ចំពោះបញ្ហាសង្គម រាជរដ្ធាភិលបានដាក់ចេញគោរនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាព ៩ ចំណុច។ គោលនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្គាត់មានសុវត្ថិភាពជាអ្វី?
○ ចំពោះបញ្ហាសន្តិសុខសង្គម រាជរដ្ធាភិបាលបានដាក់ចេញគោលនយោបាយ ភូមិ ឃុំ សង្កាត់ មានសុវត្ថិភាព ៩ ចំនុច។
✧ គោរនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាពគឺជាគោលនយោបាយរក្សាសន្តិភាពសង្គម របៀបរៀបរយសាធារណៈ ដោយចាប់ផ្តើមពីមនុស្សគ្រប់រូបក្នុងមូលដ្ធាន។
◈ គោលនយោបាយភូមិ ឃុំ សង្កាត់មានសុវត្ថិភាពទាំង ៩ ចំណុច រួមមាន៖
· គ្មានសកម្មភាពលួច ឆក់ ប្លន់ គ្រប់ប្រភេទ
· គ្មានការផលិត ការចែកចាយ និង ការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនខុសច្បាប់
· គ្មានក្មេងទំនើង (គ្មានក្រុមក្មេងពាល គ្មានក្រុមបងធំ គ្មានក្រុមក្មេងស្ទាវ)
· គ្មានអំពើអានាចារ្យ ការជួញដូរស្រី កុមារ និង អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ
· គ្មានការលេងល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់គ្រប់ប្រភេទ ការប្រើប្រាស់អាវុធខុសច្បាប់ និង បទល្មើសគ្រប់ប្រភេទ
· គ្មានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ (គោរពច្បាប់ចរាចរណ៍ ប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការបើកបរ និង ការប្រើប្រាស់ផ្លូវថ្នល់)
· គ្មានគ្រោះថ្នាក់ដោយសារយុទ្ធភ័ណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះ
· មានវិធានការទប់ស្កាត់ គ្រប់គ្រង និង ឆ្លើយតបចំពោះគ្រោះមហន្តរាយប្រកបដោយប្រសិទ្ធ
· គ្មានការត្រួតពិនិត្យខុសច្បាប់ (គ្មានកុងត្រូលជជុះ)

បច្ចុប្បន្នប្រទេសកម្ពុជាយើងកំពុងតែប្រឈមមុខនឹងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ខ្លាំងជាងជំងឺអេដស៍។ តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលជាបុព្វហេតុនាំអោយនូវគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ននេះ? ចូររៀបរាប់ពន្យល់។
○ កត្តាដែលបណ្តាលឱ្យ កើតមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ជាញឹកញាប់នេះ គឺ ដោយសារ៖
ក.កត្តាមនុស្ស
· បើកបរផ្ទុកមនុស្ស និង ឥវ៉ាន់ហូសចំណុះ
· បើកបរក្នុងស្ថានភាពស្រវឹង
· បើកបរមិនគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍
· បើកបរហួសល្បឿនកំណត់
· គ្មានប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការបើកបរ
· បើកបរព្រហើន មានៈ ចចេស ថ្កើន
· បើកបរមិនគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍
· បើកបរមិនគោរពស្លាកសញ្ញា
· មិនពាក់មួក ឬ ដាក់ខ្សែក្រវ៉ាត់សុវត្ថិភាព
· បើកបរក្នុងភាពងោកងងុយដេក
· បើកបរមិនគោរពគំនូសសញ្ញាគន្លងផ្លូវ
· ស្លៀកសំពត់ខ្លី ឬ ខោខ្លីចេញសាច់គូថ
· ខ្វះសុជីវធម៌ ក្នុងពេលបើកបរ
· បើកប្រមាថ អ្នកធ្វើចរាចរដូចគ្នា
· បើកជែងគេ ដោយគ្មានបម្រុងប្រយ័ត្ន
· ប្រឡែងគ្នាក្នុងពេលបើកបរ
· អ្នកបើកបរ មិនទាន់គ្រប់អាយុ ក្នុងការបើកបរ
· អ្នកបើកបរ មិនទាន់ចេះច្បាប់ចរាចរណ៍
ខ. កត្តាយានយន្ត
· យានយន្តខុសលក្ខណៈបច្ចេកទេស
· អស់សាំងនៅពេលកំពុងបើកបរ
· ខូចប្រព័ន្ធភ្លើងស៊ីញ៉ូ និង ភ្លើងខាងមុខ
· ធូរខ្ចៅរិតនៅភ្លៅកង់
· កង់យានយន្តសឹកក្រឡាអស់ ឬ ចាស់ពេក
· ខូចប្រព័ន្ធចង្កូត និង ប្រព័ន្ធហ្វ្រាំង
· អស់ទឹកពីធុង ឬ អស់ប្រេងចង្កូត ឬ ប្រេងហ្វ្រាំង
· គ្មានកញ្ចក់សម្រាប់មើលក្រោយ
· គ្មានខ្សែក្រវ៉ាត់សុវត្ថិភាព សម្រាប់ពាក់នៅពេលបើកបរ
គ. កត្តាផ្លូវ                  
· ផ្លូវមានជង្ហុក និង ក្រហេងក្រហូង
· ផ្លូវមានទឹកដក់
· ផ្លូវមានចំណោតខ្លាំងពេក
· ផ្លូវមានសភាពកោខ្លាំង
· ផ្លូវមានសភាពចង្អៀតពេក ឬ តូចពេក
· ផ្លូវមានសភាពរអិល
· ផ្លូវគ្មានស្លាកសញ្ញាចរាចរណ៍
· ផ្លូវគ្មានចញ្ចើមផ្លូវ
ឃ. កត្តាបរិស្ថាន
· ផ្លូវពោរពេញទៅដោយអ័ព្វ ឬ មានផ្សែងច្រើន
· ផ្លូវមានដីហុយខ្លាំង មិនអាចមើលឃើញផ្លូវ...

