្រ័យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជា ៣ ប្រភេទ គឺ៖
· ជនបរទេស មិនមែនអន្តោប្រវេសន៍​
· ជនបរទេស អន្តោប្រវេសន៍
· ជនបរទេស អន្តោប្រវេសន៍ ជា អ្នកវិនិយោគឯកជន

តើជនបរទេសអន្តោប្រវេសន៍ដែលជាអ្នកវិនិយោគឯកជនមានប៉ុន្មានប្រភេទ?
○ ជនបរទេសអន្តោប្រវេសន៍ដែលជាអ្នកវិនិយោគឯកជន ចែកចេញជាពីរប្ររភេទ គឺ៖
• ជនបរទេសដែលចូលមកកម្ពុជា ដើម្បីពិនិត្យលទ្ធភាពធ្វើវិនិយោគ។
• ជនបរទេសដែលទទួលបានលិខិតអនុញ្ញាត ឱ្យធ្វើវិនិយោគពីក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា រួចជាស្រេចហើយ។

តើជនបរទេសដែលចាត់ទុកជាអន្តោប្រវេសន៍ជាជនដូចម្តេច?
○ ជនបរទេសដែលចាត់ទុកជាអន្តោប្រវេសន៍ ជា អ្នកវិនិយោគឯកជន គឺ ជនទាំងឡាយណាដែលមកព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយស្របច្បាប់ដើម្បីស្នាក់នៅរយៈពេលយូរ ឬ ដើម្បីប្រកបវិជ្ជាជីវៈ ឬ ធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗដែលទាក់ទងនឹងឧស្សាហកម្ម ពាណិជ្ជកម្ម សេវាឬ កសិកម្ម។

ចូរពន្យល់ពីការផ្តន្ទាទោសចំពោះអ្នកសមគំនិត​ ដែលប្រព្រឹត្តខុសនឹងច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍។
○ ការផ្តន្ទាទោសចំពោះអ្នកសមគំនិត ដែលប្រព្រឹត្តខុសនឹងច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ មានដូចជា៖
💥 ការជាប់ពន្ធនាគារ
• ត្រូវជាប់ពន្ធនាគារពី ៣ ទៅ ៦ ខែ ចំពោះជនដែលផ្តល់ជំនួយ ឬ ជួយលាក់បាំងក្នុងការបញ្ចូលជនបរទេសដែលគ្មានការអនុញ្ញាតមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
• ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់គុកពី ៦ ខែ ដល់ ១ ឆ្នាំ ចំពោះមន្រ្តី ឬ ភ្នាក់ងាររាជការមានសមត្ថកិច្ចរូបណា ដែលសមគំនិត ឬ ជួយសម្រួលដល់ការប្រព្រឹត្តបទល្មើស។
• ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់គុកពី ៥ ដល់ ១០ ឆ្នាំ ចំពោះអ្នកដែលសមគំនិតជាមួយជនបរទេស ក្នុងការក្លែងបន្លំសរសេរត្រួត កោសលប់ ឱ្យគេខ្ចី ឬ មួយសរសេរឈ្មោះក្លែងក្លាយក្នុងប័ណ្ណស្នាក់នៅ ប័ណ្ណការងារ កិច្ចសន្យា ឬ មួយក៏ប្រើប្រាស់ឯកសារដែលមានឈ្មោះផ្សេងពីខ្លួន ឬ ធ្វើបណ្តឹងក្លែងបន្លំសុំឯកសារខាងលើ។
💥 ទោសពិន័យជាប្រាក់
• ពិន័យអន្តរការណ៍ជា​ប្រាក់ពី ១០,​០០០ ទៅ ៣០,០០០ រៀលចំពោះម្ចាស់ ឬ អ្នកកាន់កាប់លំនៅឋានណា ដែលពុំបានជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ស្តីពីការស្នាក់នៅរបស់ជនបរទេសនៅក្នុងលំនៅឋានរបស់ខ្លួន។
• ក្នុងករណីមិនរាងចាល គឺ ត្រូវពិន័យអន្តរការណ៍ជាប្រាក់ពី ៣០,​០០០ រៀលដល់ ៦០,​០០០ រៀល។
• ត្រូវពិន័យអន្តរការណ៍ជាប្រាក់ពី ២០០,០០០ ដល់ ៥០០,០០០ រៀល ចំពោះជនដែលទទួលជនបរទេសឱ្យធ្វើការ ហើយមិនគោរពច្បាប់ការងារនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ករណីមិនរាងចាលត្រូវដាក់គុកពី ១ ដល់ ៣ ខែ។

ចូរពន្យល់ពីការផ្តន្ទាទោសចំពោះជនបរទេសទាក់ទងនឹងការអនុវត្តច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍។
○ ពន្យល់ពីការផ្តន្ទាទោស ចំពោះជនបរទេសទាក់ទងនឹងការអនុវត្តច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍។
♤ ការផ្តន្ទាទោស ជាការដាក់ទោសបញ្ញាត្តិដល់ជនបរទេស ឬ ភ្នាក់ងារមានសមត្ថកិច្ច​ ឬ ជនទាំងឡាយណាដែលមិនបានអនុវត្តតាមច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ ឬ ការបណ្តេញចេញពីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចំពោះជនបរទេសដែលមិនគោរព និង អនុវត្តតាមច្បាប់នេះ។
💥 ទោសជាប់ពន្ធនាគារ ទោសជាប់ពន្ធនាគារមានដូចជា៖
• ជនបរទេសទាំងឡាយណាដែលចូលមកព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតដែលលបលាក់បន្លំ ឬ ដោយល្បិចផ្សេងៗ ដែលផ្ទុយនឹងច្បាប់ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់គុកពី ៣ ខែ ដល់ ៦ ខែ មុននឹងងត្រូវបណ្តេញពីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
• ត្រូវផ្តន្ទាទោសដូចគ្នា ចំពោះជនណាដែលផ្តល់ជំនួយ ឬ ជួយលាក់បាំងក្នុងការបញ្ចូលជនបរទេស ដែលគ្មានការអនុញ្ញាតមកក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
• មន្ត្រី ឬ ភ្នាក់ងារ រាជការមានសមត្ថកិច្ចរូបណាដែលជាអ្នកសមគំនិត ឬ ជួយសម្រួលក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់គុកពី ៦ ខែ ដល់មួយឆ្នាំ។
• ជនណាធ្វើការកោសលុប សរសេរត្រួត ក្លែង ឬ ឱ្យគេខ្លី ឬ មួយក៏សរសេរឈ្មោះក្លែងក្លាយនៅក្នុងប័ណ្ណស្នាក់នៅ ប័ណ្ណការងារកិច្ចសន្យា ឬ មួយក៏ប្រើប្រាស់ឯកសារទាំងនោះ ដែលមានឈ្មោះផ្សេងពីឈ្មោះខ្លួន ឬ ធ្វើបណ្តឹងក្លែងបន្លំ សុំឯកសារខាងលើ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់គុកពី ៥ ឆ្នាំ ដល់ ១០ ឆ្នាំ។ អ្នកសមគំនិត ត្រូវផ្តន្ទាទោសដូចគ្នា។
💥 ទោសពិន័យជាប្រាក់ ទោសពិន័យជាប្រាក់មានដូចជា៖
+ ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យអន្តរការណ៍ជាប្រាក់ពី ៥០,០០០ រៀល ដល់ ១,​០០០,០០០ រៀល ចំពោះជនអន្តោប្រវេសន៍ដែល៖
• មិនបានបង្ហាញខ្លួន និង ដាក់ពាក្យសុំស្នាក់នៅបន្ទាប់ពីមកដល់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
• មិនបានសុំបញ្ជាក់លើប័ណ្ឌស្នាក់នៅ នៅពេលសមត្ថកិច្ចធ្វើការឆែកឆេរ ឬ មិនព្រមប្រគល់ប័ណ្ណនៅពេលដែលសមត្ថកិច្ច ធ្វើការដកហូតដោយសមត្ថកិច្ចពិនិត្យឃើញថា ជនអន្តោប្រវេសន៍នោះមិនគោរពតាមបទបញ្ញត្តិនៃច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍។
• ការធ្វើដំណើរជិត ឬ ចូលក្នុងតំបន់ដែលសមត្ថកិច្ចហាមឃាត់។
• ប្រើប្រាស់ប័ណ្ណស្នាក់នៅហួសរយៈពេលកំណត់។
• មិនបានសុំការអនុញ្ញាតចេញ និង វិលមកវិញពីអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចក្នុងរយៈពេលស្នាក់នៅ។
+ ក្នុងករណីពុំរាងចាល ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យអន្តរការណ៍ជាប្រាក់ពី​ ១,​០០០,០០០ រៀល ដល់ ២,​០០០,០០០ រៀល។
+ ករណីមិនរាលចាល ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យអន្តរការណ៍ជាប្រាក់ពី​៣០ ០០០ រៀល ដល់ ៦០ ០០០រៀល។
+ ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យអន្តរការណ៍ជាប្រាក់ពី ១០,​ ០០០ រៀល ដល់ ៣០,​០០០ រៀល ចំពោះម្ចាស់
ឬ អ្នកកាន់កាប់លំនៅឋានណា ដែលពុំបានជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ស្តីពីការស្នាក់នៅរបស់ជនបរទេសក្នុងលំនៅឋានរបស់ខ្លួន។
+ ត្រូវផ្តន្ទាទោសពិន័យអន្តរការណ៍ជាប្រាក់ ២០០,០០០ រៀល ដល់ ៥០០,០០០ រៀល ចំពោះជនដែលទទួលជនបរទេសឱ្យធ្វើការ ហើយមិនគោរពច្បាប់ការងារនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ក្នុងករណីមិនរាងចាល ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់គុកពី ១ ខែ ដល់ ៣ ខែ។
💥 ទោសបណ្តេញចេញ
មាត្រាមួយចំនួនក្នុងច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ បានចែងពីការបណ្តេញចេញជនបរទេស ដែលមិនអនុវត្តតាមច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ មានដូចជា៖
+ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវបណ្តេញចេញពីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា រាល់ជនបរទេសអន្តោប្រវេសន៍ណាដែលរំលោភ លើបញ្ញត្តិច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍។
+ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ ត្រូវបណ្តេញចេញពីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា រាល់ជនបរទេសដែល៖
• មានអាកប្បកិរិយា និង សកម្មភាពគ្រោះថ្នាក់ដល់សន្តិសុខជាតិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
• ក្រសួងមានសមត្ថកិច្ច មានភស្តុតាងជាក់លាក់ថា ជននោះជាអ្នកកប្រឆាំងនឹងសន្តិសុខនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
• មកធ្វើការនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដោយគ្មានប័ណ្ណការងារ។