បច្ចុប្បន្នប្រទេសកម្ពុជាយើងកំពុងតែប្រឈមមុខនឹងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ខ្លាំងជាងជំងឺអេដស៍។ តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលជាបុព្វហេតុនាំអោយមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍នេះ? ចូររៀបរាប់ពន្យល់។
○ កត្តាដែលបណ្តាលឱ្យកើតមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ជាញឹកញាប់នេះ គឺ ដោយសារ៖
ក. កត្តាមនុស្ស
• បើកបរផ្ទុកមនុស្ស និង ឥវ៉ាន់ហួសចំណុះ
• បើកបរក្នុងស្ថានភាពស្រវឹង
• បើកបរមិនគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍
• បើកបរហួសល្បឿនកំណត់
• គ្មានប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការបើកបរ
• បើកបរព្រហើន មានៈ ចចេស ផ្គើន
• បើកបរមិនគោរពស្លាកសញ្ញា
• មិនពាក់មួក ឬ ដាក់ខ្សែក្រវ៉ាត់សុវត្ថិភាព
• បើកបរក្នុងភាព ងងុយដេក
• បើកបរមិនគោរពគំនូសសញ្ញាគន្លងផ្លូវ
• ស្លៀកសំពត់ខ្លី ឬ ខោខ្លីចេញសាច់ភ្លៅ
• ខ្វះសុជីវធម៌ក្នុងពេលបើកបរ
• បើកប្រមាថអ្នកធ្វើចរាចរដូចគ្នា
• បើកជែងគេដោយគ្មានការប្រុងប្រយ័ត្ន
• ប្រឡែងគ្នាក្នុងពេលបើកបរ
• អ្នកបើកបរមិនទាន់គ្រប់អាយុក្នុងការបើកបរ
• អ្នកបើកបរមិនទាន់ចេះច្បាប់ចរាចរណ៍
ខ. កត្តាយានយន្ត
• យានយន្តខុសលក្ខណៈបច្ចេកទេស
• អស់សាំងនៅពេលកំពុងបើកបរ
• ខូចប្រព័ន្ធភ្លើងស៊ីញ៉ូ និង ភ្លើងខាងមុខ
• ធូរខ្ចៅរិតនៅភ្លៅកង់
• កង់យានយន្តសឹកក្រឡាអស់ ឬ ចាស់ពេក
• ខូចប្រព័ន្ធចង្កូត និង ប្រព័ន្ធហ្វ្រាំង
• អស់ទឹកពីធុង ឬ អស់ប្រេងចង្កូត ឬ ប្រេងហ្វ្រាំង
• គ្មានកញ្ចក់សម្រាប់មើលក្រោយ
• គ្មានខ្សែក្រវ៉ាត់សុវត្ថិភាព សម្រាប់ពាក់នៅពេលបើកបរ។
គ. កត្តាផ្លូវ              
• ផ្លូវមានជង្ហុក និង ក្រហេងក្រហូង
• ផ្លូវមានទឹកដក់
• ផ្លូវមានចំណោតខ្លាំងពេក
• ផ្លូវមានសភាពកោងខ្លាំង
• ផ្លូវមានសភាពចង្អៀតពេក ឬ តូចពេក
• ផ្លូវមានសភាពរអិល
• ផ្លូវគ្មានស្លាកសញ្ញាចរាចរណ៍
• ផ្លូវគ្មានចញ្ចើមផ្លូវ
ឃ. កត្តាបរិស្ថាន
• ផ្លូវពោរពេញទៅដោយអ័ព្វ ឬ មានផ្សែងច្រើន
• ផ្លូវមានដីហុយខ្លាំង មិនអាចមើលឃើញផ្លូវ...