ចូរពន្យល់ពីការគ្រប់គ្រងជនបរទេស។
○ ពន្យល់ពីការគ្រប់គ្រងជនបរទេស៖
ការធ្វើដំណើរ ឬ ផ្លាស់ប្តូរលំនៅឋានពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយផ្សេងទៀត ត្រូវបានគាំពារដោយច្បាប់ ឬ លិខិតស្នាមរដ្ឋបាលផ្សេងៗ សម្រាប់សុវត្ថិភាព និង ស្ថិរភាព។ ដើម្បីគ្រប់គ្រងបាននូវបញ្ហាការធ្វើដំណើរ ឬ ការផ្លាស់ប្តូរប្រទេស។ បណ្តាប្រទេសទាំងអស់ក្នុងសកលលោក បានរៀបចំជាច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ សម្រាប់គ្រប់គ្រងលើជនដែលធ្វើដំណើរ ឬ ផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅឋានជាដើម។ រីឯជនបរទេសដែលចូលមកក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវមានអត្តសញ្ញាណច្បាស់លាស់ ដោយត្រូវមានលិខិតឆ្លងដែនឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ពោល គឺ ត្រូវគោរពច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍របស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

ចូរប្រៀបធៀបជនបរទេស មិនមែនជាអន្តោប្រវេសន៍ និង ជាអន្តោប្រវេសន៍។
○ ប្រៀបធៀបជនបរទេស មិនមែនជាអន្តោប្រវេសន៍ និង ជាអន្តោប្រវេសន៍៖
☆ ជនបរទេសមិនមែនជាអន្តោប្រវេសន៍
• ជនបរទេសដែលមកប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនាមជាទេសចរណ៍
• ជនបរទេសដែលមកទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា
• មន្ត្រីទូត មន្ត្រីកុងស៊ុល
☆ ជនបរទេសដែលជាអន្តោប្រវេសន៍
• ជនបរទេសដែលមកប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនាមជាអ្នកវិនិយោគឯកជន
• ជនបរទេសដែលមកស្នាក់នៅយូរ ដើម្បីប្រកបមុខរបរវិជ្ជាជីវៈ ឬ ធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗ

ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសយើងបង្កើតឱ្យមានច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍?
○ បានជាប្រទេសយើងបង្កើតឱ្យមានច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ ព្រោះ៖
• ដើម្បីគ្រប់គ្រងជនបរទេសគ្រប់រូបដែលធ្វើដំណើរ និង ស្នាក់នៅលើទឹកដីនៃព្រះរាជាណចក្រកម្ពុជា។
• ដើម្បីរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយ និង សន្តិសុខក្នុងប្រទេស។
• ដើម្បីកុំឱ្យមានការរើសអើង សញ្ជាតិ ពូជសាសន៍...។

តើដូចម្តេចដែលហៅថា “ច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍”?
○ ដែលហៅថា “ច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍” ជាច្បាប់មួយប្រភេទ ដែលមានគោលដៅគ្រប់គ្រងជនបរទេសគ្រប់រូប ដែលធ្វើដំណើរ និង ស្នាក់នៅលើទឹកដីមិនមែនជាទឹកដីកំណើតរបស់ខ្លួន។

តើច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម័តនៅថ្ងៃខែឆ្នាំណា?
○ ច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ ត្រូវបានរដ្ឋសភាអនុម័តនៅថ្ងៃទី ០៩ ខែ វិចិ្ឆកា ឆ្នាំ ១៩៥៣។

តើរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងដូចម្តេចអំពីព្រះមហាក្សត្រ?
○ មាត្រា ៧ បានចែងថា ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជាទ្រង់គ្រងរាជសម្បត្តិ ប៉ុន្តែទ្រង់មិនកាន់អំណាចឡើយ។ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋមួយជីវិត។ អង្គព្រះមហាក្សត្រ មិនអាចនរណារំលោភបំពានបានឡើយ។
• មាត្រា ៨ បានចែងថា ព្រះមហាក្សត្រជានិមិត្តរូបនៃឯកភាពជាតិ និង និរន្តរភាពជាតិ​។ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ធានាឯករាជ្យជាតិ អធិបតេយ្យ និង បូរណភាពទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទ្រង់ជាអ្នកធានាគោរពសិទ្ធិ និង សេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និង ការគោរពសិទ្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ។
• មាត្រា ៩ បានចែងថា ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់មានតួនាទីខ្ពង់ខ្ពស់ ជា អាជ្ញាកណ្តាលដើម្បីធានាការប្រព្រឹត្តទៅនៃអំណាចសាធារណៈឱ្យមានភាពទៀងទាត់។
• មាត្រា ១០ បានចែងថា របបរាជានិយមកម្ពុជា ជា របបជ្រើសតាំង។ ព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ឥតមានព្រះរាជអំណាច ចាត់តាំងព្រះរាជ្ជទាយាទសម្រាប់គ្រងរាជសម្បត្តិឡើយ។
• មាត្រា ១១ បានចែងថា ក្នុងករណីដែលព្រះមហាក្សត្រ ពុំអាចបំពេញព្រះរាជភារៈជាព្រះប្រមុខរដ្ឋបានដូចធម្មតា ដោយព្រះអង្គទ្រង់ប្រឈួនជាទម្ងន់ មានការបញ្ជាក់ដោយក្រុមគ្រូពេទ្យជំនាញជ្រើសរើសដោយប្រធានរដ្ឋសភា និង នាយករដ្ឋមន្រ្តីនោះ ប្រធានរដ្ឋសភាបំពេញភារកិច្ចប្រមុខរដ្ឋជំនួសព្រះអង្គក្នុងឋានៈជា ”ព្រះរាជានុសិទ្ធិ”។
• មាត្រា ១២ បានចែងថា នៅពេលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ចូលទីវង្គត់ ប្រធានរដ្ឋសភាទទួលភារកិច្ច ជា ប្រមុខរដ្ឋស្តីទី ក្នុងឋានៈជាព្រះរាជានុសិទ្ធិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។