កាលណាគេនិយាយពីកំណើននគរូបនីយកម្ម តើគេនិយាយពីបញ្ហាអ្វីខ្លះ?
○ កំណើននគរូបនីយកម្ម ត្រូវនិយាយពីបញ្ហា៖
• កង្វក់អាកាស៖ ផ្សែង រោងចក្រ ម៉ាស៊ីនភ្លើង រថយន្ត និង បណ្តាលមកពីផ្លូវថ្នល់មិនក្រាលកៅស៊ូ។
• ការរំខានដោយសូរសម្លេង៖ ចេញពីរោងចក្រ ម៉ាស៊ីនភ្លើងរថយន្តពេលមានពិធីបុណ្យ ឬ រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។
• បញ្ហាកាកសំណល់ស្អុយ៖ ដែលចេញពីការធ្វើប្រព្រឹត្តកម្មនៃរោងចក្រ មុនបញ្ចេញចោល។
• ប្រព័ន្ធលូចាស់ ទ្រុឌទ្រោម ដែលពេលភ្លៀងហូរមិនទាន់។
• ការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់នៅទីក្រុង៖ ការទុកដាក់គ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់។
• បញ្ហាទឹកជំនន់៖ ទឹកភ្លៀងខ្លាំង​ នាំឱ្យប៉ះពាល់សំណង់ថ្មីនៅភ្នំពេញ ជាពិសេស សំណង់អាណាធិបតេយ្យ។

តើកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅក្នុងព្រះរាជាណាចកម្ពុជាចែកចេញជាប៉ុន្មានប្រភេទ? អ្វីខ្លះ?​
○ យោងតាមច្បាប់ភូមិបាល ឆ្នាំ ២០០១ និង ក្រមរដ្ឋប្បវេនី ឆ្នាំ ២០០៧ កម្មសិទ្ធិដីធ្លីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាចែកចេញជា ៦ ប្រភេទកម្មសិទ្ធិ ដូចខាងក្រោម៖​
• កម្មសិទ្ធិឯកជនរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ
• កម្មសិទ្ធិសមូហភាព
• កម្មសិទ្ធិអវិភាគ
• កម្មសិទ្ធិសាធារណៈរបស់រដ្ឋ
• កម្មសិទ្ធិឯកជនរបស់រដ្ឋ

តើយន្តការដោះស្រាយទំនាស់ដីធ្លីនៅកម្ពុជា មានប៉ុន្មានប្រភេទ? អ្វីខ្លះ?
○ យន្តការដោះស្រាយទំនាស់ដីធ្លីនៅកម្ពុជា មាន ៥ ប្រភេទ គឺ៖
• យន្តការដោះស្រាយ តាមរយៈក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់។
• យន្តការដោះស្រាយ តាមរយៈគណៈកម្មការសុរិយោដី។
• យន្តការដោះស្រាយ តាមរយៈគណៈកម្មការរដ្ឋបាល។
• យន្តការដោះស្រាយ តាមរយៈអាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយទំនាស់ដីធ្លី។
• យន្តការដោះស្រាយ តាមរយៈតុលាការ។

តើសម្បទានដីអ្វីខ្លះដែលមិនស្ថិតនៅក្រោមបទបញ្ញាត្តិនៃច្បាប់ភូមិបាល?
○ សម្បទានដី ដែលមិនស្ថិតនៅក្រោមបទបញ្ញត្តិនៃច្បាប់ភូមិបាល មាន៖
• សម្បទានរ៉ែ
• សម្បទានកំពង់ផែ
• សម្បទានព្រលានយន្តហោះ
• សម្បទានរៀបចំតំបន់ឩស្សាហកម្ម
• សម្បទាននេសាទ

តើអ្វីទៅជាគោលបំណងនៃគោលនយោយជាតិ ស្តីពីលំនៅឋាន?
○ គោលបំណងនៃគោលនយោយជាតិ ស្តីពីលំនៅឋាន គឺ៖
• ផ្តល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅនូវលទ្ធភាព មធ្យោបាយ ដែលអាចទទួលបានលំនៅឋានសមរម្យ ឬ ជួសជុលកែលម្អលំនៅឋាន ជាពិសេសគ្រួសារដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យម ទាប និង ក្រុមជនងាយរងគ្រោះ ដើម្បីទទួលបានសិទ្ធិលំនៅឋានសមរម្យ។
• ដោះស្រាយជូនប្រជាជនដែលរស់នៅបណ្តោះអា​​សន្នក្នុងទីតាំងមិនរៀបរយ ដើម្បីទទួលបានលំនៅឋានសមរម្យ មានសុវត្ថិភាព និង ផាសុកភាពសម្រាប់ការស្នាក់នៅ និង ប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត។
• ជំរុញកិច្ចសហកាជាមួយដៃគូអភិវឌ្ឍ សង្គមស៊ីវិល សប្បុរសជន និង វិស័យឯកជន ដើម្បីកសាងកម្មវិធីលំនៅឋានជាតិ និង ថ្នាក់ក្រោមជាតិរយៈពេលខ្លី មធ្យម និង វែង។

តើសេចក្តីថ្លែងណាខ្លះដែលមិនត្រឹមត្រូវ?
--- សំនួរ-ចម្លើយ​ ជ្រើសរើស​ ---
1. ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅលើដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ អាចដាក់​ពាក្យ​សុំចុះ​បញ្ជីដីធ្លីដាច់ដោយ​ដុំ ទៅរដ្ឋបាល​សុរិយោ​ដីស្រុក-ខណ្ឌ ​ដើម្បីបានដីនោះជាកម្មសិទិ្ធឯកជន។
2. ប្រជាពលរដ្ឋដែលដាក់ពាក្យសុំសេវាចុះបញ្ជី មានលក្ខណៈដាច់ដោយដុំ មិន​ត្រូវ​បង់​ថ្លៃសេវា ​វាស់​វែង​លើដីផលិតកម្ម ឬ ដីភោគៈ ដីលំនៅដ្ឋាន​​ និង ដីសម្រាប់សំណង់ទូទៅ។
3. ប្រជាពលរដ្ឋអាចទទួលបានវិញ្ញាបនបត្រ សំគាល់ម្ចាស់អចលនវត្ថុ ពីសាលាឃុំ​សង្កាត់​របស់​ខ្លួន​បាន​។
4. ទាំងអស់ខាងលើ

តាមរយៈសេវាចុះបញ្ជីមានលក្ខណៈដាច់ដោយដុំ ប្រជាពលរដ្ឋដែល​ដាក់​ពាក្យ​សុំ​ចុះ​បញ្ជី​ដីធ្លី​ទៅ​រដ្ឋបាល​​ សុរិយោ​ដីស្រុក-ខណ្ឌ​ត្រូវបង់​ថ្លៃសេវា​វាស់​វែង​លើដីផលិតកម្ម ឬ ដីភោគៈ ដីលំនៅដ្ឋាន​​ និង ដីសម្រាប់សំណង់ទូទៅ។

តើ “សេវាចុះបញ្ជីមានលក្ខណៈដាច់ដោយដុំ” ជាអ្វី?
--- សំនួរ-ចម្លើយ​ ជ្រើសរើស​ ---
1. ជាសេវាមួយដែលផ្តល់ឱកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ អាចដាក់​ពាក្យ​សុំចុះបញ្ជីដីធ្លីទៅរដ្ឋបាល ​សុរិយោ​ដីស្រុក-ខណ្ឌ ក្នុងតំបន់របស់ខ្លួន​ដែលពុំទាន់បានចុះបញ្ជីដី មាន​លក្ខណៈ​ជាប្រព័ន្ធនៅឡើយ។
2. ជាការផ្តួចផ្តើមគម្រោង និង ធ្វើផែនការចុះ​វាស់ដីធ្លី និង ជូនដំណឹងជូនប្រជាពលរដ្ឋ របស់មេឃុំ/ចៅសង្កាត់ ស្របតាម​ផែន​ការអភិវឌ្ឍន៍ឃុំ-សង្កាត់ និង ផែនការជាតិលុបបំបាត់ភាពក្រីក្រ។
3. ក្រសួងដែនដី នគរូបនីយកម្ម និង សំណង់ ផ្តួចផ្តើមគម្រោង និង ធ្វើផែនការចុះ​វាស់ដីធ្លី និង ជូន​ដំណឹងប្រជាពលរដ្ឋអំពីផែនការចុះវាស់វែង និង ចេញប័ណ្ណកម្មសិទិ្ធ​លើ​អច​​​ល​ន​ទ្រព្យ។

តើឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ត្រូវបានផលិតយ៉ាងដូចម្តេច?
○ ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់សំខាន់ៗបំផុត គឺ ឧស្ម័នកាបូនឌីអុកស៊ីត និង មេតាន។ ពួកវាត្រូវបានបញ្ចេញនៅពេលដែលយើងស្រង់ដំណើរការ និង ដុតឥន្ធនៈហ្វូស៊ីល ដូចជា ធ្យូងថ្មប្រេង និង ឧស្ម័នធម្មជាតិសម្រាប់អគ្គិសនី ការផលិត និង ការដឹកជញ្ជូន។ ឧស្ម័នទាំងនេះ ត្រូវបានផលិតឡើងផងដែរ ក្នុងអំឡុងពេលសកម្មភាពឧស្សាហកម្ម នៅពេលយើងសម្អាតដីសម្រាប់លំនៅដ្ឋាន និង កសិកម្ម និង ក្នុងសកម្មភាពកសិកម្មមួយចំនួន។

តើឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់គឺជាអ្វី?
○ ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ស្រូបយកថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលធ្វើឱ្យបរិយាកាសផែនដីកាន់តែកក់ក្តៅ។ ថាមពលព្រះអាទិត្យជាច្រើន បានទៅដល់ដីដោយផ្ទាល់ ហើយចំណែកមួយត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងដោយដីត្រឡប់មកវិញចូលទៅក្នុងអវកាស។ ឧស្ម័នមួយចំនួន នៅពេលដែលមានវត្តមាននៅក្នុងបរិយាកាស ស្រូបយកថាមពលដែលបានឆ្លុះបញ្ចាំង ហើយបញ្ជូនវាត្រឡប់ទៅផែនដីវិញជាកំដៅ។ ឧស្ម័នដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះបញ្ហានេះ ត្រូវបានគេហៅថា ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ នៅពេលដែលវាដើរតួនាទីស្រដៀងគ្នានឹងប្លាស្ទិក ឬ កញ្ចក់ដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទះកញ្ចក់។

តើអ្វីទៅជាឥទ្ធិពលផ្ទះកញ្ចក់?
○ ជីវិតនៅលើផែនដី គឺ អាស្រ័យលើថាមពលពីព្រះអាទិត្យ។ ប្រហែល 30 ភាគរយនៃពន្លឺព្រះអាទិត្យដែលរុំជុំវិញផែនដី ត្រូវបានបត់ត្រឡប់មកវិញដោយបរិយាកាសខាងក្រៅ ហើយរាលដាលទៅក្នុងអវកាស។ អ្វីដែលនៅសល់ឈានដល់ផ្ទៃផែនដី ហើយត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងម្តងទៀត ជាប្រភេទថាមពលយឺតដែលហៅថា ចំហាយវិទ្យុសកម្មអ៊ីនហ្វ្រារ៉េដ។
កំដៅដែលបណ្តាលមកពីចំហាយវិទ្យុសកម្មអ៊ីនហ្វ្រា ត្រូវបានស្រូបយកដោយ ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ដូចជា ចំហាយទឹក កាបូនឌីអុកស៊ីតអូហ្សូន និង មេតានដែលធ្វើឱ្យយឺតៗ ចេញពីបរិយាកាស។
ថ្វីបើឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ មានប្រមាណតែ 1 ភាគរយនៃបរិយាកាសផែនដីក៏ដោយ វាគ្រប់គ្រងបរិយាកាសរបស់យើងដោយការទប់កំដៅ។
បាតុភូតនេះ គឺជា អ្វីដែលអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រហៅថា ឥទ្ធិពលផ្ទះកញ្ចក់។ បើគ្មានវា អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រប៉ាន់ស្មានថា សីតុណ្ហភាពជាមធ្យមនៅលើផែនដី នឹងត្រជាក់ជាង 30 អង្សាសេ (54 អង្សាហ្វារិយ) ដើម្បី​ទ្រទ្រង់ប្រព័ន្ធអេកូបច្ចុប្បន្នរបស់យើង។

ចូរនិយាយពីភាពខុសគ្នារវាងការកសាងប្រាសាទបែបព្រហ្មនិយម និង ព្រះពុទ្ធនិយម។
○ ប្រាសាទបែបព្រហ្មនិយម គឺ គេសង់នៅលើកំពូលភ្នំ ឬ ជាប្រាសាទភ្នំ។ គេសង់ជាច្រើថ្នាក់ ច្រើនជាន់ ខ្ពស់ៗ និង នៅលើកំពូលភ្នំធម្មជាតិតែម្តង។ ពីព្រោះមេសាសនានេះមាន ព្រះសិវៈ ព្រះវិស្ណុ និង ព្រះព្រហ្មជាដើម មានទីឋាននៅខ្ពស់ ដូចជាភ្នំកៃលាសជាដើម។
° ប្រាសាទបែបពុទ្ធនិយម គឺ ច្រើនសង់នៅលើដីរាបស្មើរ ក៏គ្រាន់តែលើកជាខឿនខ្ពស់បន្តិចប៉ុណ្ណោះ។ ព្រះពុទ្ធមាន កំណើ​តជាមនុស្សធម្មតា ពុំមែនអាទិទេពទេ។ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែលោកជា មនុស្សមានការភ្ញាក់រឮកមុនគេ ខិតខំស្វែងរកផ្លូវទៅកាន់និព្វាន ដោយរំដោះទុក្ខទាំងពួងចាកផុតពីច្បាប់ធម្មជាតិ។