តើគណបក្សមួយដែលមានសមាជិកច្រើននៅក្នុងសភាមានសិទ្ធិដូចម្តេចខ្លះ?
○ គណបក្សមួយដែលមានសមាជិកច្រើន នៅក្នុងសភាមានសិទ្ធិរៀបចំរដ្ឋាភិបាល និង ចាត់ចែងការងារផ្សេងៗទៅតាមទិសដៅ និង គោលនយោបាយរបស់បក្សខ្លួន។ សូមបញ្ជាក់ថា នៅអាណត្តិថ្មីនេះ គឺ មានតែគណបក្សប្រជាជនប៉ុណ្ណោះ ដែលមានសម្លេងយ៉ាងច្រើនលើសលប់ក្នុងសភាជាតិកម្ពុជា។

ប្រជាជនកម្ពុជាមានសិទ្ធិក្នុងការបង្កើតគណបក្សនយោបាយបោះឆ្នោត និង ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត។ តើច្បាប់កំណត់អំពីសិទ្ធិនេះដូចម្តេច?
○ ប្រជាជនកម្ពុជាមានសិទ្ធិក្នុងការបង្កើតគណបក្សនយោបាយបោះឆ្នោត និង ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ដូចជា មាត្រា ៤២ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងថា ​ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសិទ្ធិបង្កើតសមាគម និង គណបក្សនយោបាយ។ សិទ្ធិនេះត្រូវបានកំណត់ក្នុងច្បាប់។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងឡាយ អាចចូលរួមក្នុងអង្គការមហាជនជួយគ្នាទៅវិញទៅមក ការពារសមិទ្ធិផលជាតិ និង សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម។
✽ មាត្រា ៣៤ ថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ បានចែងថា៖
• ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត និង អាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត។
• ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ ដែលមានអាយុយ៉ាងតិច ១៨ ឆ្នាំមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត។
• ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ ដែលមានអាយុយ៉ាងតិច ២៥ ឆ្នាំ អាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត។
• ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងពីរភេទ ដែលមានអាយុយ៉ាងតិច ៤០ ឆ្នាំ អាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោត ជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា។

តើច្បាប់រដ្ឋពីមុននិងច្បាប់បច្ចុប្បន្នចែងអំពីព្រះសង្ឃក្នុងការបោះឆ្នោតដូចម្តេចខ្លះ? ហេតុអ្វី?
○ ចំពោះច្បាប់ពីមនុស្សមុន មិនឱ្យព្រះសង្ឃបោះឆ្នោតបាន​ ឥឡូវឱ្យព្រះសង្ឃបោះឆ្នោត ព្រោះ ច្បាប់ពីមុនយល់ថា ព្រះសង្ឃត្រូវតែអព្យាក្រឹត្យ មិនលម្អៀងទៅខាងណាជាដាច់ខាត។ ក្រោយមកច្បាប់យល់ថាព្រះសង្ឃក៏ជាពលរដ្ឋដែរ លោកមានសិទ្ធិជ្រើសរើស និង ចូលរួមក្នុងការកសាង ការពារជាតិ។ ប៉ុន្តែកាលពីបោះឆ្នោតកន្លងទៅ ទោះជាច្បាប់អនុញ្ញាតឱ្យព្រះសង្ឃចូលរួមបោះឆ្នោតរើសសភាក៏ដោយ ក៏មានព្រះសង្ឃតិចតួចបំផុតដែលបាននិមន្តទៅបោះឆ្នោត។

តើជនប្រភេទណាខ្លះដែលមិនអាចចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាន?
○ ជនដែលមិនអាចបោះឆ្នោតបាន មាន៖
• អនីតិជន “ជនដែលមានអាយុក្រោម ១៨ ឆ្នាំ“
• វិកលចរិតជន “ជនដែលមានសតិមិនប្រក្រតី”
• ពនេចរជន “ជនដែលគ្មានអាស័យដ្ឋានពិតប្រាកដ”
• ពិរុទ្ធជន “ជនដែលជាប់ចោទ”
• អនិកជន “ជនដែលមិនមានសញ្ជាតិជាខ្មែរ”

តើសមាសភាពណាខ្លះ ដែលត្រូវហាមឃាត់មិនឱ្យចូលក្នុងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត?
○ សមាសភាពដែលត្រូវហាមឃាត់ មិនឱ្យចូលក្នុងគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត៖
• ព្រះមហាក្សត្រ
• ស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិ (រដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា)
• ស្ថាប័នរាជរដ្ឋាភិបាល
• ស្ថាប័នតុលាការ
• មន្ត្រីរាជការ កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធក្នុងមុខតំណែង
• បព្វជិតសាសនា (ព្រះសង្ឃ អ្នកបួស)
• សមាជិកគណបក្ស
• ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់
• អ្នកគ្មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត (ទណ្ឌិត ពិរុទ្ធជន អនីតិជន មនុស្សឆ្គួត)។

ក្នុងការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ ពោលគឺការបោះឆ្នោតរើសសមាជិកសភា តើការចាញ់ ឬ ឈ្នះរបស់គណបក្សនយោបាយ អាចមានផលប៉ះពាល់ដល់មន្ត្រីថ្នាក់ណាខ្លះ?
○ តាមធម្មតាក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យភាគច្រើន បើគណបក្សណាមួយចាញ់ឆ្នោត នាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រី និង រដ្ឋលេខាធិការ ដែលជាសមាជិកនៃបក្សនោះក៏ចាញ់ដែរ​ ពោល គឹ ត្រូវចុះចេញពីតំណែង ដើម្បីទុកសមាជិកគណបក្ស ដែលឈ្នះចូលកាន់តំណែងវិញ រីឯមន្រ្តីតាមថ្នាក់ដទៃទៀត រួមទាំងបញ្ជាការកងទ័ពនគរបាល និង ឧត្តមសេនីយ៍ទាំងអស់ នាយកការិយាល័យ ប្រធាននាយកដ្ឋាននានា ព្រមទាំងបុគ្គលិករាជការថ្នាក់ក្រោមៗ ទាំងអស់ មិនចាញ់ជាមួយគណបក្សខ្លួនទេ ពោល គឺមន្ត្រីទាំងអស់នេះ នៅតែកាន់តំណែងបច្ចុប្បន្នរបស់ខ្លួនដដែល។ រួមសេចក្តីទៅ មុខងាររបស់នាយករដ្ឋមន្រ្តី រដ្ឋមន្រ្តី និង រដ្ឋលេខាធិការ ជាមុខងារក្នុងក្របខខ័ណ្ឌតាមអាណត្តិ រីឯមុខងាររបស់បញ្ជាការទ័ព នគរបាល ឧត្តមសេនីយ៍ និង មន្រ្តីរាជការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ដទៃទៀតជាមុខងារក្នុងក្របខ័ណ្ឌជាតិ គឺជា ក្របខ័ណ្ឌអចិន្ត្រៃយ៍។

តើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្តមានឥទ្ធិពលយ៉ាងណាខ្លះ ដល់​ការ​ដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល?
○ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ត មានឥទ្ធិពលដល់ការ​ដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺ​ ធ្វើឱ្យ៖
• រដ្ឋាភិបាលត្រូវគិតប្រយោជន៍រាស្រ្តជាធំ។
• អ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ខិតខំបំរើផលប្រយោជន៍ប្រជាជនឱ្យអស់ចិត្តពីថ្លើម។
• រដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើយ៉ាងណា ឱ្យប្រទេសជាតិមានការរីកចម្រើន បើមិនដូច្នេះទេ នឹងត្រូវសភាបោះឆ្នោតទម្លាក់ ឬ ប្រជារាស្រ្តដកសេចក្តីទុកចិត្ត តាមរយៈសន្លឹកឆ្នោតនៅអាណត្តិក្រោយ។

តើការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ សង្កាត់នៅកម្ពុជាយើងប្រព្រឹត្តទៅប៉ុន្មានអាណត្តិមកហើយ? ចូរបញ្ជាក់ពីកាលបរិច្ឆេទនៃអាណត្តិនីមួយៗ។
​○ ការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សា ឃុំ សង្កាត់នៅកម្ពុជាយើងប្រព្រឹត្តទៅចំនួន ៥ អាណត្តិមកហើយ គឺ៖
• អាណត្តិទី ១ ថ្ងៃទី ៣ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០០២
• អាណត្តិទី ២ ថ្ងៃទី ១ មេសា ឆ្នាំ ២០០៧
• អាណត្តិទី ៣ ថ្ងៃទី ៣ មិថុនា ឆ្នាំ ២០១២
• អាណត្តិទី ៤ ថ្ងៃទី ៤ មិថុនា ឆ្នាំ ២០១៧
• អាណត្តិទី ៥ ថ្ងៃទី ៥ មិថុនា ឆ្នាំ ២០២២