ហេតុអ្វីបានជាគេកសាងប្រាសាទអង្គរវត្ត បែរមុខទៅទិសខាងលិច?
○ បានជាគេកសាងប្រាសាទអង្គរវត្ត បែរមុខទៅទិសខាងលិច ព្រោះ៖
• មតិទី ១
ប្រាសាទអង្គរវត្តជាផ្នូររបស់ព្រះបាទ សូរ្យវរ្ម័ន ទី ២។
• មតិទី ២
បើកសាងអង្គរវត្តបែរមុខទៅទិសខាងកើត វាជិតស្ទឹងសៀមរាបពេក នាំអោយគ្មានកន្លែងសំរាប់ប្រារព្ធពិធីបុណ្យទាន ហើយផ្លូវទៅកាន់រាធានីនោះ នៅទិសខាងលិចស្រាប់។
• មតិទី ៣
បើកសាងបែរមុខទៅទិសខាងកើត ហាក់ដូចជា ហុចគូថទៅអោយប្រាសាទនានា។
• មតិទី ៤
ទិសខាងលិចជាទិសដែលព្រះរាជាសម័យកាលនោះ មានបំណងពង្រីកអោយកាន់តែធំទូលាយ ហើយទិសនោះទៀតសោតមានខេត្តខ្មែរជាច្រើន។

តើគេកសាងប្រាសាទដើម្បីបុព្វហេតុអ្វីខ្លះ?
○ មានមតិខ្លះយល់ច្រឡំថា ប្រាសាទដែលបុព្វបុរសយើងទុកមកជាលំនៅដ្ឋានរបស់ “រាជវាំង” របស់ព្រះមហាក្សត្រ។ តាមពិតប្រាសាទបុរាណខ្មែរ ទោះជាប្រាសាទភ្នំក្តី ប្រាសាទសង់នៅលើដីរាបស្មើ ពុំមែនសំរាប់ការស្នាក់នៅទេ គឺ សំរាប់៖
• ឧទ្ទិសថ្វាយអាទិទេព៖ ទេវៈផ្សេងៗក្នុងសាសនាព្រាហ្មណ៍ ដូចជា ព្រះនរាយណ៍។
• ឧទ្ទិសថ្វាយពោធិសត្វ៖ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ដូចជា លោកកេស្វរៈព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន។
• ឧទ្ទិសថ្វាយទេវរាជ៖ តំកល់លិង្គព្រះឥសូរក្នុងប្រាសាទ ជាតំណាងព្រះរាជា។
• ឧទ្ទិសថ្វាយបុព្វបុរសរាជា៖ មាតាបិតានៃវីរៈ​ជនខ្លះ។

ហេតុអ្វីបានជាគេកសាងប្រាសាទមានកំពូលប្រាំ?
○ បានជាគេកសាងប្រាសាទមានកំពូលប្រាំ ព្រោះ៖
• តាមបែបសាសនា៖ កំពូលនីមួយៗតំណាងអោយភ្នំព្រះសុមេរុ ដែលព័ទ្ធជុំវិញដោយទ្វីបទាំង ៤ គឺ បុព្វវិទេហេទ្វីប អបរគោយានទ្វីប ឧត្តរកុរុទ្វីប ជម្ពូជទ្វីប​ ដែលមានកំផែងខាងក្រៅរបស់ប្រាសាទ ជាតំណាងជញ្ជាំងភ្នំដ៏ខ្ពស់ខ័ណ្ឌសមុទ្រខាងក្រៅ។
• តាមបែបលោកនិយម៖ កំពូលប្រាំតំណាងអោយបាតដៃពលករ ដែលមានម្រាមប្រាំជាអ្នកកសាង កំពូលប្រាំតំណាងអោយព្រលឹងទាំងប្រាំរបស់ជនជាតិខ្មែរ ដែលបង្កប់ពីខាងក្រោយស្នាដៃសិល្បៈរបស់ខ្លួន គឺជានិម្មិតរូប៖ បញ្ញាញាណ សេចក្តីព្យាយាមក្នុងពលកម្ម សេចក្តីអំណត់ ទេពកោសល្យ និម្មិតកម្ម។

នរណាកសាងភ្នំពេញមុនគេ? នៅឆ្នាំណា? តាមសិ្ថតិឆ្នាំ ១៩៩៤ តើគេចែករាជធានីនេះជាប៉ុន្មានខណ្ឌ? គឺអ្វីខ្លះ? មានប៉ុន្មានសង្កាត់? និងមានប៉ុន្មានភូមិ?
○ អ្នកកសាងភ្នំពេញមុនគេឈ្មោះ ដូនពេញ ក្នុងឆ្នាំ ១៣៧២។ មានខណ្ឌចំនួន ៧ គឺ៖
• ខណ្ឌឬស្សីកែវ
• ខណ្ឌដូនពេញ
• ខណ្ឌចំការមន
• ខណ្ឌមានជ័យ
• ខណ្ឌ៧មករា
• ខណ្ឌទួលគោក
• ខណ្ឌដង្កោ
• មានសង្កាត់ចំនួន ៧៦ និង មានភូមិចំនួន ៦៤២។

តើស្តេចអង្គណាដែលបានកសាងរាជធានីភ្នំពេញមុនគេ? នៅឆ្នាំណា? តាមស្ថិតិ​ឆ្នាំ ២០១១ តើរាជធានីភ្នំពេញ គេចែកចេញជាប៉ុន្មានខណ្ឌ? គឺខណ្ឌអ្វីខ្លះ? ចូររៀបរាប់។
○ សេ្តចដែលមកតាំងរាជធានីនៅភ្នំពេញ (ចតុមុខ) គឺព្រះបាទ ពញយ៉ាត (ព្រះបរមរាជាទី ២) ក្នុងឆ្នាំ ១៣៤៣។ ឆ្នាំ ២០១១ រាជធានីភ្នំពេញមានខណ្ឌចំនួន ៩ គឺ៖
១. ខណ្ឌ ដង្កោ
២. ខណ្ឌ មានជ័យ
៣. ខណ្ឌ ចំការមន
៤. ខណ្ឌ ទួលគោក
៥. ខណ្ឌ ឬស្សីកែវ
៦. ខណ្ឌ ដូនពេញ
៧. ខណ្ឌ ៧ មករា
៨. ខណ្ឌ សែនសុខ
៩. ខណ្ឌ ពោធិ៍មានជ័យ។

ក្នុងឱកាសបើការដ្ឋានសំណង់ស្ពានអ្នកលឿង កាលពីពេលកន្លងទៅ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានគូសបញ្ជាក់ថា ការជួសជុល និង កសាងស្ពាន ផ្លូវគមនាគន៍ គឺជាមធ្យោបាយសំខាន់មួយ ក្នុងការចូលរួមចំណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ...។
○ សារៈសំខាន់របស់គមនាគមន៍ ក្នុងការចូលរួមចំណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ មានដូចតទៅ៖
• កាត់បន្ថយចំណាយលើការជួសជុលយានជំនិះ ដោយមានស្ពាន ផ្លូវល្អ ធ្វើឱ្យយានជំនិះក្រខូច ប្រើបានយូរ ពន្យាពេលជួសជុល មិនចំណាយគ្រឿងបន្លាស់។
• កាត់បន្ថយចំណាយលើការប្រើប្រាស់ប្រេងឥន្ទនៈ ដោយមានស្ពាន ផ្លូវល្អ មិនកកស្ទះ ល្បឿនថេរ ប្រើប្រាស់ប្រេងឥន្ធនៈអស់តិច។
• កាត់បន្ថយជំងឺផ្សេងៗ បណ្តាលមកពីការធ្វើដំណើរយូរ និង ធូលី។
• ផលិតផលទំនិញ ចរាចរណ៍ទាន់ពេលវេលាទូទាំងប្រទេស រក្សាបាននូវគុណភាពទំនិញ ទំនិញមានតម្លៃទាប។
• សិស្សចំណាយពេលតិចក្នុងការធ្វើដំណើរ ទៅសាលារៀន ចំនេញពេលវេលា សម្លៀកបំពាក់ស្អាត ប្រើប្រាស់បានយូរ សម្ភារ:ស្អាត។
• សេវាកម្មសុខភាភិបាលមានប្រសិទ្ធភាព ធានាបានការសង្គ្រោះទាន់ពេលចំពោះអ្នកមានជង្ងឺ។
• សេដ្ឋកិច្ចរីកចំរើន ផលិតផលកើនឡើង ជីវភាពប្រជាជនធូរធារ ពាណិជ្ជកម្មដំណើរការបានល្អ ទេសចរណ៍កើនឡើង។
• អាចសង្គ្រោះទាន់ពេលនូវអគ្គិភ័យ គ្រោះយថាហេតុដោយធម្មជាតិ។
☆ សរុបមកការជួសជុលស្ពាន ផ្លូវគមនាគមន៍មានសារៈសំខាន់ណាស់ ក្នុងការរួមចំណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រដល់ប្រជាជន ពលរដ្ឋ ជួយលើកតម្កើងជីវភាពអ្នកស្រុក និង ធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចជាតិរីកចម្រើន។