តើប្រទេសកម្ពុជាយើងធ្លាប់មានការបោះឆ្នោតប៉ុន្មានលើកមកហើយ? នៅថ្ងៃខែឆ្នាំណាខ្លះ? តើការបោះឆ្នោតទាំងអស់នោះអនុវត្តតាមប្រព័ន្ធអ្វី?
○ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាយើង បានឆ្លងកាត់ការបោះឆ្នោតចំនួន ៧ លើក មកហើយ គឺ៖
• លើកទី ១ នៅថ្ងៃទី ២៣ ដល់ ២៨ ខែ ឧសភា ឆ្នាំ ១៩៩៣
• លើកទី ២ នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ១៩៩៨
• លើកទី ៣ នៅថ្ងៃទី ២៧ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០០៣
• លើកទី ៤ នៅថ្ងៃទី ២៧ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០០៨
• លើកទី ៥ នៅថ្ងៃទី ២៨ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១៣
• លើកទី ៦ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី​ ២៩ ខែ កក្កដា​ ឆ្នាំ​ ២០១៨
• លើកទី ៧ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី ២៣ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០២៣
° ការបោះឆ្នោតទាំង ៧ លើកនេះ អនុវត្តតាមប្រព័ន្ធ សមាមាត្រ។

តើស្ថាប័ន និង ក្រុមប្រឹក្សាណាខ្លះ ដែលជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតជាសកល ហើយស្ថាប័ន និង ក្រុមប្រឹក្សាណាខ្លះ ដែលជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតជាអសកល?
○ ស្ថាប័ន និង ក្រុមប្រឹក្សាដែលជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតជាសកលមាន៖
• ក្រុមប្រឹក្សា ឃុំសង្កាត់ (អាណត្តិ ៥ ឆ្នាំ)។
• ស្ថាប័នរដ្ឋសភា។
° ស្ថាប័ន និង ក្រុមប្រឹក្សាដែលជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតជាអសកលមាន៖
• ព្រឹទ្ធសភា (អាណត្តិ ៦ ឆ្នាំ)។
• ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ក្រុមប្រឹក្សាខេត្ត ក្រុមប្រឹក្សាក្រុង ក្រុមប្រឹក្សាស្រុក និងក្រុមប្រឹក្សាខណ្ឌ (អាណត្តិ ៥ ឆ្នាំ)។
• ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ (អាណត្តិ ៩ ឆ្នាំ)។

ចូររៀបរាប់ពីឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណផ្លូវការ ដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់ការបោះឆ្នោត។ ដើម្បីទៅបោះឆ្នោតបាន តើបុគ្គលម្នាក់ៗត្រូវមានអ្វីខ្លះ?
○ ឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណផ្លូវការ ដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់ការបោះឆ្នោត គឺ ឯកសារណាមួយក្នុងចំណោមឯកសារខាងក្រោម៖
• អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាត្តិខ្មែរ
• អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណមន្ត្រីរាជការស៊ីវិល
• អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណនគរបាលជាតិ
• អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ
• លិខិតឆ្លងដែន
• ឆាយាគណៈមហានិកាយ
• សុទ្ធិប័ត្រគណៈធម្មយុត្តិកនិកាយ
• សង្ឃដីកា
• ប័ណ្ណសម្គាល់ខ្លួនចេញដោយក្រសួងស្ថាប័នរដ្ឋ
• សៀវភៅគ្រួសារមានបិទរូបថតសាមីខ្លួន
• លិខិតធានាអះអាងពីអត្តសញ្ញាណ អាយុ និង ទីលំនៅមានបិតរូបថត (ទ. ១០១៨)។
☆ បញ្ជាក់​ចំពោះអ្នកបោះឆ្នោតទាំងអស់ ត្រូវដឹងជាពិសេសនូវ៖
• មណ្ឌលបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួន
• ការិល័យបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួន លេខរៀង ឈ្មោះ លេខកូដ។