នៅប្រទេសកម្ពុជា វិស័យទេសចរណ៍ គឺជាវិស័យមួយដ៏សំខាន់ក្នុងការចូលរួមចំណែកកសាង និង អភិវឌ្ឃន៍ប្រទេសឱ្យមានការរីកចម្រើន។ វិស័យទេសចរណ៍ចែកចេញជាប៉ុន្មានផ្នែក? គឺអ្វីខ្លះ?
○ វិស័យទេសចរណ៍ចែកចេញជាបួនផ្នែក គឺ៖
• ទេសចរណ៍រប្បធម៌៖ មានប្រាសាទបុរាណ វត្តអារាម កន្លែងសក្ការបូជា ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី សិល្បៈបុរាណ សារមន្ទីរ ល្បែងប្រជាប្រិយ គ្រឿងតុបតែង សំលៀកបំពាក់។
• ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ៖ មានទឹកជ្រោះ ទន្លេ ឆ្នេរសមុទ្រ ឧទ្យានជាតិ សត្វព្រៃ មច្ឆាជាតិ។
• ទេសចរណ៍អរូបី៖ ការធ្វើដំណើរកំសាន្តទាក់ទងតំបន់សាសនា តំបន់អស្ចារ្យ និង កន្លែងអ្នកតា។
• ទេសចរណ៍កែច្នៃ៖ រមណីដ្ឋាន កន្លែងកំសាន្ត មជ្ឃមណ្ឌលផ្សេងៗ។

ផ្លូវរថភ្លើងពីភ្នំពេញទៅបាត់ដំបងត្រូវបានបង្កើតកសាងឡើងនៅពេលណា?
○ នៅឆ្នាំ ១៩២០។

មហាវិថីព្រះមុនីវង្ស ត្រូវបានកសាងឡើងនៅពេលណា?
○ នៅឆ្នាំ ១៩៣២។

ផ្សារធំថ្មីត្រូវបានកសាងឡើងនៅឆ្នាំណា?
○ នៅឆ្នាំ ១៩៣៥៊។

មហាវិថីព្រះសីហនុ និង នេរុហ៍ត្រូវបានកសាងឡើងនៅឆ្នាំណា?
○ នៅឆ្នាំ ១៩៣៩។

តើមហាវិថីម៉ៅសេទុង ត្រូវបានកសាងឡើងនៅឆ្នាំណា?
○ នៅឆ្នាំ ១៩៥៨។

តើធាតុសំខាន់ៗក្នុងរបបប្រជាធិតេយ្យ មានអ្វីខ្លះ?
○ ធាតុសំខាន់ៗក្នុងរបបប្រជាធិតេយ្យ មាន៖
• សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ
• ការជ្រើសរើសដោយសេរី
• ការដឹកនាំដោយភាគច្រើន (សម្លេងភាគច្រើន) និង សិទ្ធិតិច (គោរពសម្លេងភាគតិចដែរ)
• គណបក្សនយោបាយភាគច្រើន។

គណៈរដ្ឋមន្រ្តីជាអ្វី? មានសមាសភាពអ្វីខ្លះ?
○ គណៈរដ្ឋមន្រ្តី ជារាជរដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (តំណាង​ឱ្យអង្គនីតិបញ្ញាតិ្ត) សមាសភាពនៃស្ថាប័នកំពូលមួយនេះមាន នាយករដ្ឋមន្ត្រី ឩបនាយករដ្ឋមន្រ្តី ទេសរដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រី និង រដ្ឋលេខាធិការ។

កាលណាគេនិយាយពីកំណើននគរូបនីយកម្ម តើគេនិយាយពីបញ្ហាអ្វីខ្លះ?
○ កំណើននគរូបនីយកម្ម ត្រូវនិយាយពីបញ្ហា៖
• កង្វក់អាកាស៖ ផ្សែងរោងចក្រ ម៉ាស៊ីនភ្លើងពីរថយន្ត និង ធូលី​បណ្តាលមកពីផ្លូវថ្នល់ មិនក្រាលកៅស៊ូ។
• ការរំខានដោយសូរសម្លេង៖ ចេញពីរោងចក្រ ម៉ាស៊ីនភ្លើងរថយន្តពេលមានពិធីបុណ្យ ឬ រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។
• បញ្ហាកាកសំស្អុយ៖ ដែលចេញពីការធ្វើប្រព្រឹត្តកម្មនៃរោងចក្រមុនបញ្ចេញចោល។
• ប្រព័ន្ធលូចាស់ទ្រុឌទ្រេម ដែលពេលភ្លៀងហូរមិនទាន់។
• ការគ្រប់គ្រងកាកសំណល់នៅទីក្រុង៖ ការទុកដាក់គ្មានសណ្តាប់ធ្នាប់។
• បញ្ហាទឹកជំនន់៖ ទឹកភ្លៀងខ្លាំង​ នាំឱ្យប៉ះពាល់សំណង់ថ្មីនៅភ្នំពេញ ជាពិសេស សំណង់អាណាធិបតេយ្យ។