តើជនប្រភេទណា ដែលគ្មានសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ត?
○ ជនប្រភេទដែលគ្មានសិទ្ធិ ឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ត មានករណីដូចខាងក្រោមនេះ៖
• មន្ត្រីរាជការស៊ីវិល មន្ត្រីតុលាការ កងកម្លាំងនគរបាលជាតិ កងយុទ្ធពលខេមរៈភូមិន្ទ ក្នុងមុខតំណែង និង បព្វជិតសាសនា។
• ជនដែលបានត្រូវតុលាការផ្តន្ទាទោស ដាក់ពន្ធនាគារពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬ បទមជ្ឈិម ហើយមិនទាន់មាននីតិសម្បទាឡើងវិញ។
• ជនដែលត្រូវបានផ្តន្ទាទោស ដកសិទ្ធិបោះឆ្នោត។
• ជនវិកលចរិត ឬ ជនដែលស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាល ដែលមានលិខិតបញ្ជាក់ពីក្រសួងមានសមត្ថកិច្ច។
• ជនដែលត្រូវដកហូតជាបណ្តោះអាសន្ននូវសិទ្ធិបោះឆ្នោត ឬ ជនដែលត្រូវបានលុបឈ្មោះពីបញ្ជីបោះឆ្នោត ដោយគណកម្មាធិការជាតិគ្រប់គ្រងការបោះឆ្នោត។

តើប្រជាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទសុទ្ធតែមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត ឬ យ៉ាងណា? មានលក្ខខណ្ឌអ្វីខ្លះ?
○ ប្រជាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទ សុទ្ធតែមានសិទ្ធិឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតនោះទេ។ លក្ខខណ្ឌក្នុងការឈរឈ្មោះ ជាបេក្ខជនបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្រ្ត មាន៖
• មានសញ្ជាត្តិខ្មែរពីកំណើត
• មានអាយុ ២៥ ឆ្នាំ ឡើងទៅគិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត
• មានសិទ្ធិបោះឆ្នោត
• ស្នាក់នៅជាអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
• មានការតែងតាំងពីគណបក្សនយោបាយ ដែលបានចុះបញ្ជីឈរឈ្មោះបោះឆ្នោត។

តើមានលក្ខខណ្ឌអ្វីខ្លះ ដែលអាចទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាន?
○ លក្ខខណ្ឌនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត មាន៖
• មានសញ្ជាតិខ្មែរ​
• មានអាយុ ១៨ ឆ្នាំ ឡើងទៅ គិតដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត
• មានអាស័យដ្ឋានច្បាស់លាស់ ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
• ត្រូវទៅចុះឈ្មោះដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់
• មិនត្រូវស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពជាប់ពន្ធនាគារ
• ពុំមែនជាជនវិកល់ចរិត ឬ ជនដែលស្ថិតក្រោមអាណាព្យាបាល ដែលមានលិខិតបញ្ជាក់ពីស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច។

ដូចម្តេចដែលហៅថា បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌជាក់ស្តែង? មានលក្ខណៈដូចម្តេច?
○ ដែលហៅថា បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌជាក់ស្តែង គឺជា បទល្មើសដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់ សន្តិសុខសាធារណៈ និង បង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់រាងកាយ និង អាយុជីវិត។ បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌជាក់ស្តែង មានលក្ខណៈ ដូចជា៖
• បទល្មើសត្រូវបានគេឃើញកំពុងតែប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬ កំពុងត្រូវគេស្រែកដេញប្រផាប់ ចាប់ប្រភីង។
• បានត្រូវសាក្សី ឬ អ្នករងគ្រោះចង្អុលបង្ហាញនៅនឹងកន្លែង ដែលប្រព្រឹត្តអំពើឧក្រិដ្ឋ ឬ បទល្មើសថា ជាពិរុទ្ធជន។
• បទល្មើសដែលជនសង្ស័យកំពុងរកវិធីរត់ចេញពីកន្លែង ដែលប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ ឬ បទល្មើសផ្សេងៗ។